Lipoproteina (a)

W skrócie

W jakim celu badanie jest wykonywane?

W celu dostarczenia dodatkowych informacji dotyczących ryzyka wystąpienia chorób serca. Jako część składowa badań specjalistycznych w kierunku choroby niedokrwiennej serca.

Kiedy badanie jest wykonywane?

W przypadku występowania w rodzinie podwyższonego stężenia Lp(a) i/lub przypadków przedwczesnej choroby niedokrwiennej serca.

U osób z chorobą serca, u których profil lipidowy jest prawidłowy, lub wykazuje jedynie nieznacznie podwyższone stężenie cholesterolu i/lub cholesterolu lipoprotein o niskiej gęstości (LDL-C).

Jak się pobiera próbkę do badania?

Próbka krwi pobrana z żyły łokciowej.

Czy do badania trzeba się przygotować?

Zasadniczo, nie. Jednak gdy badanie wykonuje się razem z oznaczeniem profilu lipidowego należy być na czczo (9-12 bez posiłku).

Informacja o próbce

Co się oznacza?

Lp(a) podobnie jak LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości) jest uważana za czynnik ryzyka wystąpienia chorób serca. Jest to cząsteczka zbliżona budową do cząsteczki LDL, składająca się apolipoproteiny B, cholesterolu i innych lipidów oraz specyficznego białka apolipoproteiny (a). Ze względu na podobieństwo budowy Lp(a) do cząsteczki plazminogenu może ona blokować jego prawidłowe działanie, prowadząc do powstawania zakrzepów, a także nasilonego przylegania cząstek LDL do ścian tętnic, co przyspiesza proces powstawania blaszki miażdżycowej i związane z tym zwężenie naczyń tętniczych.

Cząstka Lp(a) składa się z bogatego w lipidy rdzenia otoczonego cząsteczką apolipoproteiny B-100 (Apo B-100) i apolipoproteiny (a). Wielkość cząstki Lp(a) jest taka sama u danego osobnika, lecz różni się pomiędzy poszczególnymi organizmami, co jest spowodowane różną, uwarunkowaną genetycznie liczbą powtarzających się podjednostek zwanych kringels.

Stężenie Lp(a) we krwi nie ulega zbyt dużym wahaniom w ciągu życia. Jest nieco niższe u mężczyzn i nieznacznie wzrasta u kobiet po okresie przekwitania.
U osób rasy białej cząsteczki apolipoproteiny (a) są zazwyczaj niewielkie, podczas gdy u osób pochodzenia afrykańskiego są one większe. Zależność pomiędzy wielkością cząsteczki a ryzykiem choroby wieńcowo-naczyniowej jest złożona. Pewne fakty wskazują na to, że cząsteczki Lp(a) niewielkich rozmiarów zwiększają ryzyko miażdżycy bardziej niż duże cząsteczki. Po części wyjaśnia to fakt, dlaczego Lp(a) u osób rasy białej jest istotniejszym czynnikiem ryzyka niż u osób pochodzenia afrykańskiego. Większość testów do oznaczenia Lp(a) nie umożliwia oceny wielkości cząsteczki, lecz tylko jej stężenie we krwi.

Uwaga

Jeżeli przeprowadzenie badania jest dla Ciebie, lub kogoś Ci bliskiego przyczyną niepokoju czy zawstydzenia, przeczytaj artykuły:

Jak poradzić sobie z bólem, dyskomfortem i niepokojem

Rady dotyczące pobierania krwi

Rady ułatwiające dzieciom przejście przez badania laboratoryjne

Rady ułatwiające osobom starszym przejście przez badania laboratoryjne

Artykuły zamieszczone w dziale Laboratorium dostarczą Ci ogólnych informacji na temat obróbki pobranej krwi, wymazu z gardła oraz krwiodawstwa i krwiolecznictwa.

Badanie

W jakich przypadkach badanie jest wykonywane?

