Badanie wykonuje się w celu rozpoznania chorób lub stanów klinicznych oddziałujących na ośrodkowy układ nerwowy, takich jak infekcje, krwotoki w obszarze mózgu, nowotwory lub choroby autoimmunizacyjne.

‍

W przypadku podejrzenia, że objawy są spowodowane stanem klinicznym lub chorobą obejmującą ośrodkowy układ nerwowy.

Próbka płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR) zostaje pobrana przez lekarza poprzez nakłucie lędźwiowe (w dolnej części pleców).

Lekarz pobiera próbkę płynu mózgowo-rdzeniowego poprzez wkłucie w miejscu dolnej części pleców. Procedura ta nosi nazwę punkcji lędźwiowej lub nakłucia lędźwiowego. Często PMR pobiera się do kilku osobnych probówek, dzięki czemu w różnych próbkach można wykonać wiele testów.

Przed pobraniem próbki należy opróżnić pęcherz i jelita. Do wykonania zabiegu pacjent musi ułożyć się na boku w pozycji embrionalnej, a po jego zakończeniu przez pewien czas leżeć nieruchomo na płaskiej powierzchni. (Dalsze informacje podane są w odpowiedzi na pytanie “Czym jest nakłucie lędźwiowe i jak się je wykonuje” w części „Pytania i odpowiedzi”).

‍

Płyn mózgowo-rdzeniowy (PMR) t) jest klarowną, wodnistą cieczą opływającą i chroniącą mózg oraz rdzeń kręgowy. Badania PMR wykonuje się w celu określenia stężenia obecnych w nim substancji i komórek oraz w celu rozpoznania chorób obejmujących mózg i rdzeń kręgowy (ośrodkowy układ nerwowy).

‍

Za wytwarzanie i uwalnianie PMR odpowiada splot naczyniówkowy, czyli specjalna ukrwiona tkanka pokrywającą niewielkie otwory lub komory w mózgu. Całkowita objętość PMR wynosi (90 - 150 ml) u osób dorosłych i 10-60 ml u noworodków. Organizm nieprzerwanie wytwarza PMR, który jest następnie rozprowadzany i wchłaniany do krwi. W ciągu doby powstaje około 500 ml płynu, co oznacza, że co kilka godzin następuje jego całkowita wymiana w organizmie.

Pomiędzy mózgiem a układem krwionośnym znajduje się półprzepuszczalna bariera. Bariera krew-mózg umożliwia przedostawanie się niektórych substancji i zatrzymuje inne, a co najważniejsze pozwala utrzymać duże cząstki, toksyny i większość krwinek z dala od ośrodkowego układu nerwowego. Każdy stan kliniczny zakłócający funkcjonowanie bariery może powodować zmianę prawidłowego poziomu lub składu PMR. Z uwagi na fakt, że PMR opływa mózg i rdzeń kręgowy, jego badania mogą stanowić cenną wartość w procesie diagnostycznym chorób związanych z ośrodkowym układem nerwowym.

Wprawdzie próbkę PMR trudniej pozyskać niż próbkę krwi lub moczu, jednak wyniki mogą w bardziej bezpośredni sposób wyjaśnić przyczynę zaburzeń ze strony ośrodkowego układu nerwowego, jak na przykład:

• Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, czyli stan zapalny błon osłaniających mózg i rdzeń kręgowy lub też zapalenie mózgu,
• Choroby autoimmunizacyjne oddziałujące na ośrodkowy układ nerwowy, takie jak stwardnienie rozsiane,
• Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego lub nowotwory dające do niego przerzuty, takie jak białaczka,
• Choroba Alzheimera, będąca nieodwracalną formą demencji

‍

Badania płynu mózgowo-rdzeniowego są pomocne w rozpoznaniu wielu chorób lub stanów klinicznych obejmujących mózg i rdzeń kręgowy (ośrodkowy układ nerwowy), takich jak:  

• Stany zapalne, np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenie mózgu. Badania mają na celu określenie czy infekcja została wywołana bakterią, wirusem, czy – w rzadszych przypadkach – prątkiem gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis), grzybami lub pasożytami oraz różnicowanie pomiędzy określoną infekcją i innymi stanami klinicznymi. Badania PMR można również wykonywać w celu wykrycia stanów zapalnych w okolicy rdzenia kręgowego.  
• Krwawienie (krwotoki) w okolicach mózgu
• Choroby autoimmunizacyjne obejmujące ośrodkowy układ nerwowy, takie jak Zespół Guillaina-Barrego lub stwardnienie rozsiane.
• Nowotwory (pierwotne) zlokalizowane w obrębie ośrodkowego układu nerwowego lub przerzuty do ośrodkowego układu nerwowego
• Choroba Alzheimera, będąca nieodwracalną formą demencji

