Badanie wykonuje się w celu potwierdzenia oraz monitorowania ciąży, rozpoznania ciąży patologicznej, po samoistnych poronieniach, jak również w celu wykrycia choroby trofoblastycznej lub nowotworów zarodkowych jądra lub jajnika.

Już 10 dni po dacie spodziewanej miesiączki (za pomocą niektórych metod obecność hCG można wykryć nawet po tygodniu od zapłodnienia), lub też w przypadku wystąpienia objawów wskazujących na ciążę pozamaciczną, ciążę zagrożoną, zaśniad groniasty, lub nowotwór z komórek rozrodczych jądra lub jajnika.

Mocz pobrany z pierwszej porannej porcji moczu lub próbka krwi pobrana z żyły łokciowej.

Nie, ale nie należy pić dużej ilości płynów przed pobraniem próbki moczu, bo zbytnie rozcieńczenie moczu może być przyczyną wyniku fałszywie negatywnego.

hCG jest glikoproteiną wytwarzaną przez syncytiotrofoblast, a następnie łożysko kobiety ciężarnej. Test ciążowy jest badaniem wykonywanym z wykorzystaniem próbki krwi lub moczu, na podstawie którego można wykryć obecność hCG celem potwierdzenia ciąży. Hormon ten można wykryć 10 dni od daty spodziewanej miesiączki - jest to czas, w którym zapłodniona komórka jajowa zagnieżdża się w macicy. Istnieją metody, za pomocą których obecność hCG można wykryć wcześniej - nawet po tygodniu od zapłodnienia.

We wczesnym okresie ciąży rolą hCG jest utrzymanie czynności ciałka żółtego. Poziom hCG stopniowo wzrasta w pierwszym trymestrze (8-10 tydzień), osiągając najwyższe stężenie około 10. tygodnia po ostatnim cyklu miesiączkowym. W dalszym okresie ciąży poziom ten stopniowo spada i kilka tygodni po porodzie hormon nie jest wykrywalny we krwi.

hCG może być wytwarzana i uwalniana do krwiobiegu w znacznych ilościach przez zmiany rozrostowe trofoblastu (zaśniad groniasty całkowity i częściowy), jak i przez komórki nowotworów trofoblastu (zaśniad inwazyjny, rak kosmówki, przetrwała choroba trofoblastyczna), a także nowotwory jądra i jajnika z komórek rozrodczych.

Jakościowe oznaczenia hCG (wynik podawany jako  "dodatni" lub  "ujemny") stanowią podstawowe badanie w celu potwierdzenia ciąży. Oznaczenia ilościowe (wynik podawany jako wartość liczbowa), zwane również beta hCG, podają dokładną ilość hCG we krwi. Badanie może zostać zlecone jako pomoc w rozpoznaniu ciąży pozamacicznej, rozpoznaniu i monitorowaniu ciąży zagrożonej lub też w celu monitorowania stanu kobiety po samoistnym poronieniu. Ilościowe oznaczenie hCG może również zostać zlecone w celu rozpoznania choroby trofoblastycznej, nowotwory jądra lub jajnika z komórek rozrodczych. Badanie to powinno być wykonywane w stałych odstępach czasu celem kontroli skuteczności leczenia powyższych schorzeń oraz wczesnego wykrycia ewentualnego nawrotu nowotworu.

Jakościowe oznaczenie hCG z próbki moczu lub krwi zleca się nawet już po 10 dniach po dacie spodziewanej miesiączki, jeżeli pacjentka chciałaby dowiedzieć się czy jest w ciąży (niektóre metody pozwalają na wykrycie hCG jeszcze wcześniej, na tydzień po zapłodnieniu). U niektórych pacjentek wykonuje się kilka ilościowych oznaczeń hCG z krwi w okresie kilku dni, w celu wykluczenia ciąży pozamacicznej lub w celu monitorowania stanu zdrowia kobiety po samoistnym poronieniu. Ilościowe oznaczenie hCG zleca się również w przypadku podejrzenia zmian rozrostowych trofoblastu (choroba trofoblastyczna) lub nowotworów jądra lub jajnika z komórek rozrodczych.

U kobiet nie będących w ciąży poziom hCG w surowicy krwi jest niski (poniżej 5 mU/ml). W ciągu pierwszych 6 tygodni ciąży stężenie hCG we krwi podwaja się co dwa dni. W przypadku ciąży pozamacicznej czas podwajania stężenia jest zazwyczaj wydłużony. W ciąży zagrożonej czas ten również często jest dłuższy, a stężenie hCG może być niższe aniżeli w ciąży prawidłowej. Poziom hCG gwałtownie obniża się w wyniku poronienia. Jeżeli jednak nie spada on do wartości śladowych, może to oznaczać, że w organizmie nadal obecne są tkanki wytwarzające hCG, które należy usunąć. Badania hCG stosowana są również w celu monitorowania leczenia chorych z chorobą trofoblastyczną oraz nowotworami jądra i jajnika z komórek rozrodczych dla wczesnego wykrycia ewentualnych nawrotów choroby po zakończeniu leczenia.

Badania wykonywane w zbyt wczesnym stadium ciąży, przed wystąpieniem odpowiedniego stężenia hCG mogą skutkować wynikami fałszywie ujemnymi. Podobnie oznaczenia hCG w bardzo rozcieńczonym moczu mogą dawać wyniki fałszywie ujemne dlatego przed oddaniem próbki moczu do badania pacjentka nie powinna spożywać dużych ilości płynów. Obecność krwi lub białka w moczu może powodować uzyskanie wyników fałszywie dodatnich.

