Badanie wykonywane jest w celu oceny ryzyka wystąpienia choroby niedokrwiennej serca w przebiegu miażdżycy.

Badanie jest wykonywane w przypadku występowania u pacjenta lub w jego rodzinie choroby niedokrwiennej serca oraz/lub hiperlipidemii, a także w celu oceny ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych. Czasami badanie wykonuje się w celu monitorowania leczenia hiperlipidemii lub jako pomoc w rozpoznaniu rzadkich niedoborów Apo B.

Próbkę krwi pobiera się z żyły łokciowej.

Nie jest potrzebne, jednak jeśli badanie to zlecone jest w ramach badania profilu lipidowego należy przyjść na badanie po 12 godz. powstrzymywaniu się od posiłku.

Oznacza się stężenie Apo B we krwi. Apolipoproteiny odgrywają zasadniczą rolę w metabolizmie lipidów. Stanowią składnik lipoprotein - cząstek transportujących lipidy (wchłaniane z pożywienia w jelitach) poprzez krwiobieg do wątroby i innych komórek.
Apolipoproteiny, cząsteczki o właściwościach hydrofilowych zapewniają jednolitą strukturę lipoprotein oraz umożliwiają transport lipidów we krwi spłaszczając hydrofobową (odpychająca cząsteczki wody) część lipoprotein. Apolipoproteiny są rozpoznawane przez receptory obecne na powierzchni wielu komórek organizmu, przyczyniając się do wiązania lipoprotein przez te komórki i wychwyt przez nie cholesterolu oraz triglicerydów.

Istnieją dwie formy apolipoproteiny B: Apo B-100 i Apo B-48. Apo B-48 powstaje w jelitach i stanowi integralną część struktury chylomikronów - dużych lipoprotein odpowiadających za transport lipidów pokarmowych z jelita do wątroby. W wątrobie dochodzi do połączenia lipidów z Apo B-100 (wytwarzaną w wątrobie) i powstawania lipoprotein o bardzo niskiej gęstości (VLDL), bogatych w triglicerydy. W krwiobiegu enzym zwany lipazą lipoproteinową (LPL), usuwa triglicerydy z cząstki VLDL, tworząc najpierw lipoproteiny o pośredniej gęstości (IDL), a następnie lipoproteiny o niskiej gęstości (LDL - nośnik "złego" cholesterolu). W wyniku przemian cząstka VLDL przekształca się w cząstkę LDL o mniejszym rozmiarze, bogatszą w cholesterol, zawierającą jedną cząsteczkę Apo B-100. Apo B-100 jest rozpoznawana przez receptory na powierzchni wielu typów komórek Dzięki temu cholesterol dostaje się do wnętrza komórek. Frakcja LDL jest istotnym ogniwem metabolizmu lipidów, a transportowany przez nią cholesterol jest niezbędnym składnikiem błon komórkowych i prekursorem hormonów płciowych oraz steroidów nadnerczowych. Jednak nadmiar cholesterolu LDL może prowadzić do odkładania się go w blaszkach miażdżycowych w ścianach tętnic, a co za tym idzie do ich twardnienia i bliznowacenia. Powstałe zmiany miażdżycowe powodują zwężenie naczyń krwionośnych, co prowadzi do niedokrwienia i zwiększa ryzyko wystąpienia zawału serca. Oznaczanie cholesterolu LDL zlecane jest jako badanie podstawowe w ramach profilu lipidowego. Jego stężenie zazwyczaj wylicza się w oparciu o stężenie cholesterolu całkowitego, ale wartość wyliczeń ograniczona jest przez wzrost stężenia triglicerydów. Niektóre laboratoria oznaczają stężenie cholesterolu LDL metodą bezpośrednią.

W metodzie do oznaczania ApoB zwykle mierzy się tylko Apo B-100 ale zwykle podaje się wynik jako stężenie Apo B. Oznaczenie stężenia Apo B na ogół odzwierciedla stężenie cholesterolu LDL. Może ono być zmierzone bezpośrednio, w przeciwieństwie do cholesterolu LDL, którego zawartość jest zazwyczaj wyliczana. Opinie ekspertów na temat znaczenia Apo B nie są jednoznaczne; jedni potwierdzają większą wartość Apo B-100 niż cholesterolu LDL jako wskaźnika miażdżycy, inni są odmiennego zdania, ale są zgodni co do tego, że Apo B-100 oraz inne nowe czynniki ryzyka choroby niedokrwiennej serca, jak Apo A-I, Lp(a) i hs-CRP mogą dostarczyć wielu cennych dodatkowych informacji.

‍

Oznaczenie stężenia Apo B wraz z innymi badaniami lipidowymi, znajduje zastosowanie w ocenie ryzyka wystąpienia chorób serca w przebiegu miażdżycy lub też choroby niedokrwiennej serca. Nie mają one jednak zastosowania w przesiewowych badaniach populacyjnych, ale w indywidualnych przypadkach, szczególnie gdy w rodzinie pacjenta występują lub występowały choroby serca i/lub hiperlipidemie. Wraz z innymi oznaczeniami Apo B znalazła zastosowanie w określeniu przyczyn hiperlipidemii, zwłaszcza u osób z podwyższonym stężeniem triglicerydów uniemożliwiającym prawidłowe wyliczenie cholesterolu LDL.

