Co to jest?
Choroby przenoszone drogą płciową, zwane kiedyś chorobami wenerycznymi, to grupa chorób zakaźnych, które przenoszone są poprzez kontakty płciowe. Prawie połowa przypadków dotyka osób pomiędzy 15. a 24. rokiem życia.
Z uwagi na to, że wiele chorób przenoszonych drogą płciową nie daje żadnych objawów, lub objawy są bardzo nieznaczne, chory często nieświadomie zaraża kolejne osoby. Dlatego też w celu szybkiego wykrycia i podjęcia leczenia ważne jest wykonywanie badań przesiewowych. Zaleca się, aby wchodziły one w zakres rutynowych badań wykonywanych u aktywnych seksualnie nastolatków i młodych ludzi, jak również osób dorosłych znajdujących się w grupie podwyższonego ryzyka.
Nieleczone choroby przenoszone drogą płciową mogą mieć istotne i długotrwałe konsekwencje, m.in. prowadzą do bezpłodności u obu płci, natomiast u kobiet mogą powodować stany zapalne w obrębie miednicy, co zwiększa ryzyko bezpłodności i ciąży pozamacicznej. Oprócz tego jedna z chorób przenoszonych drogą płciową – zakażenie wirusem HPV, zwiększa również ryzyko raka szyjki macicy u kobiet. Kobiety ciężarne lub planujące ciążę powinny wiedzieć, że nieleczone choroby przenoszone drogą płciową mogą powodować powikłania u noworodka. Obecnie badania przesiewowe w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową wchodzą w zakres rutynowej opieki prenatalnej.
Istnieje ponad 20 chorób przenoszonych drogą płciową. Niektóre z nich wywodują objawy, które powinny skłonić pacjenta do natychmiastowej wizyty u lekarza. Inne mogą przebiegać bezobjawowo, co oznacza, że u osoby zakażonej nie występują żadne oznaki choroby. Dlatego też wskazane jest, aby osoby aktywne seksualnie wykonywały badania w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową.
Powszechnie występujące choroby przenoszone drogą płciową wymieniono poniżej:
- Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (Human Papilloma Virus, HPV). Wirus może zakażać okolicę narządów płciowych wywołując brodawki (kłykciny kończyste). Zakażenie HPV wiąże się z występowaniem raka szyjki macicy. Wczesne wykrycie zakażenia może zmniejszyć ryzyko rozwoju raka. Na rynku dostępna jest szczepionka przeciwko wirusowi HPV, zaakceptowana przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków.
- Opryszczka narządów płciowych - wirus opryszczki (Herpes Simplex Virus, HSV) powoduje okresowe pojawianie się pęcherzyków w okolicy narządów płciowych. Wirus ten pozostaje w organizmie osoby zakażonej do końca życia. Leczenie przeciwwirusowe pozwala jednak skrócić czas trwania objawów.
- Rzeżączka - dwoinka rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae) wywołuje bakteryjną chorobę przenoszoną drogą płciową, o nazwie rzeżączka. To zakażenie bakteryjne może na początku objawiać się niewielką ilością wydzieliny z pochwy, prącia lub odbytu. Nieleczone zakażenie może prowadzić do niepłodności i innych powikłań. Rzeżączkę leczy się antybiotykami.
- Chlamydioza- zakażenie Chlamydia trachomatis nazywane jest czasem "cichą epidemią", bo występuje powszechnie, ale niewiele osób wie o swojej chorobie. To zakażenie bakteryjne można łatwo wyleczyć antybiotykami, natomiast nieleczone może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia pacjenta.
- Kiła - zakażenie bakteryjne wywoływane przez krętka bladego (Treponema pallidum), które łatwo przeoczyć. Pierwszym objawem jest niebolesny pęcherzyk lub owrzodzenie (zmiana pierwotna), które goi się samoistnie, dając wrażenie, że infekcja ustąpiła, podczas gdy choroba rozwija się nadal, przez pewien czas nie dając żadnych objawów. Kiłę leczy się antybiotykami. Nieleczona choroba ma wieloletni przebieg, może szerzyć się w całym organizmie i powodować ciężkie uszkodzenia narządów.
- Rzęsistkowica - jest najczęściej występująca chorobą przenoszoną drogą płciową wśród aktywnych seksualnie młodych kobiet. Wywołuje ją rzęsistek pochwowy (Trichomonas vaginalis), zakażenie nim może powodować objawy lub może przebiegać bezobjawowo. Zakażenie to można skutecznie wyleczyć antybiotykiem.
- Wirusowe zapalenie wątroby (WZW) typu B lub C. - do zakażenia wirusem HBV i HCV może dojść w czasie kontaktów seksualnych, częściej jednak do zakażenia wirusem HCV dochodzi w wyniku wspólnego używania zakażonej igły podczas wstrzykiwania narkotyków.
Oba wirusy mogą powodować ostre formy choroby, które zazwyczaj przebiegają bezobjawowo lub z nieznacznymi objawami, a także mogą przybrać postać przewlekłą powodując znaczne i/lub nieodwracalne uszkodzenie wątroby.
Leczenie przewlekłego zapalenia wątroby jest możliwe przy pomocy leków antywirusowych, lecz mogą one powodować poważne objawy niepożądane. Na rynku dostępna jest szczepionka przeciwko zapaleniu wątroby typu B, a szczepionka przeciwko zapaleniu wątroby typu C jest dopiero we wczesnych fazach testów.
- Zakażenie ludzkim wirusem upośledzenia odporności (Human Immunodeficiency Virus, HIV). Zakażenie HIV łączy się z zespołem nabytego niedoboru odporności (AIDS). Wirus atakuje i niszczy pewien rodzaj białych krwinek (limfocyty T pomocnicze), które są częścią układu immunologicznego. W miarę spadku liczby tych komórek maleje zdolność organizmu do zwalczania zakażeń. Choroba prowadzi do śmierci. Nie można wyleczyć zakażenia, ale wczesne wykrycie umożliwia przedłużenie życia pacjenta dzięki terapii przeciwwirusowej.
Osoba zakażona chorobą przenoszoną drogą płciową powinna poinformować o tym fakcie partnera (partnerów) seksualnych, z którymi miała kontakt w ostatnim czasie, aby ich też można było objąć leczeniem. W niektórych krajach pracownicy publicznej służby zdrowia kontaktują się z osobami, u których niedawno wykryto zakażenie chlamydią lub rzeżączką, aby upewnić się, że osoby te przeszły leczenie i aby zebrać dane ich partnerów seksualnych, którzy są następnie wzywani na badania i leczenie.