Oznaczenie stężenia Lp(a) zleca się, u osób z grupy zwiększonego ryzyka chorób sercowo-naczyniowych obciążonych wywiadem rodzinnym wraz z innymi testami lipidowymi jako badanie uzupełniające w kierunku czynników ryzyka wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego.

Stężenie Lp(a) jest uwarunkowane genetycznie i nie ulega zbyt wielkim wahaniom przez całe życie. Nie podlega leczeniu, ponieważ nie reaguje na zmianę trybu życia ani przyjmowane leki. Dlatego też wysokie stężenie Lp(a) może wskazywać na konieczność włączenia bardziej agresywnego leczenia innych czynników ryzyka.
Stany kliniczne, które mogą przyczyniać się do wzrostu stężenia Lp(a) to między innymi niedobór estrogenów, hipercholesterolemia rodzinna (choroba dziedziczna, w której dochodzi do podwyższenia stężenia cholesterolu we krwi), znaczna niedoczynność tarczycy, niekontrolowana cukrzyca, przewlekła niewydolność nerek oraz zespół nerczycowy.

W jakich przypadkach badanie jest zlecane?

Oznaczenie Lp(a) nie jest rutynowo zlecane jako część profilu lipidowego ale może zostać zlecone wraz z kilkoma innymi markerami sercowymi (jak hs-CRP, homocysteina) w przypadku występowania w rodzinie pacjenta przedwczesnej choroby niedokrwiennej serca gdy nie występuje podwyższone stężenie cholesterolu LDL i obniżone stężenie cholesterolu HDL lub w przypadku podejrzenia wrodzonej hipercholesterolemii.

Czasami oznaczenia zleca się również u osób z chorobą serca lub naczyń, szczególnie w przypadku prawidłowego lub tylko nieznacznie podwyższonego stężenia lipidów. Ponieważ u około 50% chorych z atakiem serca stężenie cholesterolu jest prawidłowe, lekarze zaczynają również brać pod uwagę inne czynniki, które mogą mieć wpływ na choroby serca. Uważa się, że podwyższone stężenie Lp(a) może powodować pogorszenie przebiegu innych chorób serca i naczyń.

Oznaczenie może być wykonane również po udarze lub epizodzie wieńcowym u osoby z prawidłowym lub nieznacznie podwyższonym poziomem lipidów.
Czasami oznaczenie Lp(a) zleca się u kobiet po okresie przekwitania w celu ustalenia, czy wzrost Lp(a) (powiązany z malejącym stężeniem estrogenów) nie stanowi dodatkowego czynnika ryzyka wystąpienia choroby niedokrwiennej serca.

Co oznacza wynik?

Stężenie Lp(a) jest uwarunkowane genetycznie i nie podlega zbyt dużym wahaniom. Nie zależy również od stylu życia ani od większości przyjmowanych leków.
Wysokie stężenie Lp(a) zwiększa ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego (choroba niedokrwienna i udar mózgu) i może wystąpić u osób z prawidłowym profilem lipidowym. Uważa się, że podwyższone stężenie Lp(a) może być, niezależnym od stężenia lipidów, czynnikiem ryzyka chorób serca.

Jednak niektóre stany kliniczne nie mające podłoża genetycznego mogą prowadzić do podwyższenia stężenia Lp(a). Są to między innymi niedobór estrogenów, hipercholesterolemia rodzinna, znaczna niedoczynność tarczycy, niekontrolowana cukrzyca, przewlekła niewydolność nerek oraz zespół nerczycowy. Niskie stężenie Lp(a) nie powoduje żadnych komplikacji a wiele osób ma niewykrywalne stężenie Lp(a) we krwi.

Uwaga

Dla wielu oznaczeń nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości te zależą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w artykule:

Przedziały referencyjne i ich znaczenie.

Co jeszcze należy wiedzieć?