Czasami lekarze zlecają oznaczenie stężenia, zarówno Apo A-I (występującej w lipoproteinach o wysokiej gęstości HDL - nośnik "dobrego" cholesterolu), jak i Apo B w celu wyliczenia współczynnika Apo B/ apoA-I, zamiast współczynnika cholesterol całkowity/HDL-cholesterol, pozwalającego na uzyskanie dalszych informacji, dotyczących oceny ryzyka.
Oznaczenie stężenia Apo B, zamiast wyliczenia stężenia cholesterolu nie-HDL, może być również zlecone w celu oceny skuteczności leczenia hiperlipidemii. W rzadkich przypadkach oznaczenia te stosuje się w diagnostyce zaburzeń genetycznych, powodujących nadmierną lub niedostateczną syntezę ApoB

‍

Oznaczenie stężenia Apo B może zostać zlecone wraz z Apo A-I oraz  innymi testami lipidowymi w celu oceny ryzyka choroby niedokrwiennej serca w przebiegu miażdżycy oraz jeżeli u pacjenta lub w jego rodzinie występują choroby niedokrwienne serca i/lub hiperlipidemia,a zwłaszcza przy znacznie podwyższonym stężeniu  triglicerydów. Stężenie Apo B jest przydatne w monitorowaniu leczenia hiperlipidemii.

UWAGA: Dla tego oznaczenia nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości referencyjne zalezą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w rozdziale  Zakresy referencyjne i ich znaczenie.

Podwyższone stężenie Apo B odpowiada podwyższonemu stężeniu cholesterolu LDL i związany jest ze wzrostem ryzyka wystąpienia choroby niedokrwiennej serca. Wzrost stężenia może być spowodowany dietą obfitującą w tłuszcze oraz/lub zwolnieniem tempa usuwania cholesterolu LDL z krwi.

Niektóre zaburzenia genetyczne są pierwotną przyczyną nieprawidłowego stężenia Apo B. Przykładem może być rodzinna mieszana hiperlipidemia, choroba wrodzona prowadząca do wysokich stężeń cholesterolu i triglicerydów we krwi. Z kolei abetalipoproteinemia, czyli inaczej niedobór Apo B znany pod nazwą zespołu Bassen-Kornzweig’a, jest bardzo rzadką chorobą genetyczną związaną z bardzo niskim stężeniem Apo B.

Wzrost stężenia Apo B występuje w hiperlipidemii oraz w stanach takich jak:

• Niedrożność dróg żółciowych.
• Cukrzyca.
• Przyjmowanie leków: androgeny, beta blokery, środki odwadniające, progestageny.
• Niedoczynność tarczycy.
• Zespół nerczycowy.
• Ciąż (przejściowy wzrost i obniżenie stężenia po porodzie)

Stężenie Apo B może ulec obniżeniu w stanach obniżonej syntezy lipoproteiny LDL lub wpływających na syntezę Apo B i magazynowanie jej w wątrobie. Obniżone stężenie występuje w takich stanach, jak:

• Przyjmowanie leków takich jak estrogeny (u kobiet po menopauzie), lowastatyna, simwastatyna, niacyna i tyroksyna.
• Nadczynność tarczycy.
• Niedożywienie.
• Zespół Rey'a.
• Utrata masy ciała.
• Ciężkie stany.
• Zabiegi chirurgiczne.
• Marskość wątroby

‍

Niektórzy lekarze zlecają oznaczenie Apo A-I (apolipoproteina związana z "dobrym" cholesterolem HDL) w połączeniu z Apo B-100, ponieważ wysoki współczynnik B/A-I może wskazywać na wyższe ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych.
W niektórych przypadkach wzrost stężenia Apo B-100 i cholesterolu LDL, spowodowany jest mutacjami genu Apo B, w wyniku których Apo B-100 nie jest rozpoznawane przez receptory dla cząstki LDL. Powoduje to zwolnienie tempa usuwania frakcji LDL z krwi oraz wzrost ryzyka wystąpienia choroby niedokrwiennej serca.

1. Czy lekarz powinien zlecać oznaczenie Apo B-48?

Są prowadzone badania nad rolą chylomikronów (lipoprotein zawierających Apo B-48), jednak obecnie nie ma dowodów na celowość oznaczeń tej apolipoproteiny.

2. W jaki sposób można obniżyć stężenie Apo B-100?

Zmiana diety oraz ćwiczenia fizyczne powodują obniżenie stężenia cholesterolu LDL oraz wzrost cholesterolu we frakcji HDL (nośnika "dobrego" cholesterolu) i jednocześnie spadek stężenia Apo B, co zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca.

‍

Linki do stron obcojęzycznych:

American Heart Association: Understand Your Risks to Prevent a Heart Attack
‍NHLBI: Ischemic Heart Disease
‍MedlinePlus Medical Encyclopedia: Familial hypercholesterolemia
‍MedlinePlus Medical Encyclopedia: Familial dysbetalipoproteinemia
‍MedlinePlus Medical Encyclopedia: Bassen-Kornzweig syndrome

‍