W skrócie
W jakim celu badanie jest wykonywane?
Jako badanie przesiewowe w kierunku alergii, w celu wykrycia konkretnych alergenów, czasami w celu monitorowania skuteczności immunoterapii (odczulania).
Kiedy badanie jest wykonywane?
W przypadku objawów takich jak katar sienny, zapalenie skóry, nieżyt nosa, zaczerwienienie i podrażnienie oczu, astma lub ból brzucha, których przyczyną może być uczulenie.
Jak się pobiera próbkę do badania?
Próbka krwi pobierana jest z żyły łokciowej
Czy do badania trzeba się przygotować?
Nie.
Informacja o próbce
Co się oznacza?
Badanie polega na oznaczaniu we krwi stężenia immunoglobuliny E (IgE) swoistej dla wybranego alergenu w celu wykrycia uczulenia na określoną substancję. Immunoglobuliny E(IgE) to białka związane z reakcjami alergicznymi organizmu. Zazwyczaj są one obecne we krwi w niewielkich ilościach. IgE wytwarzane są w miarę potrzeb i stanowią część systemu odpornościowego organizmu - czyli ochrony przed "intruzami". W wyniku pierwszego kontaktu z potencjalnym alergenem, jak na przykład pewne produkty spożywcze, trawa lub naskórek zwierząt, osoba z predyspozycjami do występowania alergii zostaje uczulona. Organizm rozpoznaje potencjalny alergen jako zagrożenie i wytwarza swoiste białko IgE; przeciwciała klasy IgE, które wiążą się do mastocytów (wyspecjalizowane komórki w tkankach) i bazofili (rodzaj białych krwinek) w krwiobiegu. Mastocyty występują w całym organizmie, jednak największe ich nagromadzenie znajduje się w skórze, układzie oddechowym i przewodzie pokarmowym. W przypadku kolejnego kontaktu z alergenem, przyłączone przeciwciała klasy IgE rozpoznają alergen i pobudzają mastocyty oraz bazofile do wytwarzania histaminy i innych substancji chemicznych, w wyniku czego w miejscu kontaktu z alergenem rozpoczyna się reakcja alergiczna.
Oznaczanie przeciwciał klasy IgE swoistych dla alergenu wykonuje się w ramach badań przesiewowych w kierunku reakcji uczuleniowych na konkretny alergen. Oznacza się poziom przeciwciał klasy IgE we krwi. Każdy alergen bada się osobno, a badania są bardzo swoiste, np. jad pszczeli a jad trzmiela, białko a żółtko jajka, ambrozja olbrzymia a ambrozja zachodnia. Testy są grupowane w panele, np. pokarmy, trawy, pleśnie. Pacjent wspólnie z lekarzem może również wybrać poszczególne alergeny z obszernej listy, jeżeli istnieje podejrzenie, że wywołują one reakcję uczuleniową.
Oznaczenia IgE swoistego dla alergenów można wykonać przy pomocy wielu różnych metod. Najdłużej stosowaną i najlepiej poznaną jest RAST (test radioalergosorpcji). Niektórzy lekarze niesłusznie używają określenia RAST w stosunku do wszystkich oznaczeń IgE, pomimo, że w wielu laboratoriach oznaczenia wykonywane są przy zastosowaniu innej metody, obecnie najczęściej metody immunochemicznej.
Uwaga
Jeżeli przeprowadzenie badania jest dla Ciebie, lub kogoś Ci bliskiego przyczyną niepokoju czy zawstydzenia, przeczytaj artykuły:
Artykuły zamieszczone w dziale Laboratorium dostarczą Ci ogólnych informacji na temat obróbki pobranej krwi, wymazu z gardła oraz krwiodawstwa i krwiolecznictwa.
Badanie
W jakich przypadkach badanie jest wykonywane?
Oznaczenia IgE swoistych dla alergenu jest badaniem przesiewowym mającym na celu wykrycie uczulenia na określoną substancję lub substancje u osób z ostrymi lub przewlekłymi objawami, wskazującymi na możliwość występowania alergii.
Jest to szczególnie zalecane, jeśli objawy nawracają lub ich pojawianie się można powiązać z ekspozycją, na przykład na konkretne składniki pokarmowe lub środowiskowe, a także wtedy gdy alergię rozpoznano u innego członka rodziny.
Przeprowadzenie testów alergologicznych może polegać na poddaniu pacjenta ekspozycji na wybrane alergeny. Takie badania wykonuje się pod ścisłym nadzorem lekarza (zobacz: Pytania i odpowiedzi).
Oznaczenie przeciwciał klasy IgE swoistych dla alergenu wykonać można jako alternatywę dla innych testów alergologicznych u pacjentów z nasilonym zapaleniem skóry lub wypryskiem, którzy przyjmują leki histaminowe lub antydepresanty mogące utrudniać przeprowadzenie innego rodzaju badań, lub też jeżeli wykonanie innego testu niesie za sobą ryzyko wywołania niebezpiecznej reakcji alergicznej u pacjenta.
