W skrócie
W jakim celu badanie jest wykonywane?
Badanie wykonuje się w celu oceny czynności trzustki - jest to badanie przesiewowe w kierunku mukowiscydozy oraz niewydolności trzustki.
Kiedy badanie jest wykonywane?
Badanie wykonuje się u osób dorosłych, noworodków lub niemowląt w przypadku objawów niewydolności trzustki lub mukowiscydozy, takich jak uporczywa biegunka, cuchnące stolce tłuszczowe, niedożywienie i awitaminoza.
Jak się pobiera próbkę do badania?
Do badania pobiera się świeżą próbkę stolca, bez domieszki moczu. U niemowląt, w celu niedopuszczenia do zanieczyszczenia kału moczem oraz aby zapobiec przesiąknięciu kału przez pieluchę, mocuje się woreczek na mocz i zakłada pieluchę wyłożoną warstwą plastiku.
Czy do badania trzeba się przygotować?
Nie.
Informacja o próbce
Co się oznacza?
Trypsyna i chymotrypsyna są enzymami proteolitycznymi, które trawią białka w jelicie cienkim. Wytwarzane są one w trzustce jako proenzymy - trypsynogen i chymotrypsynogen (formy nieczynne), a następnie transportowane są do jelita cienkiego. Tutaj trypsynogen przekształcany jest w trypsynę przez enzym śluzówki jelita cienkiego, a z kolei trypsyna aktywuje chymotrypsynogen do chymotrypsyny. Obydwa enzymy mają silną aktywność proteolityczną. Są odpowiedzialne za rozkład białek znajdujących się w pożywieniu na drobniejsze cząstki zwane peptydami. Jeżeli trzustka funkcjonuje prawidłowo, trypsynę i chymotrypsynę można wykryć w jelicie cienkim i w stolcu.
U pacjentów chorych na mukowiscydozę, czopy śluzowe mogą zatykać przewody trzustkowe prowadzące do jelita cienkiego uniemożliwiając tym samym przedostanie się tam trypsynogenu i chymotrypsynogenu. Czopy te mogą również zablokować drobne oskrzeliki w płucach, zwiększając ryzyko infekcji dróg oddechowych oraz przewlekłych chorób płuc. Zazwyczaj właśnie powikłania oddechowe w mukowiscydozie prowadzą do śmierci pacjenta.
U pacjentów z niewydolnością trzustki (uszkodzenie tkanki lub zator), dochodzić może do niedrożności przewodów trzustkowych lub do uszkodzenia/zniszczenia komórek wytwarzających trypsynogen i chymotrypsynogen. Często towarzyszy to takim stanom, jak przewlekłe zapalenie trzustki i rak trzustki. Uszkodzenie komórek powoduje niewydolność trzustki, w której docierająca do jelita cienkiego ilość enzymów nie wystarcza do prawidłowego trawienia pokarmu.
Uwaga
Jeżeli przeprowadzenie badania jest dla Ciebie, lub kogoś Ci bliskiego przyczyną niepokoju czy zawstydzenia, przeczytaj artykuły:
Artykuły zamieszczone w dziale Laboratorium dostarczą Ci ogólnych informacji na temat obróbki pobranej krwi, wymazu z gardła oraz krwiodawstwa i krwiolecznictwa.
Badanie
W jakich przypadkach badanie jest wykonywane?
Oznaczenie stosowane jest jako badanie przesiewowe u noworodków i niemowląt z objawami mukowiscydozy oraz w celu oceny wydolności trzustki zarówno u dzieci, jak i u dorosłych.
W jakich przypadkach badanie jest zlecane?
Oznaczenie trypsyny/chymotrypsyny jest proste i nieinwazyjne. Stosowane jest jako badanie przesiewowe w kierunku mukowiscydozy oraz w celu oceny czynności trzustki. Wykonuje się je u noworodków z objawami mukowiscydozy, takimi jak uporczywa biegunka, cuchnące stolce tłuszczowe, niedożywienie i awitaminoza. Zleca się je również u dzieci i osób dorosłych z tymi objawami jako badanie pomocne w rozpoznaniu niewydolności trzustki.
Co oznacza wynik?
Wynik dodatni jest prawidłowy i wskazuje na obecność trypsyny i chymotrypsyny w kale. Wynik ujemny nie pozwala na ustalenie konkretnego rozpoznania, lecz sygnalizuje konieczność przeprowadzenia dalszych badań zarówno w kierunku niewydolności trzustki, jak i mukowiscydozy. Inne schorzenia, takie jak ostre i przewlekłe zapalenie trzustki, mogą dawać wynik ujemny.
Uwaga
Dla wielu oznaczeń nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości te zależą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w artykule:
Co jeszcze należy wiedzieć?
W przypadku niewydolności trzustki, pacjent powinien pozostawać pod stałą kontrolą lekarza. Przyjmowanie przepisanych przez lekarza enzymów doustnych i preparatów witaminowych może złagodzić objawy choroby.
Pytania i odpowiedzi
1. Jakie inne badania w kierunku mukowiscydozy może zlecić lekarz?
U noworodka lekarz może zlecić oznaczenie immunoreaktywnego trypsynogenu (IRT), stężenie chlorku sodu w pocie i/lub badanie mutacji genu CFTR.
2. Jakie inne badania laboratoryjne można wykonać, jeżeli oznaczenie trypsyny u pacjenta lub jego dziecka jest ujemne?
Lekarz może zlecić badanie kału na obecność tłuszczu albo oznaczenie amylazy lub lipazy we krwi w celu oceny innych aspektów czynności trzustki i układu trawiennego.
Źródła
UWAGA: Wymienione poniżej adresy stron internetowych, są źródłami uzupełniającymi. W celu obejrzenia kompletnej listy źródeł wykorzystanych w tworzeniu tej strony, kliknij tu.
Linki do stron obcojęzycznych
National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases: ERCP
National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases: Pancreatitis
National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases: Zollinger-Ellison Syndrome
Shwachman-Diamond Syndrome Foundation: Understanding SDSLinki do stron obcojęzycznych
