Badanie może być pomocne w ocenie ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych.

Obecnie nie istnieją jednolite wytyczne wskazujące, kiedy należy wykonywać to badanie; zwykle wykonuje się je razem z innymi badaniami zlecanymi w celu oceny ryzyka choroby wieńcowej, takimi jak profil lipidowy (cholesterol, triglicerydy, HDL-C, LDL-C).

Próbka krwi pobierana jest z żyły łokciowej.

Nie jest potrzebne specjalne przygotowanie do badania, jednak jeżeli jednocześnie wykonuje się profil lipidowy (w tym triglicerydy) przed pobraniem próbki krwi może być konieczne zachowanie postu przez 9-12 godzin. Oprócz tego w czasie pobrania próbki u pacjenta należy wykluczyć infekcje, stany zapalne w jamie ustnej lub inne uszkodzenia tkanek.

Białko C-reaktywne (CRP) jest wytwarzane w wątrobie i wydzielane do krwi. Stężenie CRP wzrasta w stanach zapalnych, infekcjach oraz w wyniku zawału mięśnia sercowego (atak serca), leczenia operacyjnego i urazów. CRP jest często określane mianem białka ostrej fazy. Można je oznaczyć przy pomocy metody o wysokiej czułości, która umożliwia wykrycie bardzo niewielkich stężeń białka we krwi i w ten sposób określić indywidualne ryzyko rozwoju choroby wieńcowej.

Istnieją dwa różne testy do oznaczania CRP: standardowy test CRP oraz CRP oznaczone metodą wysokoczułą tzw. wysoko czułe CRP (hs-CRP). Każdy z nich pozwala na oznaczenie różnych zakresów CRP we krwi. Test hs-CRP to dokładniejsze oznaczenie niższych stężeń białka (jest bardziej czuły) niż standardowy test CRP i jest stosowany do oceny indywidualnego ryzyka choroby wieńcowej.

Aktualnie sądzi się, że utrzymujący się stan zapalny o niewielkim nasileniu odgrywa główną rolę w miażdżycy (zwężenie naczyń krwionośnych spowodowane odkładaniem się cholesterolu i innych lipidów), co często jest połączone z występowaniem choroby sercowo-naczyniowej.

Według danych amerykańskich choroba ta powoduje najwięcej zgonów rocznie w Stanach Zjednoczonych. Jest wiele czynników ryzyka powiązanych z rozwojem chorób sercowo-naczyniowych lecz u wielu osób, u których występuje kilka lub nie występują żadne zidentyfikowane czynniki ryzyka też może się ona rozwinąć. Z tego powodu naukowcy poszukują dodatkowych czynników ryzyka, które mogą albo powodować rozwój chorób sercowo-naczyniowych lub mogą zostać wykorzystane do określenia jakie zmiany stylu życia mogłyby obniżyć indywidualne ryzyko.

Podwyższenie stężenia CRP w zakresie bardzo niskich wartości oznaczanych testem hsCRP jest wykorzystywane jako badanie pomocnicze dla określenia indywidualnego ryzyka rozwoju choroby wieńcowej. Badania wskazują, że oznaczenie CRP przy pomocy nowoczesnych, wysoko czułych testów metod umożliwia ocenę może wykryć ryzyka wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej u pozornie zdrowych osób. Ten czuły test umożliwia wykrycie stężeń CRP które mieszczą się wprawdzie w dopuszczalnym zakresie, ale zawsze znajdują się w jego górnej granicy. Prawidłowe lecz stosunkowo wysokie stężenie CRP u osób zdrowych stanowi prognostyk przyszłego ryzyka ataku serca, udaru, nagłej śmierci sercowej lub choroby naczyń tętnic obwodowych, nawet jeżeli stężenie cholesterolu zawiera się w dopuszczalnych zakresach.

Dostępne są dwa różne oznaczenia CRP. Test standardowy pozwala na oznaczenie znacznie szerszych zakresów CRP, lecz jest mniej czuły w przypadku dolnych zakresów. Test hs-CRP może być stosowany pojedynczo lub w kombinacji z innymi wskaźnikami ryzyka sercowego lub też w kombinacji z oznaczeniem Lp-PLA2 (fosfolipazy A2 związanej z lipoproteinami, która wskazuje na stan zapalny w naczyniach krwionośnych. Tego ostatniego badania w Polsce się nie wykonuje rutynowo. Test hs-CRP dokładniej wykrywa niższe stężenie białka (jest bardziej czuły), dzięki czemu jest bardziej przydatny niż CRP jako prognostyk ryzyka wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej u osób klinicznie zdrowych.

Niektórzy naukowcy promują hs-CRP jako test mający na celu ustalenie potencjalnego ryzyka choroby wieńcowo-naczyniowej, ataku serca i udaru. Obecnie uważa się, że CRP może odgrywać rolę w ocenie ryzyka zanim u pacjenta wystąpią problemy zdrowotne. Prowadzone są badania kliniczne, mające na celu lepsze zrozumienie roli, jaką odgrywa hs-CRP w epizodach sercowo-naczyniowych, co może doprowadzić do opracowania zaleceń dotyczących wykorzystania tych oznaczeń w badaniach przesiewowych i podczas ustalania leczenia.

