Badanie wykonuje się w celu kontrolowania stanu zakażenia HIV i postępu choroby. Jest ono także wykorzystywane do oceny skuteczności leczenia.

Badanie wykonuje się po rozpoznaniu zakażenia HIV, co 2-8 tygodni na początku leczenia lub po jego zmianie oraz co 3-4 miesiące podczas długotrwałej terapii, a także w każdym terminie wskazanym przez lekarza.
Jeśli leczenie jest skuteczne, w ciągu 4-6 miesięcy stężenie wirusa powinno się zmniejszyć.

Próbka krwi pobierana jest z żyły łokciowej.

Nie.

Test, który ocenia stężenie cząstek wirusa HIV jest badaniem oceniającym wiremię, tzn. ilość wirusa we krwi pacjenta w czasie wykonywania badania. Robi się to poszukując materiału genetycznego wirusa HIV w próbce surowicy pacjenta. Istnieje kilka różnych metod oznaczania poziomu wiremii wykorzystujących techniki molekularne. Wynik poziomu wiremii przedstawiany jest jako liczba kopii wirusa w mililitrze krwi (kopii/ml).

Badanie to umożliwia monitorowanie poziomu wiremii, tj. uchwycenie spadku lub wzrostu ilości wirusa we krwi pacjenta, co odzwierciedla dynamikę zakażenia wirusem HIV. Test w połączeniu z badaniem CD4 i CD8 wykorzystywany jest do oceny postępu choroby i oceny skuteczności leczenia.

Wirus HIV to ludzki wirus upośledzenia odporności (ang. human immunodeficiency virus) wywołujący zespół nabytego niedoboru odporności - AIDS (ang. acquired immunodeficiency syndrome). Po wniknięciu do organizmu ludzkiego wirus HIV zaczyna się intensywnie namnażać i przemieszczać do węzłów chłonnych, śledziony i innych narządów. Ten okres to ostra infekcja retrowirusowa. W tym czasie ilość wirusa w organizmie gwałtownie wzrasta. Około dwóch tygodni od zakażenia mogą, ale nie zawsze pojawiają się pierwsze objawy choroby. Są to zwykle objawy niespecyficzne, tzw. grypopodobne, które łatwo przeoczyć lub zignorować, jak złe samopoczucie, zmęczenie, dreszcze, bóle głowy. Około 3-8 tygodni po zakażeniu (rzadko później, nawet do 6 miesięcy), układ immunologiczny gospodarza zaczyna wytwarzać przeciwciała anty-HIV, które wiążą się z cząstkami wirusa i hamują ich powielanie się. Początkowe objawy, jeśli były obecne, zwykle wtedy ustępują, a ilość wirusa w organizmie ulega zmniejszeniu. Następuje okres bezobjawowego zakażenia, który może trwać kilka lat, średnio 8-10 lat. Pomimo braku objawów wirus HIV cały czas powoli namnaża się i uszkadza komórki układu immunologicznego gospodarza. Jeśli w tym okresie nie zastosuje się odpowiedniego leczenia, układ odporności może zostać tak upośledzony, że chory nie będzie w stanie obronić się przed wieloma potencjalnymi zakażeniami i chorobami o podłożu nowotworowym. Po latach bezobjawowego zakażenia pojawiają się objawy kliniczne, takie jak przewlekłe, utrzymujące się ponad miesiąc biegunki lub gorączka, której przyczyny nie udaje się ustalić, a także szybki spadek masy ciała.

Dochodzi do rozwoju choroby - AIDS. Organizm chorego staje się coraz bardziej podatny na choroby, takie jak gruźlica, grzybice zapalenie płuc oraz choroby nowotworowe, jak mięsak Kaposiego. Wirus ponownie zaczyna intensywnie się namnażać, więc jego ilość w organizmie chorego wzrasta.

Badanie stężenia cząstek wirusa HIV jest badaniem ilościowym, określającym ilość wirusa we krwi pacjenta, co daje ważne informacje dotyczące przebiegu zakażenia wirusem HIV oraz rozwoju AIDS. Badanie w połączeniu z określeniem liczby komórek CD4 pozwala:

• kontrolować stan zakażenia HIV,
• kierować zaleceniami dotyczącymi leczenia,
• oceniać skuteczność leczenia,
• kontrolować postęp choroby, oraz
• przewidzieć przyszły przebieg zakażenia HIV i AIDS.