Amerykański Narodowy Program Edukacji Cholesterolowej (NCEP) w swoich zaleceniach „Adult Treatment Panel III” (strona II – 21) uznaje możliwą przydatność Lp(a), lecz nie zaleca badań przesiewowych na szeroką skalę. Narodowa Akademia Biochemii Klinicznej (NACB) w swoich wytycznych dotyczących nowych markerów choroby sercowo-naczyniowej i udaru również zaleca przeprowadzanie badań u osób z wywiadem rodzinnym w kierunku chorób serca o podłożu miażdżycowym o wczesnym początku i/lub hiperlipidemii, lub u osób w grupie bezpośredniego ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, lecz nie w celach przesiewowych.

Stężenie Lp(a) jest genetycznie uwarunkowane i trudne do zmiany. Udowodniono, że niacyna (kwas nikotynowy) i estrogeny nieco obniżają stężenie Lp(a), lecz ich działanie jest krótkotrwałe i nie wpływa na zmniejszenie ryzyka. Dlatego nie zaleca się leczenia farmakologicznego w celu obniżania poziomu Lp(a). Sugeruje się natomiast, że w przypadku podwyższonego stężenia Lp(a) należy szczególny nacisk położyć na obniżenie stężenia cholesterolu o niskiej gęstości (LDL -"zły" cholesterol), co może pomóc w zmniejszeniu ryzyka.

Stężenia lipidów nie powinno się oznaczać podczas gorączki, w czasie infekcji, w ciągu czterech tygodni po ostrym zawale serca, udarze, operacji, bezpośrednio po nadmiernym spożyciu alkoholu, u osób z niewyrównaną cukrzycą, w ciąży oraz podczas gwałtownej utraty masy ciała.

Pytania i odpowiedzi

1. Dlaczego zleca się oznaczenie Lp(a) kilkukrotnie?

Zazwyczaj stężenie Lp(a) oznaczane jest jednorazowo, ponieważ nie podlega ono większym wahaniom. Czasami zleca się drugie oznaczenie Lp(a) w celu potwierdzenia pierwszego wyniku, lub w celu oceny, czy ryzyko choroby serca nie wzrosło drastycznie np. po okresie przekwitania.

2. Czy oznaczenie Lp(a) można wykonać w gabinecie lekarskim?

Oznaczenie Lp(a) wymaga specjalistycznego sprzętu i zazwyczaj wykonywane jest w laboratorium. Często próbki wysyła się do laboratorium referencyjnego.

3. Czemu zaleca się leczenie, jeżeli stężenie Lp(a) nie ulega znacznym zmianom przez całe życie pacjenta?

Wprawdzie stężenie Lp(a) zazwyczaj nie obniża się po leczeniu, jednak w przypadku obecności dodatkowych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego zleca się leczenie tych czynników, aby obniżyć całkowity poziom ryzyka.

‍

Źródła

UWAGA: Wymienione poniżej adresy stron internetowych, są źródłami uzupełniającymi. W celu obejrzenia kompletnej listy źródeł wykorzystanych w tworzeniu tej strony, kliknij tu.
‍

Linki na tej stronie:

Choroby : Atak serca, Udar, Zastoinowa niewydolność serca, Dusznica/dławica piersiowa

Linki do stron obcojęzycznych:
‍American Heart Association: Coronary Artery Disease - Coronary Heart Disease
‍American Heart Association: Understand Your Risks to Prevent a Heart Attack
‍Mayo Clinic: Blood tests for heart disease
‍National Heart, Lung and Blood Institute: Heart Attack
‍National Heart, Lung and Blood Institute: Stroke

‍

Inne nazwy: Test Lp(a), Cholesterol Lp(a)

‍

W skrócie

Oznaczenie to ma na celu pomiar stężenia lipoproteiny (a) we krwi. Podwyższony poziom tej lipoproteiny wiąże się z wyższym ryzykiem wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych takich jak choroby serca, zawał serca, udar mózgu i zakrzepica żylna.

Lipoproteinę (a) najczęściej oznacza się w celu oszacowania prawdopodobieństwa wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych. Nie jest to jednak rutynowe badanie w ramach profilu lipidowego chociaż od roku 2021 zaleca się jego wykonywanie w Polsce u osób z grupy podwyższonego ryzyka.

