Badanie jest wykonywane w celu ustalenia czy pacjent jest zakażony wirusem HIV.

Badanie należy wykonać jeden do trzech miesięcy od momentu prawdopodobnego kontaktu z wirusem (czas, po którym przeciwciała można wykryć wynosi zwykle od 2 do 8 tygodni); u osób ze zwiększonym ryzykiem zakażenia jeden raz w roku; u osób z objawami wskazującymi na możliwość zakażenia HIV; w ramach przygotowania do poczęcia lub w ciąży.

Próbkę krwi pobiera się poprzez nakłucie żyły łokciowej.

Nie.

HIV, wirus upośledzenia odporności powoduje AIDS (zespół nabytego upośledzenia odporności). Badanie ma na celu wykrycie przeciwciał przeciwko wirusowi HIV. Przeciwciała są wykrywalne we krwi lub innych płynach biologicznych, w tym w ślinie lub moczu.

Zakażenie wirusem HV przebiega bezobjawowo lub mogą mu towarzyszyć objawy grypopodobne, które ustępują po 1 lub 2 tygodniach. Zakażenie tli się, a wyraźne objawy choroby mogą wystąpić dopiero po 10 latach lub nawet później. Nieleczone zakażenie prowadzi do stopniowego pogarszania stanu zdrowia i rozwoju AIDS. Wirus niszczy układ odpornościowy i osoba zakażona staje się podatna na wyniszczające zakażenia innymi drobnoustrojami. Wyróżnia się dwa typy wirusa: HIV-1 i HIV-2.

Po wniknięciu wirusa do organizmu, np. poprzez kontakt z krwią zakażonej osoby lub poprzez użycie zanieczyszczonej krwią igły, układ odpornościowy rozpoczyna wytwarzanie przeciwciał przeciw wirusowi. Po około 2 do 8 tygodni ich stężenie jest wystarczająco wysokie, by można je było wykryć testem przesiewowym. Jeśli czas od kontaktu jest krótszy badanie należy powtórzyć później. Po trzech miesiącach przeciwciała we krwi obecne są prawie u wszystkich zakażonych.

Opracowano kilka rodzajów testów do wykrywania przeciwciał przeciw wirusowi HIV. Mogą one wykrywać przeciwciała przeciw HIV-1, przeciw HIV-1 i -2 lub HIV-1, HIV-2 i antygen p24. Antygen p24 pojawia się wcześnie po zakażeniu, więc równoczesne wykrywanie przeciwciał przeciw HIV i p24 zwiększa prawdopodobieństwo wczesnego wykrycia zakażenia. W przypadku uzyskania dodatniego wyniku testu przesiewowego wykonywany jest zawsze test potwierdzenia, który ma decydujące znaczenie w rozpoznaniu zakażenia HIV.

Możliwie wczesne wykrycie zakażenia jest bardzo ważne, gdyż:

• pozwala zastosować leczenie, które spowalnia niszczenie komórek układu odpornościowego i odsuwa w czasie wystąpienie AIDS,
• pacjent świadomy zakażenia może zmienić swój sposób postępowania i zapobiec przeniesieniu zakażenia na inne osoby,
• leczenie kobiety ciężarnej może zmniejszyć ryzyko zakażenia płodu.

Badanie na obecność przeciwciał przeciwko wirusowi HIV wykonuje się w celu ustalenia, czy pacjent jest zakażony wirusem. Wczesne wykrycie zakażenia w połączeniu z monitorowaniem układu odpornościowego odgrywa zasadniczą rolę wpływając na długoterminową poprawę stanu zdrowia pacjenta. Jednocześnie świadomość zakażenia pozwala pacjentowi na wyeliminowanie ryzykownych zachowań narażających jego i innych.