Badania wykazały, że utrzymywanie możliwie jak najniższego stężenia wirusa przez jak najdłuższy czas zmniejsza ryzyko powikłań związanych z zakażeniem HIV, zmniejsza ryzyko rozwoju AIDS i przedłuża życie.

Wytyczne odpowiednich instytucji zdrowia publicznego zwracają uwagę na konieczność rozważenia potrzeby wdrożenia leczenia u chorych bezobjawowych, u których stężenie wirusa jest wyższe niż 30 000 kopii/ml krwi, określone testem bDNA (ang. branched DNA) lub 55 000 cząstek testem RT-PCR.
Istnieje wiele metod określenia stężenia cząstek wirusa; wyniki badań przeprowadzonych różnymi metodami są nieporównywalne i dlatego należy kolejne badania wykonywać tą samą metodą.

Oznaczanie stężenia cząstek wirusa HIV nie jest zatwierdzony przez amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków - FDA (ang. Food and Drug Administration) do rozpoznawania zakażenia wirusem HIV. W tym celu oznacza się obecność przeciwciał anty-HIV we krwi pacjenta.

‍

Badanie stężenia cząstek wirusa zleca się u pacjenta, u którego po raz pierwszy stwierdzono zakażenie HIV. Wynik wykonanego w tym czasie testu stanowi punkt odniesienia dla kolejnych pomiarów, charakteryzujący intensywność namnażania się wirusa i pomocny w określeniu konieczności natychmiastowego wprowadzenia leczenia.

Zwykle po 2-8 tygodniach od wdrożenia leczenia wykonuje się test określający stężenie cząstek wirusa i liczbę komórek CD4 w celu oceny skuteczności terapii. W celu monitorowania długotrwałego leczenia ocenę stężenia cząstek wirusa wraz z oceną stężenia komórek CD4 przeprowadza się co 3-4 miesiące.

Wynik testu stężenia cząstek wirusa przedstawiany jest jako liczba kopii HIV w mililitrze krwi (kopii/ml). Jeżeli wynik pomiaru jest wysoki, wskazuje to, że w organizmie chorego jest duża ilość wirusa HIV, który się namnaża i że ryzyko wystąpienia objawów zakażenia w ciągu kilku lat jest wysokie.

W początkowej, ostrej fazie choroby oraz u pacjentów z dawnym zakażeniem lecz nieleczonych stężenie cząstek wirusa HIV może wynosić milion lub więcej w mililitrze. Wysoki poziom wiremii u pacjenta z zakażeniem trwającym już od dłuższego czasu oznacza, że jego układ immunologiczny został uszkodzony, przestał radzić sobie z hamowaniem rozwoju zakażenia - wirus zaczął się dynamicznie powielać i choroba rozwija się. Za wysoki poziom wiremii u pacjenta poddanego leczeniu uznaje się 5 000-10 000 kopii/ ml, co oznacza, że leczenie jest nieskuteczne.

Niskie stężenie cząstek wirusa to zwykle od 40 do 500 kopii/ml, w zależności od zastosowanego testu. Wynik taki wskazuje, że HIV nie namnaża się dynamicznie i ryzyko rozwoju choroby jest niewielkie.

Obniżenie poziomu wiremii do mniej niż, 50 kopii/ml jest celem stosowanego leczenia.
Wynik testu przedstawiony jako " niewykrywalny poziom wiremii "u osoby z rozpoznanym zakażeniem HIV nie oznacza, że badana osoba jest wyleczona. Może to oznaczać, że poziom wirusa we krwi jest poniżej progu wykrywalności testu, tzn. ilość wirusa we krwi jest zbyt mała, by go wykryć w teście.

Jeżeli chory nie przyjmuje zapisanych przez lekarza leków, stężenie wirusa w jego krwi nie będzie spadać, tak jak obserwuje się to podczas prawidłowego leczenia.