W zakres badań PMR zazwyczaj wchodzi podstawowy zestaw rutynowo wykonywanych testów:

• Kolor, przejrzystość oraz ciśnienie podczas pobierania,
• Zawartość białka w PMR,
• Zawartość glukozy w PMR,
• Liczba krwinek w PMR (całkowita liczba obecnych krwinek),
• Różnicowa liczba krwinek w PMR (liczba różnych typów obecnych krwinek),
• W przypadku podejrzenia infekcji można wykonać barwienie metodą Grama, rutynowy posiew oraz badania molekularne w celu wykrycia obecności materiału genetycznego i ewentualnych drobnoustrojów.  

W zależności od wyników badań podstawowych lub podejrzeń dotyczących rozpoznania, można wykonać też wiele innych badań. Wybór testów zależy od objawów występujących u chorego oraz przypuszczalnego rozpoznania. Badania można podzielić na grupy w zależności od ich rodzaju. Dalsze informacje podane są w rozdziale “Badania PMR”.

‍

Badanie PMR zleca się w przypadku podejrzenia stanu klinicznego lub choroby obejmującej ośrodkowy układ nerwowy, na przykład:

• Po urazie mózgu lub rdzenia kręgowego,
• W przypadku rozpoznania nowotworu mogącego dawać przerzuty do ośrodkowego układu nerwowego,
• Jeżeli historia medyczna i/lub objawy wskazują na stan kliniczny oddziałujący na ośrodkowy układ nerwowy. Objawy te mogą być bardzo różnorodne, a niektóre występują również w przebiegu innych chorób. Mogą pojawić się nagle, wskazując na stan ostry, taki jak krwawienie lub infekcja ośrodkowego układu nerwowego lub też rozwijać się powoli, co sugeruje stan przewlekły, taki jak stwardnienie rozsiane lub choroba Alzheimera.

Badania PMR można również zlecić w przypadku jednoczesnego występowania poniższych objawów, zwłaszcza jeżeli towarzyszy im gorączka i objawy grypy, które ulegają nasileniu w okresie od kilku godzin do kilku dni:  

• Zmiany stanu psychicznego i świadomości
• Nagły, ostry lub uporczywy ból głowy i sztywność karku
• Splątanie, halucynacje lub drgawki
• Osłabienie mięśni, senność, zmęczenie
• Mdłości (ostre lub długotrwałe)
• Światłowstręt
• Odrętwienie lub drgawki
• Zawroty głowy
• Zaburzenia mowy
• Utrudnione chodzenie, brak koordynacji ruchowej
• Zmiany nastroju, depresja
• Niemowlęta mogą stawać się coraz bardziej rozdrażnione, płakać podczas noszenia na rekach, sztywnieć, odmawiać jedzenia i mieć uwypuklone ciemiączko (miękki punkt na szczycie głowy)

‍

W PMR zazwyczaj obecne są niewielkie ilości białka i glukozy, a czasami też białe krwinki w niewielkiej liczbie.

Stany kliniczne zaburzające prawidłowe ciśnienie lub przepływ PMR albo jego zdolności chronienia bariery krew-mózg mogą być przyczyną nieprawidłowych wyników. Dokładne objaśnienie poszczególnych badań podano poniżej w rozdziale “Szczegóły dotyczące badań PMR”.

‍

W rozpoznaniu chorób obejmujących ośrodkowy układ nerwowy pomocne mogą okazać się informacje od pacjenta dotyczące niedawno przebytych szczepień, chorób oraz kontaktu z osobami chorymi, miejsc podróży, jak również objawów i czasu, od jakiego występują.  

‍

Szczegóły dotyczące badań PMR

Właściwości fizyczne PMR (ciśnienie i wygląd)  

1. Podwyższone ciśnienie PMR może występować w różnych stanach powodujących wzrost ciśnienia w mózgu lub czaszce i/lub zakłócających przepływ PMR, takich jak guzy, infekcje, nagromadzenie PMR w mózgu (wodogłowie) lub krwawienie.
2. Obniżone ciśnienie może być spowodowane odwodnieniem, wstrząsem lub wyciekaniem PMR przez otwór (np. w wyniku innego nakłucia lędźwiowego lub złamania zatoki).