Badanie przesiewowe

W testach przesiewowych wykrywa się:

• przeciwciała przeciw HIV-1 lub HIV-1 i HIV-2 (HIV-1 częściej występuje u mieszkańców USA i Europy, HIV-2 u mieszkańców Afryki)
• przeciwciała przeciw HIV i antygen p24; antygen p24 pojawia się wcześnie po zakażeniu, więc równoczesne wykrywanie przeciwciał i p24 zwiększa prawdopodobieństwo wczesnego wykrycia zakażenia HIV.

Badanie diagnostyczne

Obecne postępowanie diagnostyczne jest dwustopniowe. Najpierw wykonuje się test przesiewowy przy użyciu metod immunochemicznych. W przypadku wyniku dodatniego badanie zostaje powtórzone metodą immunochemiczną. Ponieważ testy te mają bardzo wysoką czułość zdarzają się wyniki fałszywie dodatnie. Dlatego niezależnie od rodzaju użytego testu przesiewowego rozpoznanie zakażenia HIV wymaga wykonania testu potwierdzenia, który wykonywany jest metodą western blot. Możliwe jest także wykrywanie RNA wirusa.

‍

Badanie powinno być wykonane u osób, które mogły być narażone na kontakt z wirusem HIV. Badanie zalecane jest w przypadku, gdy pacjent:

• Prowadzi życie seksualne z większą liczbą partnerów (trzech lub więcej w ciągu ostatnich 12 miesięcy).
• Otrzymał transfuzję krwi przed rokiem 1987, lub też, gdy jego partner otrzymał taką transfuzję, a następnie miał dodatni wynik testu HIV (od roku 1987 krew oddawana w Polsce badana jest w kierunku obecności wirusem HIV i po tym roku zakażenie podczas transfuzji jest bardzo mało prawdopodobne).
• Nie jest pewien kontaktów seksualnych swojego partnera z innymi osobami.
• Jest mężczyzną utrzymującym kontakty homoseksualne.
• Przyjmował dożylnie narkotyki, a szczególnie, jeżeli używał wspólnej igły i/lub innych przyborów do przygotowania dawki narkotyku.
• Cierpi na choroby przenoszone drogą płciową, wirusowe zapalenie wątroby (typu B lub C) lub gruźlicę.
• Jest pracownikiem służby zdrowia narażonym na bezpośredni kontakt z krwią w pracy.
• Jest partnerem seksualnym osoby narażonej na kontakt z wirusem HIV.
• Jest kobietą w ciąży (obecne metody leczenia w znacznym stopniu zmniejszają ryzyko przeniesienia wirusa z matki na dziecko).
• Jest kobietą, która przed zajściem w ciążę chce upewnić się, czy nie jest zakażona wirusem HIV.

W Polsce badania te mogą być bezpłatnie i anonimowo wykonane w placówkach, których wykaz znajduje się na stronie internetowej Krajowego Centrum ds AIDS: www.aids.gov.pl. W celu diagnostyki zakażenia wirusem HIV i AIDS można również zgłaszać się do klinik i oddziałów szpitalnych oraz przychodni chorób zakaźnych. Personalia osób poddawanych diagnostyce i leczeniu są poufne, objęte tajemnicą lekarską.

Test należy również wykonać u osób, które zamierzają oddać krew, oddać spermę w celu sztucznego zapłodnienia, poddać się zabiegowi sztucznego zapłodnienia lub adoptować dziecko.

Należy pamiętać, że bardzo ważny jest czas wykonania badania przesiewowego. Przeciwciała osiągają wykrywalne stężenie dopiero po 2 - 8 tygodniach od kontaktu z wirusem. Jeśli badanie przeprowadzone zostanie zbyt wcześnie (w okresie tzw. okienka serologicznego) wynik może być fałszywie ujemny, tzn. wynik jest ujemny pomimo tego, że pacjent jest zakażony wirusem HIV i może przenosić zakażenie na inne osoby. Jeśli wynik jest ujemny, a prawdopodobieństwo zakażenia oceniane jest jako wysokie, należy powtórzyć test w późniejszym terminie (zwykle po 3 miesiącach od ekspozycji). Stosowanie testu wykrywającego dodatkowo antygen p24 zwiększa szanse na wczesne wykrycie zakażenia.

