Badanie jest wykonywane w celu wykrycia kiły (łac. syphylis, lues).

• Osobom, u których występują objawy kiły
• Osobom, u których rozpoznano inne choroby przenoszone drogą płciową
• Kobietom w ciąży.

W zależności od rodzaju wykonywanego badania, pobierana jest inna próbka.

• W przypadku kiły pierwotnej lekarz może pobrać wymaz z wrzodu powstającego w miejscu zakażenia (organy płciowe, odbyt lub gardło)
• W celu wykonania dodatkowych badań, lekarz może pobrać krew z żyły łokciowej
• W przypadku kiły w fazie utajonej lub później lekarz podejrzewając zakażenie układu nerwowego może zlecić pobranie próbki płynu mózgowo-rdzeniowego poprzez nakłucie lędźwiowe.

Nie

Badanie ma na celu wykrycie krętka bladego (Treponema pallidum), bakterii wywołującej kiłę. Kiła jest chorobą przenoszoną drogą kontaktów seksualnych. Jest łatwo wyleczalna, ale nieleczona może prowadzić do wielu ciężkich problemów zdrowotnych. Ponadto, do zakażenia może dochodzić drogą wertykalną, przez łożysko - od zakażonej matki do płodu, prowadząc do tzw. kiły wrodzonej.

Wyróżnia się kilka stadiów w przebiegu kiły. Objawy kiły pierwotnej, zwanej również pierwszorzędową, pojawiają się po około 2-3 tygodniach od zakażenia. W okolicy narządów płciowych pojawia się owrzodzenie, tzw. szankier, zwykle niebolesne, może zostać niezauważone, szczególnie gdy występuje w odbycie lub pochwie. Znika w ciągu 4-6 tygodni.

Kiła wtórna, tzw. drugorzędowa, występuje po 2-8 tygodniach od pojawienia się owrzodzenia. Charakterystycznym objawem tego stadium choroby jest wysypka skórna. Zmiany na skórze zwykle są czerwone, chropowate i wypukłe. Często pojawiają się na wewnętrznych powierzchniach dłoni i dolnych powierzchniach stóp. Do innych objawów należą: gorączka, zmęczenie, powiększone węzły chłonne, ból gardła. Nieleczona kiła może przejść w tzw. stadium utajone, trwające nawet latami, w przebiegu którego chory nie ma żadnych objawów chorobowych pomimo trwającego zakażenia. U około 15% rozwija się kiła późna, tzw. trzeciorzędowa, w przebiegu której może dochodzić do poważnych zaburzeń w pracy wielu narządów, m.in. serca, narządu wzroku, układu nerwowego, kości i stawów. Kiła późna może trwać wiele lat, a nieleczona prowadzić do utraty wzroku, zaburzeń psychicznych, chorób serca, a nawet śmierci.

Kiłę leczy się antybiotykami, najczęściej penicyliną. Wcześnie wykryta choroba zwykle nie stwarza trudności w leczeniu. Pacjenci z zakażeniem trwającym dłużej niż rok najczęściej wymagają przedłużonej antybiotykoterapii.

Według Amerykańskiego Centrum Zwalczania i Zapobiegania Chorobom - CDC (Centers for Disease Control and Prevention) w 2007 roku odnotowano 40 000 rozpoznanych przypadków kiły, w tym 11 466 przypadków kiły pierwotnej i wtórnej, z których większość dotyczyła pacjentów w wieku 20-29 lat.

Badanie wykonywane jest w celu rozpoznania lub wykluczenia kiły u osób aktywnych seksualnie oraz u kobiet w ciąży.
Dostępnych jest kilka metod diagnostycznych. Jedną z nich jest wykrywanie bakterii Treponema pallidum w rozmazie z próbki pobranej z owrzodzenia w pierwotnej fazie choroby, obserwowanym w mikroskopie z ciemnym polem widzenia. W innych testach wykorzystuje się próbki krwi, w których wykrywa się przeciwciała przeciw bakteriom Treponema pallidum. Są to:

• testy przesiewowe - VDRL (ang. venereal disease research laboratory) i RPR (ang. rapid plasma regain),
• testy diagnostyczne - immunofluorescencyjny test FTA-ABS (fluorescent treponemal antibody absorption test), test biernej aglutynacji TPPA (ang. Treponema pallidum particle agglutination assay).

Testy FTA-ABS i TPPA wykorzystywane są w celu potwierdzenia wyników dodatnich w testach przesiewowych. Do oceny skuteczności leczenia stosuje się kontrolny test RPR.