Informacje o testach

Cel wykonania testu

Celem oznaczenia lipoproteiny (a) jest stwierdzenie, czy osoba badana ma wysoki poziom tego wskaźnika , ponieważ może to przyczyniać się do wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych.

Test wykonuje się rzadko w ramach badań przesiewowych, mających na celu zidentyfikowanie problemów zdrowotnych, zanim pojawią się ich objawy. Celem badań przesiewowych w zakresie lipoproteiny (a) jest wczesne wykrycie potencjalnych problemów sercowo-naczyniowych. Najczęściej zleca się je u osób znajdujących się w grupie podwyższonego ryzyka.

Oznaczenie lipoproteiny (a) może również wspomagać decyzje kliniczne dotyczące zastosowania odpowiedniego leczenia farmakologicznego w celu obniżenia poziomu cholesterolu u pacjenta i złagodzenia problemów kardiologicznych. Badanie zleca się również, jeżeli pomimo przyjmowania leków, poziom cholesterolu LDL nie obniża się do oczekiwanego poziomu.

Co się oznacza?

W teście mierzy się stężenie lipoproteiny (a) w próbce krwi.

Lipoproteina (a) jest jedną z kilku rodzajów lipoprotein. Są to kompleksy tłuszczu i białka, które rozprowadzają lipidy we krwi do komórek w całym organizmie. Cholesterol lipoprotein umożliwiająca prawidłowe funkcjonowanie komórek, jednak zbyt duże nagromadzenie niektórych rodzajów lipoprotein, a tym samym ich lipidowych składników może odkładać się i uszkadzać tętnice.

Lipoproteina (a) jest klasyfikowana jako rodzaj lipoproteiny o niskiej gęstości (LDL). Cholesterol przenoszony w cząsteczkach LDL to tak zwany "zły" cholesterol ze względu na jego związek z chorobami sercowo-naczyniowymi. Cząstki lipoproteiny (a) mogą transportować cholesterol, lecz mogą również przyczyniać się do jego gromadzenia się w blaszkach miażdżycowych, zwiększając ryzyko ataku serca i udaru.

Poziomy lipoproteiny (a) są zależne od indywidualnych uwarunkowań genetycznych. W przeciwieństwie do poziomu cholesterolu, który jest często związany z dietą i trybem życia, poziom lipoproteiny (a) jest w znacznej mierze zależny od genów przekazywanych od pokoleń.

Kiedy należy wykonać oznaczenie lipoproteiny (a)?

Oznaczenie lipoproteiny (a) nie jest rutynowym testem i zazwyczaj wykonuje się je u osób, z grupy podwyższonego ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Specjaliści nie są zgodni co do tego, kiedy należy zlecać oznaczenie lipoproteiny (a). Organizacje medyczne wydają różne zalecenia, ale badanie najczęściej wykonuje się u osób z czynnikami ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, takimi jak:

• Wcześniejsze rozpoznanie chorób sercowo-naczyniowych

• Bardzo wysoki poziom cholesterolu LDL

• Historia chorób sercowo-naczyniowych w rodzinie, zwłaszcza jeśli wystąpiła we wczesnym okresie życia i u więcej niż jednego krewnego pierwszego stopnia

• Wysokie ryzyko rodzinnej hipercholesterolemii, czyli dziedzicznego zaburzenia powodującego wysoki poziom "złego" cholesterolu LDL

Badanie dostarcza informacji mogących pomóc w ocenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Zleca się je również w celu omówienia korzyści i ryzyka związanego z przyjmowaniem leków obniżających poziom cholesterolu. Na przykład, jeśli pacjent przyjmuje takie leki, a mimo to stężenie "złego" cholesterolu LDL nie obniżyło się do oczekiwanych wartości, lekarz może zasugerować oznaczenie lipoproteiny (a), w celu dokładniejszej oceny ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego i zmiany sposobu leczenia.

‍

Wykonanie oznaczenia lipoproteiny (a)

W jaki sposób poddać się badaniu?

Oznaczenie wykonuje się na zlecenie lekarza, w placówce opieki zdrowotnej, takiej jak szpital, przychodnia lub laboratorium.