Próbka PMR jest podobna do wyglądu próbki wody.

1. Kolor płynu—prawidłowy płyn jest bezbarwny i przejrzysty. Zmiana koloru nie stanowi o rozpoznaniu, lecz może wskazywać na obecność innych substancji. Kolor żółty, pomarańczowy lub różowy może wskazywać na rozpad krwinek spowodowany krwawieniem do PMR lub obecnością bilirubiny. Kolor zielony czasami występuje w stanach zakaźnych lub w przypadku obecności bilirubiny.
2. Zmętnienie—zmętnienie może wskazywać na obecność białych lub czerwonych krwinek, drobnoustrojów lub wzrost poziomu białka.
3. Lepkość—prawidłowy PMR ma konsystencję wody. Zwiększona gęstość występuje u chorych z pewnymi typami nowotworów lub zapalenia zatok mózgowo-rdzeniowych.

Badania chemiczne PMR

Badania chemiczne wykonuje się w celu wykrycia obecności lub pomiaru poziomu substancji chemicznych obecnych w płynie mózgowo-rdzeniowym. Wiele z nich znajduje się również we krwi, dlatego często porównuje się obie wartości. Zazwyczaj poziom określonej substancji w PMR (jak na przykład białko lub glukoza) odzwierciedla jej poziom we krwi.  

1. Poziom glukozy w PMR—prawidłowo wynosi 2/3 stężenia we krwi. Poziom glukozy może ulec obniżeniu, jeżeli będzie ona metabolizowana przez komórki, które zazwyczaj nie występują w PMR, takie jak bakterie, krwinki białe lub komórki nowotworowe.  
2. Poziom białka w PMR—prawidłowo obecne sią tylko niewielkie ilości, ponieważ białka są cząsteczkami o dużych rozmiarach i nie przekraczają bariery krew-mózg. Obniżenie poziomu białka w PMR nie jest zazwyczaj istotne klinicznie. Wzrost najczęściej występuje w następujących stanach:  

• Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub ropień mózgu
• Nowotwory mózgu lub rdzenia kręgowego
• Stwardnienie rozsiane
• Zespół Guillaina-Barrego
• Kiła

Jeżeli wynik któregokolwiek ze wstępnych badan jest nieprawidłowy lub jeżeli istnieje prawdopodobieństwo obecności określonego schorzenia, lekarz może zlecić wykonanie dodatkowych testów, takich jak:

• Elektroforeza białek w PMR—metoda rozdziału różnych rodzajów białek; pasma oligoklonalne często występują w stwardnieniu rozsianym, czasami również w innych stanach
• Immunoglobulina G (IgG) w PMR—podwyższony poziom występuje w niektórych chorobach takich jak stwardnienie rozsiane, opryszczkowe zapalenie mózgu, choroby tkanki łącznej
• Zasadowe białko mieliny —obecne w przypadku rozpadu otoczek mielinowych, na przykład w stwardnieniu rozsianym
• Mleczan w PMR—badanie często wykonywane w diagnostyce różnicowej zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych pochodzenia wirusowego i bakteryjnego. Stężenie mleczanu zazwyczaj wzrasta w zakażeniach bakteryjnych i grzybiczych, a w zakażeniach wirusowych pozostaje na prawidłowym poziomie lub jest tylko nieznacznie podwyższone
• Dehydrogenaza mleczanowa w PMR (LD, LDH)—badanie często wykonywane w diagnostyce różnicowej zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych pochodzenia wirusowego i bakteryjnego. Stężenie zazwyczaj wzrasta w zakażeniach bakteryjnych, a w wirusowych pozostaje na niezmienionym poziomie. Może również wzrastać w przebiegu białaczki lub udaru.
• Markery nowotworowe—poziom antygenu rakowo-płodowego (CEA), alfa-fetoproteiny (AFP) oraz ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (hCG) może wzrastać w przypadku nowotworów dających przerzuty z innych narządów.
• Beta amyloid 42 (Aß42) i białko tau—służy ocenie choroby Alzheimera. U pacjentów objawowych niski poziom Aß42 CSF przy jednoczesnym wysokim poziomie białka tau oznacza zwiększone prawdopodobieństwo występowania choroby Alzheimera
• Beta-2 transferyna—białko obecne wyłącznie w PMR. Badanie można wykonać w przypadku podejrzenia wycieku PMR z ośrodkowego układu nerwowego w wyniku urazu. Do badania pobiera się próbkę wysięku z nosa lub uszu. Wynik dodatni oznacza, że wysięk stanowi PMR.