W przebiegu kiły utajonej lub późnej, lekarz podejrzewając zakażenie układu nerwowego może zlecić badanie płynu mózgowo-rdzeniowego.

‍

Lekarz może zlecić wykonanie badania w przypadku, kiedy:

• u pacjenta występują objawy w postaci wrzodów na genitaliach lub w gardle,
• pacjent leczył się już na inne choroby przenoszone drogą płciową (np. rzeżączka),
• kobieta jest w ciąży, ponieważ kiła przenosi się z krwią matki na płód, zakażony płód może umrzeć w łonie matki lub urodzić się z poważnymi wadami,
• pacjent cierpi z powodu nieswoistych objawów przypominających kiłę, w celu określenia prawdziwej przyczyny dolegliwości.

U pacjentów z rozpoznaną i leczoną kiłą należy wykonać badania kontrolne, po 3, 6, 12 i 24 miesiącach od zakończenia antybiotykoterapii, w celu oceny skuteczności leczenia.

‍

Jeżeli w próbce pobranej z owrzodzenia wykryto bakterie wywołujące kiłę (wynik dodatni), oznacza to, że pacjent jest zakażony i musi podjąć leczenie antybiotykami, najczęściej penicyliną.

Badanie krwi wykrywa obecność przeciwciał, które organizm wytwarza w celu zwalczenia zakażenia. W związku z tym wynik dodatni wskazuje na obecne lub przebyte w przeszłości zakażenie bakteriami Treponema pallidum. Wynik ujemny nie zawsze oznacza, że pacjent nie jest zakażony. Przeciwciała mogą być nieobecne we krwi przez pierwsze trzy miesiące od momentu zakażenia. Wytworzone przeciwciała utrzymują się przez wiele lat, także u osób, które były leczone z powodu kiły i dlatego wyniki testów będą u nich dodatnie. W związku z tym aby uniknąć ponownego leczenia należy przechowywać dokumentację choroby i leczenia i przedstawić ją lekarzowi.

Należy monitorować poziom przeciwciał po antybiotykoterapii wykonując testy kontrolne RPR po 3, 6, 12 i 24 miesiącach. Po przebytej antybiotykoterapii poziom przeciwciał powinien być niższy.

Dostępne testy przesiewowe i diagnostyczne charakteryzują się różną czułością w zależności od stadium choroby. Np. testy VDRL i RPR wykazują najwyższą czułość w kile drugorzędowej.

Badania przesiewowe w kierunku kiły nie są wystarczająco swoiste i mogą dawać fałszywie dodatnie wyniki, np. u pacjentów zakażonych wirusem HIV, chorych na boreliozę z Lyme, malarię, toczeń układowy, zapalenie płuc. Dlatego wszystkie wyniki pozytywne testów przesiewowych należy potwierdzić bardziej swoistymi metodami, jak FTA-ABS.

Osoby aktywne seksualnie, w razie pojawienia się niepokojących zmian w okolicy narządów płciowych powinny zgłosić się do lekarza.

Osoby zakażone powinny poinformować partnera, iż powinien wykonać badania.

U osób zakażonych kiłą, wzrasta ryzyko zakażenia się innymi chorobami przenoszonymi droga płciową, w tym wirusem HIV, wywołującym AIDS.

1. Jakie są objawy kiły?

Pierwsze objawy występują po 10 dniach do 3 miesięcy od momentu zakażenia.

Lekarze podzielili przebieg choroby na cztery stadia: kiłę pierwotną, wtórną, utajoną i późną.

Kiła jest na tyle podstępna, że jej wczesne objawy mogą być bardzo nieznaczne. Mogą wtedy być niezauważone przez pacjentów i nieleczone. Prowadzi to do postępu choroby. Pierwszym objawem kiły jest grudka, później wrzód, pojawiający się zwykle po 2-6 tygodniach. Takie owrzodzenie może pozostać niezauważone z powodu bezbolesności. Może ono pojawić się nie tylko w okolicy narządów płciowych (prącie, pochwa), ale również na języku, wargach lub innych częściach ciała. Owrzodzenie znika po kilku tygodniach niezależnie od tego, czy osoba była leczona, czy też nie. U 1/3 osób nieleczonych dochodzi do rozwoju dalszych stadiów choroby.