Czy test można wykonać w warunkach domowych?

Dostępne są zestawy do wykonania badania w warunkach domowych. Pacjent samodzielnie pobiera próbkę krwi poprzez nakłucie opuszki palca cienką igłą. Następnie nanosi kroplę krwi na specjalny pasek testowy, umieszcza się go w przeznaczonej do tego kopercie i wysyła się do analizy. W Polsce badanie w warunkach domowych nie jest zalecane.

Wynik oznaczenia lipoproteiny (a) jest dostępny online, zazwyczaj w ciągu tygodnia po otrzymaniu próbki krwi przez laboratorium.

Ile kosztuje test?

Koszt oznaczenia lipoproteiny (a) zależy od rodzaju placówki, w której wykonano test; czy jednocześnie wykonywano też inne badania i czy testy są objęte ubezpieczeniem zdrowotnym. Całkowity koszt oznaczenia lipoproteiny (a) może obejmować opłaty za pobranie krwi, wizyty w przychodni oraz analizę laboratoryjną próbki.

Ponieważ lipoproteina (a) nie stanowi elementu rutynowego badania profilu lipidowego, nie wszystkie plany ubezpieczeniowe pokrywają koszt badania, nawet jeżeli jest ono zlecone przez lekarza. Przed wykonaniem badania należy skontaktować się ze swoją firmą ubezpieczeniową.

‍

Wykonanie oznaczenia lipoproteiny (a)

Test wykonuje się w próbce krwi żylnej, którą zazwyczaj pobiera pracownik opieki zdrowotnej zdrowia w przychodni, laboratorium lub szpitalu.

Przed wykonaniem testu

Zalecenia przed oznaczeniem lipoproteiny (a) mogą się różnić w zależności od wymagań laboratorium i tego, czy jednocześnie oznaczane są też inne substancje.

Czasami test wykonuje się na czczo, co oznacza, że przez 9 – 12 godzin wcześniej nie należy spożywać posiłków ani napojów, z wyjątkiem wody ale nie jest to konieczne ani wymagane.

Na wynik testu mogą wpływać również niektóre leki, dlatego należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych substancjach (w tym również bez recepty) oraz suplementach diety.

Zalecenia przed badaniem mogą być różne, dlatego należy przestrzegać wszystkich szczegółowych zaleceń przekazanych przez lekarza lub laboratorium wykonujące badanie.

Podczas testu

Oznaczenie lipoproteiny (a) obejmuje rutynowe pobranie krwi z żyły łokciowej.

Osoba pobierająca krew zawiązuje pacjentowi stazę wokół górnej części ramienia, w celu zwiększenia przepływu krwi w żyłach. Przy pomocy wacika antyseptycznego dezynfekuje skórę w okolicy miejsca wkłucia, a następnie wprowadza igłę do żyły. Krew pobiera się do fiolki, a następnie wycofuje igłę.

Cały proces trwa zaledwie kilka minut. W momencie wkłucia lub wycofania igły może wystąpić niewielki ból lub pieczenie, ale poważne lub długotrwałe działania niepożądane występują niezmiernie rzadko.

Po teście

Po pobraniu krwi i wycofaniu igły miejsce wkłucia uciska się bawełnianym wacikiem lub bandażem w celu zatrzymania krwawienia.

Jeśli badanie odbywa się na czczo, warto przynieść ze sobą przekąskę do zjedzenia zaraz po pobraniu krwi. Bezpośrednio po wykonaniu testu można prowadzić samochód i bez ograniczeń wykonywać większość codziennych czynności.

Może wystąpić ból, obrzęk lub zasinienie ramienia, ale objawy te są zwykle łagodne i nie trwają długo. Jeśli występuje jakiekolwiek podejrzenie zakażenia lub inne nasilające się objawy związane z pobraniem krwi, należy skontaktować się bezpośrednio z lekarzem.

‍

Wyniki oznaczenia lipoproteiny (a)

Otrzymanie wyników

Wyniki oznaczenia lipoproteiny (a) są zwykle dostępne w ciągu kilku dni roboczych po otrzymaniu przez laboratorium próbki krwi.

