Co to jest?
Inne określenia: Łagodny przerost gruczołu krokowego, BPH (Benign Prostatic Hyperplasia)
Łagodny rozrost stercza (BPH - Benign Prostatic Hyperplasia), zwany inaczej łagodnym przerostem gruczołu krokowego, to nienowotworowe powiększenie prostaty, czyli małego gruczołu otaczającego męską cewkę moczową, wytwarzającego płyn, który wchodzi w skład nasienia.
Objawy
Wraz ze wzrostem objętości, prostata może uciskać na cewkę moczową, powodując zmniejszenie strumienia moczu, częstą i naglącą potrzebę oddawania moczu, a czasem wyciekanie moczu pod koniec jego oddawania. Stan ten może także powodować zaleganie moczu, co może osłabiać mięsień pęcherza moczowego i zwiększyć ryzyko wystąpienia zakażenia układu moczowego (ZUM) lub kamicy moczowej. W ciężkich przypadkach BPH, mocz może cofać się i uszkadzać nerki. Rzadko BPH może spowodować całkowite zatrzymanie moczu, wówczas taki stan wymaga natychmiastowej pomocy medycznej.
BPH może także wpływać na funkcje seksualne. Może prowadzić do ograniczenia potencji, bolesnych orgazmów i impotencji. Rodzaj i nasilenie występujących objawów różnią się w zależności od pacjenta i mogą one zmieniać się w czasie. U wielu mężczyzn BPH nie urasta nigdy do poważnego problemu; dla innych może stanowić istotne ograniczenie jakości ich życia. Częstość występowania BPH wzrasta wraz z wiekiem mężczyzn. Zgodnie z danymi przedstawionymi przez Amerykańskie Towarzystwo Urologiczne (The American Urology Association) u około 50% mężczyzn pewne objawy BPH występują przed ukończeniem 60. roku życia, a u mężczyzn osiemdziesięcioletnich odsetek ten sięga 90%. Wprawdzie BPH nie powoduje raka prostaty, jednak obie te choroby mogą współwystępować.
Badania
Proces diagnostyczny BPH obejmuje badanie fizykalne, badanie per rectum oraz ocenę objawów występujących u pacjenta. W celu określenia rozmiaru prostaty i wykluczenia innych chorób lub stanów mogących powodować nasilenie objawów można wykonać badania laboratoryjne i obrazowe. W niektórych przypadkach konieczna może okazać się biopsja prostaty. Jej celem jest mikroskopowe badanie struktury komórkowej niewielkich wycinków tkanki prostaty w poszukiwaniu oznak raka.
Badania laboratoryjne:
- PSA (antygen swoisty dla stercza) - użyteczny w badaniach przesiewowych w kierunku raka prostaty. Stężenie PSA może być umiarkowanie podwyższone u osób z BPH, ponieważ PSA jest białkiem wytwarzanym przez komórki prostaty. Oceniając wyniki lekarz musi brać pod uwagę zarówno stężenie PSA we krwi, jak i objętość prostaty pacjenta.
- Badanie ogólne moczu - badanie przesiewowe w kierunku chorób nerek
- Posiew moczu - w poszukiwaniu cech infekcji układu moczowego
- Oznaczenie azotu mocznika (BUN) i kreatyniny we krwi - badanie mające na celu ocenę pracy nerek
Badania pozalaboratoryjne:
- Badanie ultrasonograficzne - jako pomoc w ustaleniu rozmiaru prostaty oraz oceny ilości moczu zalegającego w pęcherzu.
- Cystoskopia - wziernikowanie cewki moczowej i/albo pęcherza przy użyciu cienkiego elastycznego cewnika
- Badanie strumienia i/albo ciśnienia moczu - w celu oceny szybkości przepływu moczu przez cewkę moczową i ciśnienia moczu zalegającego w pęcherzu.
- Biopsja prostaty - pobranie jednej lub więcej niewielkich próbek tkanki prostaty oraz ocena pod mikroskopem struktury komórkowej pod kątem występowania nieprawidłowych komórek i innych objawów raka prostaty.
Leczenie
W wielu przypadkach leczenie BPH nie jest konieczne, dopóki objawy nie zaostrzą się lub nie zaczną powodować powikłań, takich jak infekcje i kamica moczowa. Metody leczenia łagodnego przerostu prostaty obejmują zabiegi chirurgiczne oraz leczenie farmakologiczne, by redukować ilość tkanki i zwiększyć przepływ moczu.