Oznaczenia te można również wykonywać w celu monitorowania immunoterapii lub stwierdzenia, czy dziecko wyrosło z alergii. Jednak w takich przypadkach wynik daje tylko ogólne pojęcie o stanie zdrowia pacjenta - nie ma zależności pomiędzy poziomem IgE a stanem zaawansowania reakcji alergicznej, a u dziecka, które wyrosło z alergii oznaczenie IgE może dawać wynik dodatni przez wiele kolejnych lat.
W jakich przypadkach badanie jest zlecane?
Oznaczenie przeciwciał klasy IgE swoistych dla alergenu wykonuje się zazwyczaj w przypadku wystąpienia objawów wskazujących na alergię na jedną lub więcej substancji.
Do objawów mogą należeć:
Co oznacza wynik?
Wynik ujemny wskazuje na brak "prawdziwej alergii", czyli wywołanej przez IgE odpowiedzi organizmu na dany alergen. Jednak wyniki oznaczeń należy zawsze interpretować ze szczególną rozwagą i stosować się do zaleceń lekarza. Nawet w przypadku ujemnego wyniku IgE istnieje niewielkie prawdopodobieństwo wystąpienia alergii.
Podwyższony poziom zazwyczaj wskazuje na alergię, jednak nawet w przypadku dodatniego wyniku oznaczenia IgE, nie ma pewności, że po ekspozycji na alergen u pacjenta wystąpi reakcja alergiczna. Poziom swoistego IgE obecnego w organizmie nie zawsze jest prognostykiem ciężkości reakcji. W celu potwierdzenia rozpoznania niezbędna może być historia choroby oraz wykonanie innych testów alergologicznych.
Uwaga
Dla wielu oznaczeń nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości te zależą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w artykule:
Co jeszcze należy wiedzieć?
W niektórych przypadkach pośrednim wskazaniem zachodzącego procesu alergicznego mogą być wyniki innych badań laboratoryjnych jak stężenie IgE całkowitych, morfologia i obraz odsetkowy białych krwinek (szczególnie eozynofilii bazofili). Podwyższone wyniki tych badań mogą wskazywać na alergię, lecz występują one również w innych stanach klinicznych.
Pytania i odpowiedzi
1. Jakie inne testy alergologiczne można wykonać?
Testy polegające na nakłuciu lub zadrapaniu skóry, naklejeniu plastra lub kontrolowanym spożyciu uczulającego pokarmu wykonuje zazwyczaj alergolog lub dermatolog. Lekarz może również zalecić wyeliminowanie pewnych pokarmów z diety pacjenta, a następnie stopniowo ponownie je wprowadzać, aby ustalić przyczynę uczulenia. Testy te należy wykonywać pod ścisłym nadzorem lekarza ze względu na możliwość wystąpienia stanowiącej zagrożenie życia reakcji anafilaktycznej.
2. Co może oznaczać występowanie objawów alergicznych pomimo ujemnego wyniku badań?
Może to oznaczać genetyczną nadwrażliwość, jak w przypadku celiakii - czyli nietolerancji pokarmowej glutenu, lub niedobór enzymów, na przykład laktazy, co powoduje nietolerancję laktozy. Może to również oznaczać niezależne od IgE schorzenie przypominające alergię, dla którego nie ma swoistych badań laboratoryjnych. Inną przyczyną może być choroba dająca objawy zbliżone do alergii. Każdy przypadek należy indywidualnie omówić z lekarzem.
3. Czy w przypadku łagodnych objawów alergia może być poważna?
Reakcje alergiczne różnią się. Mogą być łagodne lub ciężkie, różne za każdym razem, nasilać się lub nie, obejmować cały organizm a czasem nawet prowadzić do śmierci.
4. Czy alergia kiedykolwiek ustępuje?
Dzieci czasami wyrastają z alergii, ale dorośli zazwyczaj nie. Alergie powodujące najcięższe reakcje, jak wstrząs anafilaktyczny po spożyciu orzeszków ziemnych, zazwyczaj nie ustępują. Najbezpieczniej jest unikać alergenów i być przygotowanym na niezamierzoną ekspozycję - mieć przy sobie leki antyhistaminowe i zastrzyk z adrenaliny. Odczulanie może pomóc w łagodzeniu objawów nieuleczalnych alergii, ale nie jest skuteczne w przypadku alergii pokarmowych, leczenie to zazwyczaj polega na wieloletnim przyjmowaniu zastrzyków.
5. Dlaczego osobom uczulonym na pyłki drzew zaleca się unikanie spożywania świeżych owoców?
Alergeny przenoszone w powietrzu i białka zawarte w owocach wchodzą w reakcje krzyżowe z IgE. Organizm pozornie wykrywa pyłek drzew i występuje reakcja alergiczna na spożyty owoc. Zdarza się to jednak dosyć rzadko.
Źródła
Linki do polskich stron:
Polskie Towarzystwo Alergologiczne: https://alergia.pta.med.pl
Medycyna praktyczna: Alergie https://www.mp.pl/pacjent/alergie
Linki do stron obcojęzycznych:
American Academy of Allergy, Asthma, and Immunology
Asthma and Allergy Foundation of America: Allergies
American College of Allergy, Asthma, and Immunology: Insect Sting Allergies?
Food Allergy Research & Education
Nemours Foundation: All About Allergies
