Badania wykonuje się u kobiet ciężarnych i noworodków w celu wykrycia kilku chorób zakaźnych, które mogą być przyczyną wad wrodzonych.

Badanie wykonuje się u kobiet, które mogły mieć kontakt z określonymi czynnikami zakaźnymi przed lub w czasie trwania ciąży lub u dziecka z wrodzonymi wadami, które mogą być spowodowane zakażeniem jednym z czynników wywołujących zespół TORCH.

Próbka krwi pobierana jest z żyły łokciowej igłą lub przez nakłucie pięty u dziecka.

Nie.

TORCH jest to akronim grupy chorób infekcyjnych, które wywołują choroby u kobiet w ciąży i mogą spowodować wady wrodzone u ich dzieci. Test jest badaniem przesiewowym w kierunku obecności przeciwciał przeciw czynnikom wywołującym te choroby. Potwierdzenie aktywnego zakażenia może wymagać bardziej swoistych testów.

W skład zespołu TORCH wchodzą między innymi: toksoplazmoza, różyczka, zakażenie CMV i opryszczka.

• Toksoplazmoza (Toxoplasmosis) jest zakażeniem pasożytniczym, które może być przeniesione podczas ciąży przez łożysko, z matki na dziecko. Zakażenie Toxoplasma gondii może wywołać zakażenie oka i centralnego układu nerwowego oraz wytworzyć cysty w mózgu i mięśniach. Jeżeli zakażenie nastąpi w czasie ciąży, może spowodować poronienie lub powstanie wad wrodzonych. Zależy to od okresu ciąży, w którym doszło do zakażenia matki. Toksoplazmoza rozwija się w wyniku połknięcia pasożyta przy zetknięciu się z wydalinami zakażonego kota, podczas picia niepasteryzowanego koziego mleka i najczęściej - podczas jedzenia zakażonego mięsa
  
• Inne zakażenia (Other), takie jak kiła, zapalenie wątroby typu B, zakażenia wirusem Epsteina-Barr, HIV, Varicella-zoster, enterowirusami i ludzkimi parwowirusami
  
• Różyczka (Rubella) jest chorobą wirusową inaczej nazywaną niemiecką odrą. Jeżeli zakażenie nastąpi we wczesnym okresie ciąży, u dziecka mogą rozwinąć się choroba serca, upośledzenie wzrostu, głuchota, choroby krwi, zaburzenia wzroku, zapalenie płuc. Problemy, które mogą wystąpić w okresie dzieciństwa to między innymi choroby centralnego układu nerwowego, zaburzenia odporności i choroby tarczycy.
  
• Wirus cytomegalii (CMV) jest kolejnym wirusem mogącym wywołać zakażenie u matki. Więcej niż połowa dorosłych Amerykanów jest zakażonych tym wirusem ale zwykle nie wywołuje to ostrej choroby. Do zakażenia płodu dochodzi podczas porodu zaś noworodka -podczas karmienia, z mlekiem matki. U zakażonych niemowląt mogą wystąpić ciężkie zaburzenia, jak np. utrata słuchu, upośledzenie umysłowe, zapalenie płuc, drgawki.
  
• Wirus opryszczki (Herpes simplex virus - HSV) jest częstym, pospolitym zakażeniem wirusowym. Dwa najczęstsze zakażenia HSV to opryszczka warg („zimno”) i opryszczka narządów płciowych. Oba te zakażenia mogą nawracać. Do zakażenia wirusem opryszczki dochodzi przez kontakty oralne lub płciowe. Noworodki ulegają zazwyczaj zakażeniu podczas porodu (od zakażonej matki). Wirus u dziecka rozprzestrzenia się po całym organizmie, atakując wiele narządów, dlatego odpowiednie leczenie przeciwwirusowe powinno być wdrożone jak najszybciej. Nawet u leczonych dzieci może dojść do trwałego uszkodzenia centralnego układu nerwowego.

‍

Aby stwierdzić czy obserwowana u kobiety ciężarnej lub noworodka choroba wywołana jest przez jeden z patogenów zaliczanych do zespołu TORCH, krew do badania może pochodzić albo od matki albo od dziecka. Badanie krwi wykaże czy jest to świeże, obecnie trwające, czy przebyte zakażenie lub że nigdy nie doszło do kontaktu z tymi drobnoustrojami.

Badanie zleca się jeżeli istnieje podejrzenie, że kobieta ciężarna ma którąkolwiek infekcję zespołu TORCH. Zakażenie w trakcie trwania ciąży może mieć poważne konsekwencje, gdyż czynnik zakaźny przenika przez łożysko do krążenia płodu i może powodować powstanie wad wrodzonych.

Największym zagrożeniem dla noworodka jest różyczka przebyta przez matkę w okresie pierwszych 16 tygodni ciąży. Jeżeli ciężarna ma wysypkę i inne objawy różyczki, konieczne jest przeprowadzenie testów laboratoryjnych dla uściślenia rozpoznania. Lekarz nie może stwierdzić, czy pacjentka ma różyczkę na podstawie objawów klinicznych ponieważ inne zakażenia mogą przebiegać podobnie. Kobieta z toksoplazmozą lub zakażeniem CMV może mieć objawy grypopodobne, które trudno różnicować z innymi chorobami. Badanie przeciwciał pozwala lekarzowi zdiagnozować zakażenie, które może być niebezpieczne dla nienarodzonego jeszcze dziecka.