‍

Osoba zdrowa nie posiada przeciwciał przeciwko wirusowi HIV. Ujemny wynik testu przesiewowego oznacza, że w chwili wykonania badania nie wykryto przeciwciał przeciw wirusowi HIV. U osób stale narażonych na kontakt z wirusem zaleca się przeprowadzać badanie przesiewowe co najmniej raz w roku.
Pacjent, u którego wykryto takie przeciwciała metodą immunochemiczną i jednocześnie Western Blot, uznawany jest za zakażonego wirusem HIV. Obecnie nie ma metody wyleczenia zakażenia, ale stosowane leki hamują replikację wirusa i spowalniają postęp choroby.

Test najlepiej przeprowadzić w ośrodku, który zapewnia profesjonalne poradnictwo przed i po uzyskaniu wyniku testu, np. w Punktach Konsultacyjno-Diagnostycznych, gdzie testy wykonywane są anonimowo i bezpłatnie.

1. Jakie są objawy zakażenia HIV?

Jedynym pewnym sposobem na wykrycie zakażenia HIV jest wykonanie badania, ponieważ pacjent może nie mieć żadnych objawów lub mogą one przypominać objawy innych chorób takich jak np. grypa.

2. Jakie są objawy AIDS?

AIDS to końcowy etap zakażenia HIV. AIDS rozpoznaje się, gdy liczba limfocytów T (CD4) spadnie poniżej 200 w 1 μl lub gdy u osoby zakażonej wirusem HIV dojdzie do rozwoju chorób definiujących AIDS, np. gruźlicy. Objawy AIDS mogą przypominać objawy innych chorób. Wiele osób zakażonych HIV nie ma żadnych objawów związanych z utratą odporności nawet przez 9 lub więcej lat od momentu zakażenia.

3. W jaki sposób leczy się HIV/AIDS?

Obecnie nie ma lekarstwa na HIV ani AIDS, są jednak metody leczenia, które mogą pomóc w zwalczaniu choroby. Za pośrednictwem strony internetowej Krajowego Centrum ds AIDS: www.aids.gov.pl można uzyskać informacje na temat zapobiegania zakażeniu oraz postępowania w przypadku rozpoznanego zakażenia wirusem HIV. Są też na niej udostępnione publikacje na ten temat.

4. Czy należy informować osoby o wynikach?

Tak. Osoby z dodatnim wynikiem HIV powinny poinformować o tym swoich lekarzy. Bardzo istotne jest, aby informować również obecnych i przyszłych partnerów seksualnych oraz osoby używające tych samych igieł, co osoba zakażona. Osoby te również powinny odbyć rozmowę z lekarzem zajmującym się leczeniem zakażonego pacjenta. Więcej informacji dostępnych jest na stronie internetowej Krajowego Centrum ds AIDS: www.aids.gov.pl

5. Czy można stosować oznaczenie przeciwciał przeciwko HIV w celu wykrycia HIV u noworodków?

Nie. Przeciwciała przekazywane są dziecku przez matkę i pozostają w organizmie dziecka przez 6 do 12 miesięcy. Z tego powodu u noworodków oznaczenie należy przeprowadzić inną metodą. Jest to badanie HIV RNA.

‍

UWAGA: Wymienione poniżej adresy stron internetowych, są źródłami uzupełniającymi. W celu obejrzenia kompletnej listy źródeł wykorzystanych w tworzeniu tej strony, kliknij tu.

Polecane linki:
‍Krajowe Centrum ds. AIDS
‍Unic Warszawa
‍
‍Linki do stron obcojęzycznych:
‍Centers for Disease Control and Prevention: HIV/AIDS
National Institute of Allergies and Infectious Diseases: HIV/AIDS
AIDS.gov: Test Types
FamilyDoctor.org: HIV and AIDS
KidsHealth.org: HIV and AIDS

‍