W skrócie
W jakim celu badanie jest wykonywane?
W celu rozpoznania zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu A (WZW typu A) oraz oceny potrzeby szczepienia przeciw WZW typu A lub jego skuteczności.
Kiedy badanie jest wykonywane?
Badanie wykonuje się u osób:
- z objawami zakażenia
- które mogły być narażone na kontakt z wirusem zapalenia wątroby typu A
- z przewlekłą chorobą wątroby
- szczepionych przeciw WZW typu A.
Jak się pobiera próbkę do badania?
Pobranie próbki wymaga nakłucia igłą żyły łokciowej.
Czy do badania trzeba się przygotować?
Nie
Informacja o próbce
Co się oznacza?
Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A) jest wysoce zakaźną chorobą wywoływaną przez wirus zapalenia wątroby typu A (hepatitis A virus, HAV). Schorzenie charakteryzuje się stanem zapalnym i powiększeniem narządu. HAV jest jedną z wielu przyczyn powodujących zapalenie wątroby (hepatitis). Znane są co najmniej 4 inne wirusy hepatotropowe, które także wywołują zapalenie wątroby: B, C, D, E.
WZW A szerzy się przez bezpośredni kontakt z osobami zakażonymi, a także zanieczyszczoną wodę i żywność. Chociaż przebieg WZW A może być w niektórych przypadkach ciężki, to choroba kończy się wyleczeniem i nie przechodzi w stan przewlekły, jak w przypadku zakażenia innymi wirusami. W odpowiedzi na zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu A organizm wytwarza przeciwciała, których wykrywanie ma znaczenie diagnostyczne. Badanie wykrywa obecność przeciwciał anty-HAV.
Objawy zapalenia wątroby są takie same niezależnie od przyczyn schorzenia. Stan zapalny powoduje uszkodzenie wątroby i zaburzenie jej czynności. Zmniejsza się możliwość metabolizowania i usuwania toksyn i/lub szkodliwych produktów przemiany materii, takich jak bilirubina. We krwi wzrasta stężenie bilirubiny i aktywność enzymów wątrobowych. Podwyższone stężenie bilirubiny i wysoka aktywność ALT i AST wskazuje na chorobę wątroby, ale nie pozwala na określenie przyczyny schorzenia. Jednym z elementów różnicowania przyczyn uszkodzenia wątroby jest wykrywanie przeciwciał przeciw różnym wirusom hepatotropowym.
Po ekspozycji na wirus typu A w pierwszej kolejności wytwarzane są przeciwciała klasy IgM. Powstają zwykle pomiędzy 2 i 3 tygodniem po zakażeniu i są wykrywalne przez około 2 do 6 miesięcy. Przeciwciała klasy IgG wytwarzane są blisko 1-2 tygodnie później niż IgM i są wykrywalne do końca życia. Dodatni wynik badania na obecność przeciwciał anty-HAV IgM jest uważany za dowód ostrego WZW typu A.
Test total HAV wykrywa przeciwciała anty-HAV klasy IgM i IgG. Dodatni wynik wskazuje na kontakt z wirusem w przeszłości i wytworzenie przeciwciał przeciw antygenom HAV. Wynik total HAV jest dodatni u osób, które chorowały na WZW A, były szczepione przeciw WZW A i chorych na ostre WZW A.
Badanie HAV IgM stanowi element panelu badań wykonywanych w celu różnicowania przyczyn ostrego WZW u osób z objawami ostrego uszkodzenia wątroby.
Uwaga
Jeżeli przeprowadzenie badania jest dla Ciebie, lub kogoś Ci bliskiego przyczyną niepokoju czy zawstydzenia, przeczytaj artykuły:
Artykuły zamieszczone w dziale Laboratorium dostarczą Ci ogólnych informacji na temat obróbki pobranej krwi, wymazu z gardła oraz krwiodawstwa i krwiolecznictwa.
Badanie
W jakich przypadkach badanie jest wykonywane?
Badanie jest pomocne w rozpoznaniu wirusowego zapalenia wątroby wywołanego zakażeniem wirusem typu A (HAV). Pozwala odróżnić je od chorób wątroby wywołanych przez inne czynniki, a przebiegających z podobnymi objawami klinicznymi.
Istnieją dwie wersje testu, które służą do wykrywania przeciwciał anty-HAV należących do różnych klas.
Po kontakcie z wirusem wytwarzane są najpierw przeciwciała klasy IgM (immunoglobuliny M) i oznacza się je u pacjentów z objawami ostrego zapalenia wątroby. Przeciwciała klasy IgG (immunoglobuliny G) powstają później i są obecne we krwi przez wiele lat chroniąc organizm przed ponownym zakażeniem takim samym wirusem. Badanie całkowitych przeciwciał anty-HAV (anty-HAV total), w którym oznacza się przeciwciała anty-HAV klasy IgM i IgG, wykrywa zarówno świeże, jak i dawniej przebyte zakażenia HAV, daje ono wynik dodatni również u osób szczepionych przeciw WZW typu A.
W ostrym zapaleniu wątroby wykonuje się także inne badania czynności wątroby, takie jak: bilirubina, AST, ALT, ALP, które są pomocne w ustaleniu przyczyny choroby wątroby.
W jakich przypadkach badanie jest zlecane?
Badanie anty-HAV IgM zleca się u pacjentów z objawami ostrego zapalenia wątroby, takimi jak:
- gorączka
- zmęczenie
- utrata apetytu
- nudności, wymioty, ból brzucha
- ciemne zabarwienie moczu i/lub odbarwienie kału
- ból stawów
- żółtaczka.