Liczba krwinek, różnicowa liczba krwinek i badanie mikroskopowe

Prawidłowy PMR zawiera bardzo niewiele komórek lub nie zawiera ich wcale i jest przejrzysty. Niewielką kroplę PMR poddaje się ocenie mikroskopowej, a komórki liczy się ręcznie (lub w niektórych przypadkach, przy pomocy aparatu). Jeżeli liczba białych krwinek jest niewielka (na przykład 5 lub mniej u osoby dorosłej), laboratorium może według uznania dokonać ich identyfikacji lub różnicowania (patrz poniżej).

Jeżeli białka krwinki występują w dużej liczbie (większej niż 5) zazwyczaj wykonuje się różnicowe badanie liczby krwinek, aby określić ich typy obecne w PMR. W przypadku podejrzenia lub wcześniejszego rozpoznania nowotworu, zawsze wykonuje się różnicowe badanie liczby krwinek. ‍

1. ‍Całkowita liczba krwinek w PMR

• Liczba krwinek czerwonych (RBC)—w prawidłowym PMR nie występują krwinki czerwone. Ich obecność może wskazywać na krwawienie do PMR lub wyciek krwi do PMR podczas pobierania próbki
• Liczba krwinek białych (WBC) —w prawidłowym PMR jest niewielka. Istotny wzrost może być spowodowany infekcją lub stanem zapalnym ośrodkowego układu nerwowego.

2. ‍Badanie różnicowe liczby krwinek w PMR pozwala określić i policzyć obecne typy krwinek białych. Niewielka liczba limfocytów, monocytów (a u noworodków neutrofili) w PMR jest prawidłowa. Może występować:  

• Wzrost liczby neutrofili w infekcjach bakteryjnych,
• Wzrost liczby limfocytów w infekcjach wirusowych i grzybiczych,
• Czasami wzrost liczby eozynofili w infekcjach pasożytniczych,
• Niewielki wzrost limfocytów w chorobach immunologicznych ośrodkowego układu nerwowego, takich jak stwardnienie rozsiane,
• Obecność nieprawidłowych krwinek białych w przypadku białaczki, która objęła ośrodkowy układ nerwowy,
• Obecność nieprawidłowych komórek pochodzących z guzów nowotworowych. Jeżeli są one widoczne w badaniu różnicowym liczby krwinek, wykonuje się badanie cytologiczne PMR (patrz poniżej).

Wzrost różnych typów krwinek białych może również towarzyszyć licznym stanom klinicznym takim jak ropień mózgu, ataki drgawkowe lub krwawienie wokół mózgu, nowotwór z przerzutami oraz stany zapalne takie jak sarkoidoza.   ‍

3. ‍Badanie cytologiczne PMR—próbka PMR zostaje opracowana w sposób umożliwiający badanie mikroskopowe na obecność nieprawidłowych komórek. Badanie to często wykonuje się w przypadku podejrzenia guza ośrodkowego układu nerwowego lub nowotworu z przerzutami. Obecność określonych komórek patologicznych, takich jak komórki nowotworowe lub niedojrzałe, może wskazywać na typ nowotworu.  

Badania w kierunku infekcji

Prawidłowy PMR nie zawiera bakterii, grzybów, wirusów ani pasożytów.

W przypadku podejrzenia zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub zapalenia mózgu, można wykonać wybrane testy w celu wykrycia i identyfikacji drobnoustrojów. Testy wykonuje się w oparciu o objawy, stan układu odpornościowego oraz przebytej ekspozycji na określone patogeny. Najczęściej wykonywane badania to:  