Badanie może być zlecone u nowonarodzonego dziecka, jeżeli występują u niego objawy wskazujące na któreś z zakażeń zespołu TORCH, jak np.:

• wyjątkowo niska masa ciała
• głuchota
• niedorozwój umysłowy
• wady serca
• padaczka
• katarakta
• powiększenie wątroby lub śledziony
• małopłytkowość lub
• żółtaczka.

‍

Wyniki są zwykle przedstawiane jako dodatni lub ujemny, wskazując na obecność lub nieobecność przeciwciał IgG i IgM dla każdego czynnika etiologicznego. Wynik prawidłowy jest „ujemny”, co oznacza że nie wykryto przeciwciał klasy IgM dla określonego czynnika zakaźnego we krwi matki lub noworodka.

Obecność IgM u noworodka, wskazuje z dużym prawdopodobieństwem, na zakażenie tym drobnoustrojem. Produkowane przez matkę przeciwciała IgM nie mogą przechodzić przez łożysko, dlatego ich obecność zdecydowanie wskazuje na aktywne zakażenie u dziecka.

Obecność przeciwciał IgG przy braku IgM u dziecka świadczy o biernym przeniesieniu matczynych przeciwciał na dziecko i nie świadczy o aktywnym jego zakażeniu.
Podobnie, obecność przeciwciał IgM u kobiety ciężarnej wskazuje na świeże zakażenie wirusem lub pasożytem. Konieczne są dalsze badania potwierdzające otrzymane wyniki ponieważ przeciwciała IgM mogą być obecne z innych powodów.

Przeciwciała klasy IgG występujące u ciężarnej kobiety wskazują na przebyte zakażenie jednym z czynników zespołu TORCH. Wzrost miana przeciwciał IgG w drugiej próbce w badaniu wykonanym po dwu tygodniach, wskazuje na trwające zakażenie.

Diagnostyka zestawem do oznaczania zespołu TORCH stosowana jest coraz rzadziej ponieważ dostępne są bardziej swoiste i czulsze testy wykrywające te zakażenia.

Diagnostyka w oparciu o wykrycie przeciwciał opóźnia rozpoznanie ponieważ potrzebny jest czas (dni, tygodnie) na wytworzenie przeciwciał. Wykrycie antygenów lub hodowla drobnoustroju mogą być wykonane wcześniej i są bardziej swoiste. Przeprowadzone niedawno badania kwestionują przydatność tego testu przesiewowego u noworodków z niską masą urodzeniową i wskazują na większą użyteczność bardziej swoistych metod, np. hodowli CMV.

U kobiet ciężarnych i noworodków wykonuje się często badania przesiewowe w kierunku innych chorób zakaźnych, w tym kiły, zapalenia wątroby typu B, zakażenia wirusem Epsteina-Barr, HIV, Varicella-zoster, enterowirusami i ludzkimi parwowirusami. Więcej informacji w dziale: ciąża.

1. Czy dodatni wynik testu wykrywającego przeciwciała oznacza że badana osoba jest zakażona?

Wykrycie przeciwciał IgG oznacza, że badany uległ zakażeniu albo w przeszłości, albo obecnie. Jeżeli próbka krwi została pobrana na początku choroby, dodatni wynik oznaczenia przeciwciał IgG oznacza, że prawdopodobnie kontakt z drobnoustrojem nastąpił więcej niż dwa miesiące temu, może nawet lata przed obecnym zachorowaniem. Zbadanie dwóch próbek krwi w odstępie 2-3 tygodni i porównanie otrzymanych wyników badania miana przeciwciał wykaże, czy jest tendencja wzrostowa IgG (związane z obecnym zakażeniem), czy utrzymują się one na stałym poziomie (związane z przebytym zakażeniem).

Interpretacja dodatniego wyniku przeciwciał IgM jest trudniejsza, ponieważ mogą występować wyniki fałszywie dodatnie. Każdy dodatni wynik musi być potwierdzony dodatkowymi, swoistymi testami zanim uzna się rozpoznanie. Jeżeli lekarz podejrzewa, że matka lub dziecko są zakażeni jednym z czynników zespołu TORCH, to nawet w przypadku wyników ujemnych należy przeprowadzić dodatkowo inne testy w tym kierunku.

‍

2. Jakiego rodzaju badania przeprowadza się dla potwierdzenia zakażenia tymi drobnoustrojami?

Aby rozpoznać aktywne zakażenie jednym z czynników zespołu TORCH, powinno się wykonać dodatkowe, bardziej swoiste badania potwierdzające. U niemowlęcia często stosuje się badanie płynu mózgowo-rdzeniowego (wymagane jest nakłucie lędźwiowe rdzenia kręgowego) w celu potwierdzenia toksoplazmozy, opryszczki i różyczki; wirusa cytomegalii hoduje się z próbek moczu, a wirusa opryszczki z zeskrobin ze zmian skórnych. Rozpoznanie toksoplazmozy u kobiety ciężarnej lub dziecka może wymagać dodatkowych próbek krwi, które wysyłane są do laboratoriów referencyjnych specjalizujących się w tych badaniach.

‍

Linki do stron w języku polskim

Toksoplazmoza w ciąży
‍Ospa wietrzna w ciąży
Różyczka w ciąży
Cytomegalia w ciąży
Zakażenie Herpes simplex w ciąży

Linki do stron obcojęzycznych

KidsHealth.org: Neonatal Infections
March of Dimes: Pregnancy Complications
Emory University: Congenital Infections