Obserwowane zmiany stężenia wirusa są bardzo ważnym wskaźnikiem dynamiki choroby. Wzrost wskazuje, że stosowane leczenie jest nieskuteczne, zakażenie się rozwija i stan chorego pogarsza się, natomiast spadek stężenia wskazuje na poprawę stanu zdrowia pacjenta, skuteczne leczenie i zahamowanie rozwoju zakażenia.

Nie należy stosować testu stężenia wirusa w celu rozpoznania HIV.
Wykrywanie przeciwciał przeciw HIV jest nadal metodą z wyboru w diagnostyce tego zakażenia.
Oznaczenie stężenia cząstek wirusa metodą PCR jest bardzo czułe i może prowadzić do wyników fałszywie dodatnich.
Aby możliwe było porównanie kolejnych wyników poziomu wiremii wskazane jest wykonywanie tych badań w tym samym laboratorium, tą samą metodą.

1. Czy zmiana stylu życia i odżywiania, uprawianie ćwiczeń fizycznych może pomóc w obniżeniu stężenia wirusa?

Nie stwierdzono bezpośredniej zależności pomiędzy stężeniem wirusa a ćwiczeniami fizycznymi, odżywianiem itp. Jednak uważa się, że zdrowe odżywianie zapewnia siłę i podnosi energię.

‍

2. Kiedy wykonuje się test HIV-DNA?

Test HIV-DNA, nazywany również HIV Proviral DNA, jest testem jakościowym, wykrywającym obecność prowirusowego DNA w komórkach krwi obwodowej pacjenta. Test umożliwia rozpoznanie zakażenia wirusem HIV u noworodków matek HIV-pozytywnych, od tygodnia do trzech tygodni po urodzeniu (czasami do 6 miesięcy).

U osób zakażonych wirus HIV wnika do jądra komórek pacjenta i wbudowuje się w materiał genetyczny - DNA gospodarza. W ten sposób tworzy się tzw. prowirusowy DNA, który odtąd jest stałym elementem komórek gospodarza. Nawet jeśli u pacjenta poddanego skutecznemu leczeniu poziom wiremii będzie niewykrywalny, wirus będzie obecny w komórkach chorego.

Dzieci urodzone przez HIV-pozytywne matki zwykle są poddane badaniu przy użyciu testu HIV-DNA, ponieważ przeciwciała anty-HIV przechodzą przez łożysko i są obecne w surowicy krwi dziecka do 18 miesiąca życia. Dlatego test wykrywający przeciwciała anty-HIV może być źródłem wyników fałszywie dodatnich u noworodków. Test wykrywający RNA wirusa HIV może z kolei być źródłem wyników fałszywie ujemnych, gdyż jeśli dziecko zostało zakażone podczas porodu, ilość wirusa we krwi dziecka jest zbyt mała by go wykryć.

Pierwsze badanie wykonuje się do 5 doby po porodzie. Ujemny wynik testu oznacza, że dziecko nie jest zakażone lub test wykonywany jest zbyt szybko po porodzie i należy go powtórzyć gdy dziecko będzie 1-2 miesiące, a następnie 3-6 miesięcy. Dodatni wynik testu HIV-DNA należy potwierdzić. W przypadku rozpoznania zakażenia HIV u dziecka, należy wykonać badanie CD4 i ocenić stężenie cząstek wirusa HIV w celu monitorowania przebiegu zakażenia i w razie potrzeby wdrożenia wczesnego leczenia

‍

UWAGA: Wymienione poniżej adresy stron internetowych, są źródłami uzupełniającymi. W celu obejrzenia kompletnej listy źródeł wykorzystanych w tworzeniu tej strony, kliknij tu.

Na stronie

Choroby: HIV

Linki do stron polskich

Krajowe Centrum ds. AIDS
Portal edukacyjny Krajowego Centrum ds. AIDS
Społeczny Komitet ds. AIDS
Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie: AIDS
Poradnia internetowa HIV/AIDS

Linki do stron obcojęzycznych

U.S. Department of Health and Human Services: AIDSinfo
Centers for Disease Control and Prevention: HIV/AIDS
MedlinePlus Medical Encyclopedia: HIV/AIDS
KidsHealth for Parents: HIV and AIDS
FamilyDoctor.org: HIV and AIDS
AIDS.org: Viral Load Tests
AIDS.gov: Viral Load