‍

2. Co się stanie jeśli nie poddam się terapii?

Cechą charakterystyczną kiły wtórnej jest wysypka skórna w postaci drobnych plamek lub grudek pojawiająca się po 3-6 tygodniach od wystąpienia owrzodzenia pierwotnego i ustępująca w ciągu kilku tygodni bądź miesięcy. Wysypka może pojawić się na całym ciele. Najczęściej zlokalizowana jest na wewnętrznej części dłoni i dolnej powierzchni stóp.

Wysypce może towarzyszyć uczucie wyczerpania, gorączka (zwykle niezbyt wysoka), utrata włosów i powiększenie węzłów chłonnych, bóle głowy i gardła,. Tak jak w przypadku owrzodzenia, objawy te znikają bez leczenia. Objawy mogą być bardzo słabo zaznaczone i przejść niezauważone.

Następnie choroba przechodzi w okres utajenia. Chory nie zakaża i nie skarży się na jakiekolwiek objawy. Podobnie jak w przypadku kiły pierwotnej, u 1/3 takich pacjentów rozwinie się jednak kiła późna - najgroźniejsza postać tej choroby. Zakażenie krętkiem i jego rozprzestrzenianie się jest wtedy przyczyną licznych uszkodzeń serca, oczu, mózgu i innych części układu nerwowego, kości, stawów i wielu innych narządów. Praktycznie każda część organizmu może zostać zajęta. Ta postać może ciągnąć się latami, przy wolnym postępie zmian trwa nawet dziesięciolecia, doprowadzając do ślepoty, chorób psychicznych i zaburzeń neurologicznych oraz zaburzeń w pracy serca, a w rezultacie do zgonu.

‍

3. W jaki sposób dochodzi do zakażenia kiłą?

Krętki przechodzą z pierwotnego owrzodzenia na skórę lub błony śluzowe okolic genitaliów zakażonego partnera seksualnego. Każde uszkodzenie skóry u osoby zdrowej naraża ją na ryzyko podczas intymnego kontaktu z osobą zakażoną. Do zakażenia dochodzi na drodze kontaktów płciowych (stosunków pochwowych, analnych lub oralnych z osobą zakażoną).

Inną drogą zakażenia jest przeniesienie krętków przez ciężarną matkę na płód. Takie dziecko może urodzić się z poważnymi wadami układu nerwowego i narządów.

‍

4. W jaki sposób leczy się kiłę?

W leczeniu kiły stosuje się antybiotyk - penicylinę. Jest bardzo skuteczna szczególnie we wczesnych zakażeniach. U osób z zakażeniem trwającym ponad rok leczenie musi być przedłużone. Innych antybiotyków używa się przede wszystkim w przypadku alergii na penicylinę. Mogą to być: cefalosporyny, makrolidy, tetracykliny.

‍

5. W jaki sposób można zapobiegać kile?

W zapobieganiu zakażeniu najważniejsze jest unikanie kontaktu z wrzodami i innego rodzaju zmianami na skórze i innych tkankach. Dotyczy to również płynów (np. krew).

Ponieważ do zakażenia dochodzi na drodze płciowej, należy chronić się przez używanie prezerwatyw.

Aby uniknąć nieodwracalnych zmian w narządach wywołanych przez późną postać kiły, trzeba odpowiednio wcześnie zdiagnozować i właściwie leczyć kiłę.

Badanie ciężarnych to konieczny element profilaktyki. Odpowiednio wczesne wykrycie zakażenia pozwala na zapobieżenie rozwojowi kiły wrodzonej.

‍

6. Jak długo trzeba czekać na wyniki badań w kierunku kiły?

Wynik badania mikroskopowego wykrywającego bakterie Treponema pallidum w próbce pobranej z owrzodzenia można otrzymać natychmiast jeśli badanie wykonuje lekarz w gabinecie lub tego samego dnia, ewentualnie dnia następnego jeśli próbka wysłana jest do laboratorium w celu przeprowadzenia badania.

Na wyniki badań próbek krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego zwykle trzeba czekać 3-5 dni.

‍

Na stronie

Choroby: Kiła

Linki do stron polskich

Profilaktyka chorób przenoszonych drogą płciową
Kiła - czy jest się czego obawiać?

Linki do stron obcojęzycznych

National Institute of Allergy and Infectious Diseases: Syphilis
Centers for Disease Control and Prevention: Syphilis Fact Sheet
American Sexual Health Association: Syphilis
FamilyDoctor.org: Syphilis
UNC Womens Care: Syphilis Screening Decision Tree

‍