W skrócie
W jakim celu badanie jest wykonywane?
Badanie wykonuje się w celu monitorowania postępu lub wznowy rzadkiej formy nowotworu zwanej międzybłoniakiem (mesothelioma), która obejmuje błony okalające płuca (opłucną), serce (osierdzie) i jamę brzuszną (otrzewną). W większości przypadków międzybłoniak jest związany z ekspozycją na azbest.
Kiedy badanie jest wykonywane?
Po rozpoznaniu międzybłoniaka badanie można wykonać w dowolnym momencie w trakcie lub po zakończeniu leczenia w celu monitorowania odpowiedzi na leczenie.
Jak się pobiera próbkę do badania?
Próbka krwi pobrana z żyły łokciowej.
Czy do badania trzeba się przygotować?
Nie.
Informacja o próbce
Co się oznacza?
Rozpuszczalne peptydy związane z mezoteliną (SMRP) to produkty rozpadu białek obecnych w błonach wyściełających jamy otaczające płuca, serce i narządy jamy brzusznej. Wysokie stężenie SMRP często występuje we krwi chorych z międzybłoniakiem i uważa się, że poziom związany jest z rozległością choroby. W badaniu mierzy się stężenie SMRP we krwi.
Złośliwy międzybłoniak to rzadka forma nowotworu błon otaczających organy wewnętrzne i wyściełających jamy ciała, w tym jamę opłucnej (międzybłoniak opłucnej) jamę brzuszną (międzybłoniak otrzewnej) oraz serce (międzybłoniak osierdzia). W USA co roku rozpoznaje się pomiędzy 2000 a 3000 nowych przypadków, a międzybłoniak opłucnej występuje najczęściej i stanowi 90% wszystkich przypadków. Większość przypadków międzybłoniaka osierdzia – około 70 do 80% - występuje u osób, które pracowały z azbestem, szczególnie w przemyśle stoczniowym, budowlanym, motoryzacyjnym i przeciwpożarowym. Choroba przez długi czas rozwija się w ukryciu, co oznacza, że u wielu osób pojawia się po 20 do 50 lat po ekspozycji na azbest.
Uwaga
Jeżeli przeprowadzenie badania jest dla Ciebie, lub kogoś Ci bliskiego przyczyną niepokoju czy zawstydzenia, przeczytaj artykuły:
Artykuły zamieszczone w dziale Laboratorium dostarczą Ci ogólnych informacji na temat obróbki pobranej krwi, wymazu z gardła oraz krwiodawstwa i krwiolecznictwa.
Badanie
W jakich przypadkach badanie jest wykonywane?
Oznaczenie SMRP wykonuje się wyłącznie u osób z rozpoznanym międzybłoniakiem złośliwym. Nie służy ono do rozpoznania choroby, ale najczęściej wykonuje się je w połączeniu z badaniami techniką obrazową, takimi jak tomografia pozytonowa (PET) czy tomografia komputerowa (CT) w celu:
- określenia, czy organizm pacjenta z międzybłoniakiem odpowiada na leczenie
- sprawdzenia, czy choroba się rozprzestrzenia
- określenia, czy choroba nie nawraca po zakończeniu leczenia.
W jakich przypadkach badanie jest zlecane?
Serię oznaczeń SMRP można zlecić w celu monitorowania postępu lub nawrotu międzybłoniaka:
- po rozpoznaniu choroby u pacjenta
- po chirurgicznym usunięciu tkanki nowotworowej z jamy opłucnej
- podczas i/lub po chemioterapii lub radioterapii.
Co oznacza wynik?
Wzrost stężenia SMRP w serii oznaczeń może wskazywać na postęp choroby i rozprzestrzenianie się międzybłoniaka. Spadek stężenia w serii oznaczeń może świadczyć o odpowiedzi organizmu na leczenie. Niezmieniony poziom może oznaczać stabilizację choroby.
Interpretacji wyników oznaczeń SMRP dokonuje się w połączeniu z wynikami badań wykonanych techniką obrazową z następujących powodów:
- u chorych z innymi nowotworami, takimi jak rak płuc, jajników, endometrium czy trzustki wynik oznaczenia może być pozornie podwyższony z uwagi na interferencję ze strony substancji uwalnianych przez komórki tych nowotworów
- u niektórych pacjentów z międzybłoniakiem nabłonkowym, czyli formą nowotworu atakującą wyściółkę lub błony w jamach ciała, nie dochodzi do wytwarzania SMRP
Uwaga
Dla wielu oznaczeń nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości te zależą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w artykule:
Co jeszcze należy wiedzieć?