Lekarz omawia wyniki z pacjentem podczas wizyty lub telefonicznie. Szczegółowy opis można również otrzymać drogą listowną lub za pośrednictwem internetowego portalu zdrowia.

Interpretacja wyników

W zależności od zastosowanej metody laboratoryjnej poziom lipoproteiny (a) podaje się w miligramach na decylitr (mg/dl) krwi lub w nanomolach na litr (nmol/l) krwi.

Metoda laboratoryjna może również wpływać na zakres referencyjny lipoproteiny (a), dlatego należy dokładnie sprawdzić jakie zakresy obowiązują w laboratorium, w którym wykonano oznaczenie. Lekarz może omówić wyniki razem z pacjentem i wyjaśnić, czy są one prawidłowe czy też nie.

Wysoki poziom lipoproteiny (a) uważa się za potencjalną przyczynę problemów sercowo-naczyniowych, takich jak obecność blaszek miażdżycowych w tętnicach, zawał serca i udar. Ogólnie, za czynnik ryzyka uznaje się poziom lipoproteiny (a) powyżej 50 mg/dl lub 125 nmol/l.

Poziom lipoproteiny (a) w znacznej mierze określa genetyka i ciężko go zmienić dietą lub zastosowaniem leków. Aktualnie leczenie farmakologiczne polega na zastosowaniu inhibitorów PCSK9 (ewolokumab, alirokumab). Jednak osobom z bardzo wysokim poziomem tej substancji można zalecić zastosowanie bardziej inwazyjnych środków w celu obniżenia "złego" cholesterolu LDL.

Interpretacja wyniku wymaga uwzględnienia wielu czynników, w tym wieku, wyników innych oznaczeń cholesterolu, dodatkowych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i ogólnego stanu zdrowia. Na tej podstawie lekarz prowadzący może objaśnić znaczenie wyniku.

Czy wyniki testów są wiarygodne?

Żaden test diagnostyczny nie jest dokładny w 100%, ale oznaczenie lipoproteiny (a) może być ważnym elementem oceny ryzyka sercowo-naczyniowego.

Poziom lipoproteiny (a) jest zazwyczaj stabilny na przestrzeni czasu, dlatego zasadniczo można go wykonać tylko raz, lecz może być podwyższony u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek. Na wyniki wpływać może również trwający stan chorobowy oraz inne indywidualne uwarunkowania.

Na wszystkie pytania związane z testem i jego dokładnością odpowie lekarz prowadzący.

Czy niezbędne jest wykonanie dalszych testów?

Kontrola po badaniu zależy od uzyskanych wyników oraz wyników innych badań wykonanych w przeszłości. Nieprawidłowe wyniki badań mogą powodować konieczność dalszej oceny stanu serca i układu sercowo-naczyniowego.

Oznaczenia poziomu cholesterolu LDL powtarza się po upływie czasu czy w trakcie monitorowania leczenia, jednak nie dotyczy to lipoproteiny (a), gdyż jej poziom zazwyczaj nie ulega znaczącym zmianom.

Pytania, które można zadać lekarzowi w związku z wynikami badań

Wyniki oznaczenia lipoproteiny (a) można omówić z lekarzem. Poniższe pytania pomogą w zrozumieniu wyniku testu:

• Jaki jest mój poziom lipoproteiny (a)?

• Czy wynik oznaczenia lipoproteiny (a) ma wpływ na ocenę ryzyka chorób sercowo-naczyniowych ?

• Czy zalecane są dodatkowe badania?

• Czy w oparciu o mój wynik oznaczenia lipoproteiny (a) i innych pomiarów poziomu cholesterolu zalecane są leki lub zmiana stylu życia?

‍

Badania powiązane

Porównanie oznaczenia lipoproteiny (a) i panelu lipidowego

Panel lipidowy powszechnie wykonuje się w ocenie poziomu cholesterolu i innych składników lipidowych. W zakres standardowego panelu lipidowego wchodzą:

• Cholesterol całkowity

• Cholesterol Lipoprotein o wysokiej gęstości (HDL-C)

• Cholesterol Lipoprotein o niskiej gęstości (LDL-C)

• Triglicerydy.

