Układ odpornościowy stanowi ochronę organizmu przed drobnoustrojami i innymi substancjami  "obcymi". Składa się z dwóch części, jedna z nich wytwarza przeciwciała, czyli białka, które atakują  "obce" substancje i powodują ich usuwanie z organizmu - część ta zwana jest również układem odporności humoralnej. Druga część składa się z wyspecjalizowanych komórek krwi zwanych limfocytami T, które mogą bezpośrednio atakować  "obce" substancje - część ta zwana jest także układem odporności komórkowej.

Jedyną ochronę organizmu u noworodka stanowią przeciwciała otrzymane od matki jeszcze przed urodzeniem. Dopiero w wyniku pierwszego kontaktu organizmu z   "obcą" substancją wytwarzane są przeciwciała a limfocyty T stają się komórkami obronnymi. Dlatego też wykonuje się szczepienia, które mają na celu nauczenie naszego układu odpornościowego rozpoznawania osłabionych lub nieaktywnych form bakterii i wirusów wywołujących choroby. W momencie ponownego kontaktu z tymi drobnoustrojami, organizm będzie już chroniony.

Prawidłowo funkcjonujący układ odpornościowy rozpoznaje własne tkanki jako   "nieobce" i ich nie atakuje. Jednak w przypadku przeszczepu, układ odpornościowy rozpoznaje i atakuje obcy narząd, proces ten nazwany jest odrzucaniem przeszczepu. Osobom po przeszczepie standardowo podaje się leki obniżające aktywność układu odpornościowego (leki immunosupresyjne), chyba że dawcą przeszczepionego organu jest jednojajowy bliźniak pacjenta. Komórki nowotworowe często różnią się od komórek prawidłowych, więc układ immunologiczny atakuje je, lecz odpowiedź immunologiczna jest zazwyczaj zbyt słaba, by powstrzymać rozwój nowotworu.

Choroby autoimmunizacyjne to choroby wywołane przez odpowiedź odpornościową ustroju skierowaną przeciwko własnym tkankom. Przyczyny tych chorób są nieznane, ale wydaje się, że u wielu pacjentów występuje dziedziczna predyspozycja do ich występowania. W niektórych przypadkach chorób autoimmunizacyjnych (takich jak gorączka reumatyczna), odpowiedź immunologiczną wyzwala bakteria lub wirus,  a przeciwciała i limfocyty T atakują prawidłowe komórki, ponieważ niektóre elementy budowy tych komórek są bardzo podobne do struktury drobnoustrojów wywołujących infekcję.

Wyróżnia się dwa główne typy chorób autoimmunizacyjnych: wielonarządowe (układowe choroby autoimmunizacyjne) oraz takie, w których tylko pojedynczy organ lub tkanka są zajęte przez proces autoimmunizacyjny (narządowo swoiste choroby autoimmunizacyjne - Tabela 1). Jednak różnica pomiędzy nimi zaciera się, ponieważ w przebiegu narządowo swoistej choroby autoimmunizacyjnej często w sposób pośredni atakowane są również inne narządy i układy.

Tabela 1. Choroby  autoimmunizacyjne

* Nadal toczy się dyskusja czy MS jest chorobą autoimmunologiczną

Pełniejsza lista schorzeń autoimmunologicznych znajduje się na stronie Amerykańskiego Towarzystwa Chorób Autoimmunologicznych w zakładce Informacja dla Pacjentów

Objawy kliniczne chorób autoimmunizacyjnych mogą się różnić, lecz często występuje przemęczenie, zawroty głowy i podwyższona temperatura ciała. Nasilenie powyższych objawów może również zmieniać się z czasem.

‍

Badania laboratoryjne, które wykonuje się w procesie rozpoznania chorób autoimmunizacyjnych zależą od podejrzewanej choroby, lecz zazwyczaj jest to oznaczenie autoprzeciwciał.

W niektórych przypadkach pacjent może chorować na więcej niż jedną chorobę autoimmunizacyjną. Na przykład pacjenci z chorobą Addisona często cierpią również na cukrzycę typu 1, natomiast pacjenci ze stwardniającym zapaleniem dróg żółciowych często chorują na wrzodziejące zapalenie jelita grubego, czy chorobę Crohna.

W niektórych przypadkach przeciwciała mogą nie być skierowane przeciwko konkretnemu narządowi czy tkance. Na przykład przeciwciała antyfosfolipidowe mogą wchodzić w reakcję z białkami układu krzepnięcia, prowadząc do powstania zakrzepów w naczyniach krwionośnych (zakrzepicy).

‍

Na tej stronie:

Testy:Białko C-reaktywne (CRP), ANA

‍

Linki do stron obcojęzycznych:
‍American Autoimmune Related Diseases Association, Inc.
‍Womenshealth.gov: Autoimmune Diseases
‍MedlinePlus Medical Encyclopedia: Immune response
‍Vasculitis Foundation

‍