U wielu osób, zwłaszcza młodych, zapalenie wątroby wywołane przez HAV może przebiegać bezobjawowo. Badanie może być wykonywane także u osób, które mogły być narażone na kontakt z wirusem zapalenia wątroby typu A, nawet jeśli nie stwierdza się występowania objawów choroby.
Badanie całkowitych przeciwciał anty-HAV może być zlecone przed szczepieniem przeciw WZW typu A, aby sprawdzić, czy dana osoba potrzebuje szczepienia (u osoby, u której przeciwciała już występują szczepienie nie jest potrzebne). Badania całkowitych przeciwciał anty-HAV można też użyć do oceny reakcji na szczepienie u osoby, która otrzymała dwie dawki szczepionki.
Co oznacza wynik?
U osoby, która nie była szczepiona przeciw HAV wyniki badań mogą być następujące:
Badanie calkowitych przeciwciał anty-HAV pozwala wykryć zarówno przeciwciała klasy IgM jak i IgG, ale nie pozwala ich zróżnicować.
Dodatni wynik badania (HAV total lub HAV IgG) u osoby, która nie była szczepiona przeciw WZW typu A oznacza, że przebyła ona zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu A, nawet, jeśli o tym nie wie. Ok. 30% osób powyżej 40 roku życia ma przeciwciała przeciw HAV.
U osoby szczepionej obecność przeciwciał anty-HAV świadczy o nabytej odporności na zakażenie wirusem typu A.
Uwaga
Dla wielu oznaczeń nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości te zależą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w artykule:
Co jeszcze należy wiedzieć?
W przeszłości jedynym sposobem uchronienia osoby, która miała kontakt z wirusem przed zachorowaniem na zapalenie wątroby było podanie odpowiedniej immunoglobuliny. Od czerwca 2007 w Stanach Zjednoczonych u osób do 40 roku życia po ekspozycji podaje się szczepionkę. Nie ma danych klinicznych na skuteczność takiego postępowania u osób po 40 rż, dlatego w tej grupie nadal podaje się immunoglobulinę.
Wykrywanie przeciwciał anty-HAV klasy IgM ma znaczenie diagnostyczne u osób z ostrym wirusowym zapaleniem wątroby. Powinno być wykonywane tylko u chorych z objawami klinicznymi ostrego zapalenia wątroby.
Pytania i odpowiedzi
1. Jak można zakazić się HAV nie wiedząc o tym?
Wirus jest obecny w zanieczyszczonej wodzie i w kale. Można się zakazić jedząc surowe owoce lub warzywa dotykane wcześniej przez osobę zakażoną, która nie umyła właściwie rąk albo jedząc surowe lub niedokładnie ugotowane owoce morza, które przebywały w zanieczyszczonych wodach. Zakażenie HAV u dzieci często ma przebieg bezobjawowy albo skąpo objawowy, z gorączką i biegunką, które mogą być uznane za objawy grypy.
2. Jak długo osoba zakażona HAV jest źródłem zakażenia dla innych osób?
Osoba zakażona wirusem HAV rozprzestrzenia zakażenie od chwili kontaktu aż do wystąpienia pierwszych objawów choroby, co może trwać 4 tygodnie. Osoby dorosłe są zwykle źródłem infekcji przez 2 tygodnie po zakażeniu. U dzieci lub osób z obniżoną odpornością okres ten może przedłużyć się nawet do 6 miesięcy.
3. W jaki sposób leczy się zakażenie HAV?
Zapalenia wątroby wywołanego przez HAV nie leczy się w sposób celowany. W łagodnych przypadkach zakażenie ustępuje samoistnie i nie pozostawia trwałego uszkodzenia wątroby. Pomoc doraźna ogranicza się do zapewnienia odpowiedniej podaży płynów i lekkostrawnego pożywienia, które chory powinien przyjmować częściej niż zwykle, ale w małych ilościach. W rzadkich przypadkach zakażenie przebiega w sposób gwałtowny, powodując ciężkie uszkodzenie wątroby zagrażające życiu pacjenta. U osób starszych i pacjentów z przewlekłą chorobą wątroby zapalenie wywołane HAV może mieć cięższy przebieg, więc ta grupa chorych wymaga uważnej obserwacji.
4. Czy można uniknąć zakażenia?
Tak. Dostępna jest szczepionka przeciw WZW typu A. Jest ona zalecana u wszystkich dzieci poniżej 1 roku życia oraz u osób w sposób szczególny narażonych na kontakt z wirusem, w tym: osób podróżujących do krajów słabo rozwiniętych, u dzieci w wieku 2-18 lat z regionów, gdzie HAV występuje powszechnie, osób przyjmujących leki z niepewnego źródła i mężczyzn, którzy utrzymują kontakty seksualne z innymi mężczyznami.
Szczepienie jest zalecane także pacjentom z przewlekłą chorobą wątroby lub uszkodzeniem wątroby wywołanym innym czynnikiem niż wirus hepatotropowy, gdyż zakażenie HAV może wywołać u nich dodatkowe pogorszenie czynności wątroby.
Przed zakażeniem można się również uchronić przestrzegając zasad higieny: myjąc starannie ręce po skorzystaniu z toalety, po zmianie pieluszki, przed rozpoczęciem przygotowania posiłku i bezpośrednio przed jedzeniem.
Źródła
UWAGA: Wymienione poniżej adresy stron internetowych, są źródłami uzupełniającymi. W celu obejrzenia kompletnej listy źródeł wykorzystanych w tworzeniu tej strony, kliknij tu.
Linki do stron w języku polskim
Linki do stron obcojęzycznych
Centers for Disease Control and Prevention: Hepatitis A Information
American Liver Foundation: Hepatitis A
National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases: Hepatitis A