Hs-CRP najczęściej wykonuje się łącznie z oznaczeniem cholesterolu i triglicerydów jako jedno z badań pomocnych w ocenie ryzyka zachorowania na choroby sercowo-naczyniowe u osoby uważanej za zdrową. Według niektórych specjalistów najlepszym sposobem oceny ryzyka jest oznaczenie dobrego markera utrzymujących się stanów zapalnych, takiego jak hs-CRP łącznie z profilem lipidowym.

U osób z podwyższonym stężeniem hs-CRP występuje ryzyko choroby sercowo-naczyniowej. Ryzyko wystąpienia ataku serca u osób ze stężeniem hs-CRP w górnych granicach dopuszczalnego zakresu jest o 1,5 – 4 razy wyższe niż u osób, u których stężenie tego białka mieści się w dolnych granicach normy.

Amerykańskie Stowarzyszenie Chorób Serca (AHA) oraz Centra Zapobiegania i Zwalczania Chorób (CDC) w następujący sposób zdefiniowały grupy ryzyka:

• Ryzyko niskie: poniżej 1,0 mg/l
• Ryzyko umiarkowane: 1,0 do 3,0 mg/l
• Ryzyko wysokie: powyżej 3,0 mg/l

Wartości te są tylko jednym z elementów w procesie oceny ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Dodatkowe czynniki ryzyka, które należy wziąć pod uwagę to podwyższone stężenie cholesterolu, LDL-C, triglicerydów i glukozy. Dodatkowo ryzyko wzrasta w przypadku palenia tytoniu, wysokiego ciśnienia tętniczego (nadciśnienie) oraz cukrzycy.

Przyjmowanie niesterydowych leków przeciwzapalnych (np. aspiryny, ibuprofenu lub naproksenu) lub statyn może obniżyć stężenie CRP we krwi. Statyny i leki przeciwzapalne powodują ustępowanie stanu zapalnego, przez co powodują obniżenie CRP. Ponieważ hs-CRP jest wskaźnikiem stanu zapalnego, ważne jest, aby dla celów oceny ryzyka choroby wieńcowej i ataku serca badanie hs-CRP wykonywać u osoby klinicznie zdrowej. Niedawno przebyta choroba, uszkodzenie tkanek, infekcja albo stan zapalny powoduje wzrost stężenia CRP, przez co ryzyko może być fałszywie zawyżone.

U kobiet przyjmujących hormonalną terapię zastępczą stężenie hs-CRP bywa znacznie podwyższone, co wskazuje na ewentualną przydatność oznaczenia w ocenie przyszłego ryzyka epizodów sercowo-naczyniowych. Podobnie jest u palaczy papierosów.

Ponieważ w badaniach hs-CRP i CRP oznacza się to samo białko, u osób z przewlekłym stanem zapalnym, np. z zapaleniem stawów, nie powinno się wykonywać badania hs-CRP, ponieważ stężenie CRP jest wtedy bardzo wysokie- często zbyt wysokie, aby móc go oznaczyć testem hs-CRP.

1. Czy hs-CRP jest swoistym prognostykiem chorób serca?

CRP jest markerem stanów zapalnych, jego wzrost może wskazywać na niewielki stan zapalny, który w przyszłości może przybrać różne postacie. Większość dotychczasowych badań klinicznych skupiała się na chorobach serca, ale nowe badania wskazują też, że wartości CRP zbliżone do górnej granicy normy mogą być związane z innymi chorobami, np. z rakiem jelita grubego, powikłaniami cukrzycy i otyłością.

2. Dlaczego pomimo kilkakrotnie oznaczanego stężenia cholesterolu pacjentowi nie zlecono oznaczenia hs-CRP?  

Tradycyjna metoda oznaczania CRP jest znana od wielu lat; hs-CRP jest stosunkowo nowym badaniem i specjaliści eksperci wciąż nie są zgodni u kogo i w jakich sytuacjach powinno się je zlecać. Przeprowadza się coraz więcej badań klinicznych dotyczących chorób sercowo-naczyniowych, dzięki czemu oznaczenie hs-CRP może stać się bardziej popularne.

3. Jaka jest różnica między hs-CRP i "zwykłym" CRP?

W obu badaniach wykrywa się to samo białko we krwi. hs-CRP oznacza się u osób uważanych za klinicznie zdrowe w celu określenia ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. W tym teście mierzy się stężenie w zakresie 0,5-10 mg/l. Natomiast "zwykłe" CRP zleca się u pacjentów zagrożonych zakażeniem bakteryjnym lub wirusowym (np. po leczeniu chirurgicznym) lub u pacjentów z przewlekłymi chorobami zapalnymi (np. z reumatoidalnym zapaleniem stawów). W tym teście mierzy się stężenie CRP w zakresie 10 - 1000 mg/l.

UWAGA: Wymienione poniżej adresy stron internetowych, są źródłami uzupełniającymi. W celu obejrzenia kompletnej listy źródeł wykorzystanych w tworzeniu tej strony, kliknij tu.
‍
‍Na stronie:
‍Choroby: choroba sercowo-naczyniowa, choroby serca, atak serca

‍Linki do stron obcojęzycznych:
American Heart Association: Heart-Health Screenings
‍Commentary on the 2009 Canadian Guidelines for the Diagnosis and Treatment of Dyslipidemia and Prevention of Cardiovascular Disease in Adults(Clinical Chemistry, May 2010)
‍American Heart Association: Understand Your Risks to Prevent a Heart Attack

‍

‍