Lipoproteina (a) jest podobna do cząstki LDL, ale nie oznacza się jej w ramach typowego panelu lipidowego, który jest bardziej rutynowym testem w ocenie chorób sercowo-naczyniowych. Często wykonuje się go u osób bez objawów lub czynników ryzyka.

Od roku 2021 zgodnie z wytycznymi dotyczącymi diagnostyki za burzeń lipidowych w Polsce oznaczanie Lp(a) powinno być wykonywane u osób z podwyższonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych.

Porównanie oznaczenia lipoproteiny (a) i cholesterolu lipoprotein o niskiej gęstości (LDL-C)

Oznaczenie cholesterolu lipoprotein o niskiej gęstości (LDL-C) pozwala określić ilość cholesterolu obecnego w cząstkach LDL. Oznaczenie lipoproteiny (a) odzwierciedla stężenie lipoproteiny (a).

Lipoproteina (a) jest jedną z rodzajów lipoprotein o niskiej gęstości. Cząsteczki LDL oraz lipoproteiny (a), przenoszą cholesterol we krwi. Znajdujący się w nich cholesterol jest uważany za rodzaj "złego" cholesterolu, który może gromadzić się w tętnicach i przyczyniać się do poważnych chorób sercowo-naczyniowych.

Lipoproteina (a) jest podobna do LDL, więc w ramach oznaczenia tego typu cząstek, zostanie też uwzględniony cholesterol wewnątrz cząstek lipoproteiny (a). Jednak oznaczenie cholesterolu LDL nie mierzy poziomu lipoproteiny (a).

Poziom cholesterolu LDL jest często głównym elementem oceny ryzyka sercowo-naczyniowego i ustalenia sposobu leczenia obniżającego poziom cholesterolu. W większości przypadków można tego dokonać poprzez zmianę nawyków, stylu życia i / lub za pomocą leków.

Poziom lipoproteiny (a) w znacznej mierze określa genetyka i, w przeciwieństwie do cholesterolu LDL, nie ma znaczącego wpływu na styl życia ani na konieczność przyjmowania leków. Podwyższona lipoproteina (a) jest uważana za niezależny czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

U niektórych pacjentów badanie lipoproteiny (a) rozważa się przy określaniu optymalnego podejścia do skutecznego obniżania poziomu cholesterolu LDL.

Porównanie oznaczenia lipoproteiny (a) i cholesterolu niezwiązanego z lipoproteinami o wysokiej gęstości (nie-HDL-C)

Badanie lipoproteiny (a) wskazuje na stężenie cząstek tej substancji we krwi. Wprawdzie niektóre z tych cząstek przenoszą cholesterol, jednak oznaczenie lipoproteiny (a) nie stanowi oznaczenia poziomu cholesterolu jako takiego.

Oznaczenie cholesterolu niezwiązanego z lipoproteinami o wysokiej gęstości (nie-HDL-C) mierzy całkowitą ilość cholesterolu, który nie jest przenoszony w cząstkach HDL. Cholesterol nie-HDL jest uważany za "zły" cholesterol.

Cholesterol nie-HDL uwzględnia również cholesterol znajdujący się w cząstkach lipoproteiny (a) oraz cholesterol przenoszony w lipoproteinach o niskiej gęstości, lipoproteinach o pośredniej gęstości (IDL) i lipoproteinach o bardzo niskiej gęstości (VLDL).