Pewne leki np. środki odwadniające i prometazyna (lek antyhistaminowy) mogą spowodować uzyskanie wyników fałszywie ujemnych na podstawie badania moczu. Z kolei leki przeciwpadaczkowe, przeciwko chorobie Parkinsona, środki nasenne oraz uspokajające mogą powodować uzyskanie wyników fałszywie dodatnich.

Odnotowano również fałszywie dodatnie wyniki oznaczeń hCG wykonywanych z surowicy, spowodowane różnymi związkami (nie lekami), mogącymi interferować z oznaczeniami. Są to miedzy innymi pewne rodzaje przeciwciał. Jeżeli uzyskano wynik wątpliwy, należy zweryfikować go poprzez wykonanie badania inną metodą.

1. Jaka jest różnica pomiędzy testem wykonywanym w domu, a wynikami oznaczenia w warunkach laboratoryjnych?

Test ciążowy, który pacjentka wykonuje w domu jest bardzo podobny do jakościowego oznaczenia hCG w warunkach laboratoryjnych. Należy jednak pamiętać o kilku uwagach.

Po pierwsze, domowe testy ciążowe zaopatrzone są w szczegółowe instrukcje, których należy ściśle przestrzegać. Pacjentka wykonująca badanie w domu musi bardzo dokładnie zastosować się do zaleceń podanych w ulotce.

Po drugie, testy domowe często przeprowadzane są zbyt wcześnie po dacie spodziewanej miesiączki, przez co nie dają jeszcze wyniku dodatniego - od momentu zapłodnienia musi upłynąć 10 dni aby można było wykryć tą metodą hCG. Dlatego właśnie oznaczenia przeprowadzane w domu często dają wyniki ujemne, a następnie oznaczenie, wykonane w gabinecie lekarskim jest dodatnie - badania laboratoryjne zazwyczaj wykonywane są kilka dni później, kiedy poziom hCG jest już wykrywalny.

Po trzecie, jeżeli to możliwe, wszystkie jakościowe oznaczenia hCG należy wykonywać z próbki pierwszego moczu porannego. W ciągu dnia mocz staje się bardziej rozwodniony w wyniku spożywania płynów (kawa, sok, woda, itp.) i stężenie hCG może stać się zbyt niskie, aby dać wynik dodatni.

Prawidłowo użyte domowe testy ciążowe powinny dać taki sam wynik jak oznaczenie wykonane w laboratorium. Jakościowe oznaczenia wykonywane we krwi mogą wykazywać większą czułość niż oznaczenia wykonywane w moczu, przez co czasami dać mogą wynik dodatni w czasie gdy badanie moczu nadal będzie ujemne.

Oznaczenia ilościowe mogą być wykonane wyłącznie w warunkach laboratoryjnych i wymagana jest do nich próbka krwi..

2. Czym jest ciąża pozamaciczna?

Podczas ciąży pozamacicznej zapłodniona komórka jajowa (blastocysta) zagnieżdża się w miejscu innym niż macica. Jest to bardzo poważne zagrożenie wymagające natychmiastowego leczenia. W przypadku ciąży pozamacicznej u pacjentek często występuje ból brzucha oraz krwawienie z dróg rodnych. Zazwyczaj w tych przypadkach poziom hCG jest niższy i narasta wolniej niż w przypadku ciąży prawidłowej.

3. Kiedy zleca się oznaczenie hCG we krwi zamiast w moczu?

Oznaczenie w próbce surowicy informuje o stężeniu hCG znajdującej się w surowicy krwi (wynik ilościowy); oznaczenie w moczu stosowane jest tylko dla wykrycia obecności hCG. Ponieważ hCG prawidłowo nie występuje w moczu kobiety nieciężarnej, obecność hCG w moczu jest wystarczającym dowodem na potwierdzenie ciąży. W niektórych przypadkach konieczne jest określenie ilościowe hCG, co ma miejsce w podejrzeniu ciąży pozamacicznej lub monitorowaniu stanu pacjentki po poronieniu. W takich przypadkach zleca się oznaczenie hCG we krwi.

4. Ile dni od momentu poronienia musi upłynąć aby wynik testu ciążowego wykonanego z moczu był ujemny?

hCG w moczu zanika w podobnym czasie jak w surowicy - może to trwać od 9 do 35 dni, a mediana to 19 dni. Jednak okres, po którym wynik oznaczenia będzie ujemy zależy od poziomu hCG w czasie poronienia. Zazwyczaj poronienia monitoruje się przy pomocy ilościowych oznaczeń hCG. Jeżeli nie spada do niewykrywalnego poziomu, może to świadczyć o pozostałości tkanki wytwarzającej hCG, którą należy usunąć.

5. Co to jest ciążowa choroba trofoblastyczna?

Ciążowa choroba trofoblastyczna oznacza grupę chorób (od łagodnych do złośliwych guzów) rozwijających się w macicy. Guzy rozwijają się z komórek trofoblastu, który w ciąży prawidłowej przekształca się w łożysko. Oznaczanie hCG we krwi może być pomocne w rozpoznaniu i monitorowaniu leczenia choroby trofoblastycznej. Przy prawidłowym postępowaniu jest duże prawdopodobieństwo wyleczenia choroby.

‍

UWAGA:  W celu obejrzenia kompletnej listy źródeł wykorzystanych w tworzeniu tej strony, kliknij tu.

‍

Linki do stron obcojęzycznych:
‍MedlinePlus Medical Encyclopedia: Pregnancy test
‍March of Dimes: Getting Pregnant
‍Womenshealth.gov: Knowing if you are pregnant
‍MedlinePlus Medical Encyclopedia: Ectopic pregnancy