1. Barwienie PMR metodą Grama—badanie wykonuje się zawsze w przypadku podejrzenia infekcji. Próbka PMR zostaje odwirowana, następnie jej stężoną część nanosi się na szkiełko laboratoryjne i wybarwia. Tak opracowana próbka zostaje poddana ocenie mikroskopowej na obecność bakterii lub grzybów, mogących świadczyć o zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych pochodzenia bakteryjnego lub grzybiczego.
2. Hodowla PMR—hodowlę zakłada się w celu wykrycia obecności bakterii lub grzybów w próbce. Wynik ujemny nie wyklucza zakażenia, ponieważ liczba drobnoustrojów może być zbyt mała lub nie mają one zdolności wzrostu na pożywce z uwagi na wcześniejszą antybiotykoterapię.
3. Badania molekularne PMR metodą reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR) wykonuje się w celu wykrycia kwasu nukleinowego różnych patogenów, które mogą występować w próbce. Metoda pozwala wykryć materiał genetyczny (DNA, RNA) bakterii, wirusów, grzybów lub pasożytów i jest przydatna szczególnie, kiedy drobnoustroje nie wzrastają na standardowej pożywce lub pacjent został poddany antybiotykoterapii.  
4. Testy wykrywające przeciwciała wytwarzane przez układ odpornościowy przeciwko określonym drobnoustrojom chorobotwórczym, mogą być przydatne w przypadku infekcji, w których hodowla i badania molekularne nie wykazują czułości (np. wirus Zachodniego Nilu czy borelioza, obecne w układzie nerwowym, itp.)
5. Badania PMR w celu wykrycia białek lub antygenów uwalnianych przez określone drobnoustroje, takie jak grzyby Cryptococcus neoformans/gattii lub Histoplasma capsulatum wykonuje się w zależności od ryzyka ekspozycji oraz objawów (patrz również “Testy na obecność grzybów”).

‍

Inne, rzadziej zlecane badania PMR w kierunku chorób zakaźnych to między innymi:  

1. Rozmaz AFB – służy do wykrywania zakażeń prątkami, takimi jak Mycobacterium tuberculosis; w przypadku podejrzenia gruźlicy można wykonać badania molekularne na obecność określonych M. tuberculosis
2. Badania na obecność pasożytów—pasożyty w PMR można wykryć wykonując testy molekularne, hodowlę lub badania mikroskopowe. Infekcje pasożytnicze występują rzadko, ale wiele z nich prowadzi do gwałtownego zgonu. Przykladem jest zakażenie amebą o nazwie Naegleria fowleri – organizmem jednokomórkowym spotykanym w ciepłych jeziorach i rzekach. Można się nimi zarazić, jeżeli w wyniku pływania w zanieczyszczonej wodzie pasożyt przez nos przedostanie się do układu oddechowego.
3. Badania na obecność kiły w PMR (VDRL) – wynik może być dodatni u chorych z kiłą układu nerwowego, do której dochodzi, kiedy bakterie kiły przedostają się do mózgu.

‍

1. Czym jest punkcja lędźwiowa (nakłucie lędźwiowe) i w jaki sposób się ją wykonuje?

Podczas wykonywania procedury pacjent musi zazwyczaj leżeć na boku w pozycji embrionalnej, czasami nakłucie można wykonać również w pozycji siedzącej. Bardzo ważne, aby przez cały czas pozostawać nieruchomo. Po ułożeniu pacjenta w prawidłowej pozycji, specjalista wykonujący zabieg dezynfekuje plecy pacjenta i podaje podskórnie znieczulenie lokalne. Kiedy miejsce wkłucia zostanie znieczulone, lekarz wprowadza specjalną igłę pomiędzy dwa kręgi do kanału kręgowego, uzyskując w ten sposób ciśnienie początkowe, czyli pierwszy wstępny odczyt ciśnienia PMR. Następnie pobiera niewielką ilość PMR do kilku sterylnych probówek, uzyskuje ciśnienie końcowe, wycofuje igłę i zakłada opatrunek sterylny oraz uciska miejsce wkłucia. Po zabiegu pacjent musi przez co najmniej godzinę leżeć w bezruchu na płaskiej powierzchni, nie podnosząc głowy, aby uniknąć bólu głowy spowodowanego nakłuciem.  

Zabieg trwa zazwyczaj nie dłużej niż pół godziny i dla większości pacjentów wiąże się z umiarkowanym dyskomfortem – najczęściej jest to ucisk podczas wprowadzania igły. Jeżeli w trakcie zabiegu pacjent zaczyna odczuwać ból głowy lub inne nieprawidłowe doznania, takiej jak ból, drętwienie lub mrowienie w nogach albo ból w miejscu wkłucia, należy o tym natychmiast powiedzieć lekarzowi.

Nakłucie lędźwiowe wykonuje się w dolnej części pleców, poniżej rdzenia kręgowego. W obszarze, z którego pobiera się próbkę znajdują się nerwy rdzeniowe. Wprawdzie podczas wkłucia usuwają się na bok, jednak istnieje niewielkie ryzyko zahaczenia igłą o jedno z nich. Może to spowodować przedostanie się niewielkiej ilości krwi do pobranych próbek. Sytuacja taka zdarza się to w kilku procentach przypadków i zostaje uwzględniona podczas interpretacji wyników.