‍

Żródła:

A.D.A.M. Medical Encyclopedia. Familial hypercholesterolemia. Updated June 25, 2020. Accessed September 5, 2021. https://medlineplus.gov/ency/article/000392.htm

A.D.A.M. Medical Encyclopedia. Lipoprotein-a. Updated July 7, 2020. Accessed August 29, 2021. https://medlineplus.gov/ency/article/007262.htm

ARUP Consult. Atherosclerotic cardiovascular disease risk markers. Updated August 2021. Accessed August 29, 2021. https://arupconsult.com/content/cardiovascular-disease-traditional-risk-markers

Centers for Disease Control and Prevention. LDL and HDL cholesterol: “Bad” and “good” cholesterol. Updated January 31, 2020. Accessed August 27, 2021. https://www.cdc.gov/cholesterol/ldl_hdl.htm

Centers for Disease Control and Prevention. Getting your cholesterol checked. Updated September 8, 2020. Accessed August 27, 2021. https://www.cdc.gov/cholesterol/cholesterol_screening.htm

Davidson MH, Pulipati VP. Overview of lipid metabolism. Merck Manuals Professional Edition. Updated August 2021. Accessed August 29, 2021. https://www.msdmanuals.com/professional/endocrine-and-metabolic-disorders/lipid-disorders/overview-of-lipid-metabolism

Farzam K, Senthilkumaran S. Lipoprotein a. In: StatPearls. Updated May 21, 2021. Accessed August 31, 2021. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK570621/

Food and Drug Administration. Cholesterol. Updated February 4, 2018. Accessed August 27, 2021. https://www.fda.gov/medical-devices/home-use-tests/cholesterol

Kronenberg F. Human genetics and the causal role of lipoprotein(a) for various diseases. Cardiovasc Drugs Ther. 2016;30(1):87-100. doi:10.1007/s10557-016-6648-3

MedlinePlus: National Library of Medicine. HDL: The “good” cholesterol. Updated April 18, 2019. Accessed August 27, 2021. https://medlineplus.gov/hdlthegoodcholesterol.html

MedlinePlus: National Library of Medicine. Cholesterol levels. Updated July 30, 2020. Accessed August 28, 2021. https://medlineplus.gov/lab-tests/cholesterol-levels/

MedlinePlus: National Library of Medicine. Cholesterol levels: What you need to know. Updated October 2, 2020. Accessed August 27, 2021. https://medlineplus.gov/cholesterollevelswhatyouneedtoknow.html

MedlinePlus: National Library of Medicine. Lipoprotein (a) blood test. Updated November 30, 2020. Accessed August 29, 2021. https://medlineplus.gov/lab-tests/lipoprotein-a-blood-test/

National Cancer Institute. Dictionary of genetics terms: Cascade screening. Date unknown. Accessed September 5, 2021. https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/genetics-dictionary/def/cascade-screening

National Heart, Lung, and Blood Institute. Blood cholesterol. Date unknown. Accessed August 27, 2021. https://www.nhlbi.nih.gov/health-topics/blood-cholesterol

Rosenson RS. Measurement of blood lipids and lipoproteins. In: Freeman MW, ed. UpToDate. Updated January 16, 2020. Accessed August 29, 2021. https://www.uptodate.com/contents/measurement-of-blood-lipids-and-lipoproteins

Rosenson RS. Lipoprotein classification, metabolism, and role in atherosclerosis. In: Freeman MW, ed. UpToDate. Updated August 3, 2020. Accessed August 29, 2021. https://www.uptodate.com/contents/lipoprotein-classification-metabolism-and-role-in-atherosclerosis

Rosenson RS, Stein JM, Durrington P. Lipoprotein(a). In: Freeman MW, ed. UpToDate. Updated June 29, 2020. Accessed August 29, 2021. https://www.uptodate.com/contents/lipoprotein-a

Trinder M, Uddin MM, Finneran P, Aragam KG, Natarajan P. Clinical utility of lipoprotein(a) and lpa genetic risk score in risk prediction of incident atherosclerotic cardiovascular disease [published online ahead of print, 2020 Oct 6]. JAMA Cardiol. 2020;6(3):1-9. doi:10.1001/jamacardio.2020.5398

Vijan S. Screening for lipid disorders in adults. In: Freeman MW, Elmore JG, eds. UpToDate. Updated August 2, 2021. Accessed September 5, 2021. https://www.uptodate.com/contents/screening-for-lipid-disorders-in-adults

‍