Badanie nie jest wykorzystywane do wykrywania międzybłoniaka, lecz wyłącznie do monitorowania leczenia osób z rozpoznanym nowotworem. Rozpoznanie choroby jest często trudne i wielostopniowe. Zazwyczaj rozpoczyna się od analizy historii medycznej pacjenta, w tym historii ekspozycji na azbest, a następnie pełnego badania fizykalnego. Następnie można wykonać badania techniką obrazową, w tym badanie RTG i tomografię komputerową (CT) oraz badania czynnościowe płuc. Rozpoznanie można potwierdzić badając tkankę pobraną metodą biopsji lub płyn z jamy ciała, w której rozwija się nowotwór.
Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków zaklasyfikowała test na obecność SMPR do osobnej kategorii Humanitarian Use Device (HUD), z Humanitarian Device Exemption (HDE). HDE to kategoria obejmująca wyroby medyczne takie jak testy laboratoryjne, dopuszczone do zastosowania w diagnostyce i leczeniu rzadkich schorzeń, pomimo, że nie zostały poddane zwyczajowej ocenie skuteczności działania. Aby zakwalifikować się do kategorii HDE, wyrób musi być przeznaczony do stosowania w chorobach dotykających mniej niż 4000 pacjentów rocznie. Choroby te są tak rzadkie, że przeprowadzenie szczegółowej oceny wymaganej do uzyskania zgody FDA nie jest uzasadnione ekonomicznie. Zwolnienie umożliwia zastosowanie potencjalnie skutecznego wyrobu lub testu u niewielkiej liczby pacjentów, z korzyścią dla ich zdrowia.
Producenci muszą jednak wykazać, że wyrób zwolniony z obowiązku uzyskania zgody FDA nie stanowi zagrożenia ani nie niesie ze sobą ryzyka choroby lub uszkodzenia ciała i że korzyści z jego zastosowania przewyższają ewentualne ryzyko, lecz z uwagi na to, że skuteczność testów HDA nie została poddana weryfikacji, uważa się je za eksperymentalne.
Pytania i odpowiedzi
1. Czym jest azbest i w jaki sposób prowadzi do powstania międzybłoniaka?
Azbest to materiał izolacyjny odporny na wysokie temperatury i ogień. Począwszy od roku 1945 aż do lat 70. był on powszechnie wykorzystywany w budownictwie, budownictwie okrętowym i przemyśle motoryzacyjnym. Podczas pracy robotnicy wdychali drobniutkie włókna zawierające azbest, które następnie przedostawały się do opłucnej – czyli błony wyściełającej jamy opłucnowe – i uszkadzały jej komórki. Międzybłoniak rozwija się w okresie od 15 do 40 lat. Badania wykazały, że członkowie rodziny mieszkający z robotnikami narażonymi na kontakt z azbestem, również znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka wystąpienia międzybłoniaka.
2. Czy każda osoba powinna wykonać oznaczenie SMRP jako badanie przesiewowe w kierunku międzybłoniaka?
Badanie nie jest przeznaczone ani przydatne w populacyjnych badaniach przesiewowych. Wykonuje się je wyłącznie jako pomoc w ocenie stanu zdrowia pacjentów z rozpoznanym międzybłoniakiem. Jest to bardzo rzadki rodzaj nowotworu, więc u większości osób nie zachodzi potrzeba oznaczenia SMRP.
3. Czy badanie można wykonać w gabinecie lekarskim?
Nie. Badanie wykonuje się przy pomocy specjalistycznego sprzętu i oferują je tylko nieliczne laboratoria. W większości przypadków krew jest wysyłana do laboratorium referencyjnego.
Źródła
Na stronie
Choroby: Choroby płuc
Linki do stron obcojęzycznych
National Cancer Institute: Malignant Mesothelioma
The Mesothelioma Group: Mesothelioma Cancer Help
Cleveland Clinic: Mesothelioma
John Hopkins Medicine: Occupational Lung Diseases
Mayo Clinic: Mesothelioma
American Lung Association: Mesothelioma
U.S. Food and Drug Administration: Designating Humanitarian Use Devices, Frequently Asked Questions ( FAQs)
U.S. Food and Drug Administration: Humanitarian Device Exemption