‍2. W jaki sposób można uniknąć bólu po nakłuciu lędźwiowym?

Częstym powikłaniem po nakłuciu lędźwiowym jest ból głowy. Może wystąpić bezpośrednio lub w czasie do dwóch dni po zabiegu. Aby go uniknąć lub ograniczyć, po zabiegu należy leżeć na płaskiej powierzchni. Pomóc może również picie wody (nawodnienie organizmu), kofeina oraz leki przeciwbólowe. Należy w tym zakresie przestrzegać zaleceń lekarza, a jeżeli ból nie ustępuje, zgłosić się po pomoc medyczną.

‍3. W jakich innych celach wykonuje się nakłucie lędźwiowe?

Czasami nakłucie lędźwiowe wykonuje się w celu wprowadzenia leków lub znieczulenia do ośrodkowego układu nerwowego. W niektórych przypadkach, w celu zmniejszenia ciśnienia PMR wykonuje się jedno lub kilka nakłuć lędźwiowych i usuwa nadmiar PMR.

‍

3. Dlaczego niezbędne jest wykonanie punkcji lędźwiowej? Czy nie wystarczy badanie krwi lub moczu?

PMR opływa mózg i rdzeń kręgowy i dlatego w niektórych przypadkach oznaczenia w nim wykonane są najbardziej przydatne w rozpoznaniu stanów klinicznych obejmujących ośrodkowy układ nerwowy. Infekcje lub choroby ośrodkowego układu nerwowego zazwyczaj prowadzą do zmian w składzie PMR, dlatego oznaczenia te ułatwiają szybki proces diagnostyczny. Badania krwi i moczu można wykorzystać równolegle, jednak bez oznaczeń PMR nie pozwolą one stwierdzić obecności stanów patologicznych w ośrodkowym układzie nerwowym.

‍

4. Jakie jeszcze oznaczenia można wykonać jako uzupełnienie badania PMR?

Inne badania laboratoryjne, które można zlecić łącznie lub w następstwie badania PMR to między innymi:

• Posiew krwi w celu wykrycia i określenia rodzaju bakterii lub grzybów we krwi
• Posiew i/lub badania molekularne próbek pobranych z innych możliwych ognisk zakażenia, które spowodowały zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub zapalenie mózgu,
• Poziom glukozy we krwi, białko całkowite – w celu porównania z poziomem glukozy i białka w PMR,
• Morfologia krwi – w celu oceny liczby komórek we krwi
• Badania krwi (badania serologiczne) w celu wykrycia białek uwalnianych przez drobnoustroje chorobotwórcze (patogeny) lub przeciwciał przeciwko licznym patogenom, takim jak wirus gorączki oraz inne arbowirusy
• Białko C-reaktywne – badanie preferowane w wykrywaniu procesów zapalnych. Jeżeli nie jest dostępne, można również wykonać badanie OB (odczyn Biernackiego, wskaźnik opadania krwinek czerwonych)
• Panel metaboliczny – grupa testów wykonywanych w celu oceny równowagi elektrolitowej oraz stanu zdrowia narządów wewnętrznych.

‍Na stronie:

Testy

Glukoza
‍Białko całkowite
‍Morfologia
‍Mleczan
‍Elektroforeza i immunofiksacja
‍Próba tuberkulinowa
‍Posiew krwi
‍Opryszczka - badania
‍Borelioza z Lyme - badania
‍Różyczka- badania
‍Syfilis
‍Wirus Zachodniego Nilu - badania
‍Przeciwciała przeciw EBV
‍Barwienie Grama

Choroby

Zespół Guillaina-Barrégo
‍Gruźlica
‍‍Borelioza
‍HIV‍
‍Stwardnienie rozsiane
‍Choroba Alzheimera
‍Wirus Zachodniego Nilu

‍

Na stronach obcojęzycznych:

MedlinePlus: Brain Diseases
‍National Institute of Neurological Disorders and Stroke: Meningitis and Encepha…
‍KidsHealth.org: Spinal Tap (Lumbar Puncture)
‍National Multiple Sclerosis Society: Cerebrospinal Fluid (CSF)
‍Alzheimer’s Association: Medical Tests
‍Center for Disease Control and Prevention: Meningitis
‍National Organization for Rare Disorders: Meningitis
‍National Organization for Rare Disorders: Encephalitis, Herpes Simplex
‍Mayo Clinic: Encephalitis

‍

‍