Jako badanie przesiewowe oraz w diagnostyce cukrzycy ciążowej.

‍

Badania przesiewowe wykonuje się najczęściej pomiędzy 24. a 28. tygodniem ciąży. Jeżeli zachodzi podejrzenie wystąpienia cukrzycy przed ciążą lub w przypadku istniejącego ryzyka wystąpienia cukrzycy ciążowej, badanie w kierunku cukrzycy wykonuje się czasem na wcześniejszym etapie ciąży.

‍

Próbka krwi pobrana z żyły łokciowej w określonych odstępach czasowych (patrz “Czy do badania trzeba się przygotować”).

‍

Przygotowanie do badania zależy od tego, czy wykonywany będzie test jedno- czy  dwupunktowy.

• Jednopunktowy test obciążenia glukozą: pierwszą próbkę krwi pobiera się na czczo (zazwyczaj należy powstrzymać się od spożywania posiłków od poprzedniego wieczora), po czym pacjentka dostaje do wypicia 75-gramową dawkę glukozy w roztworze wodnym.  Następnie krew pobiera się po godzinie i po dwóch godzinach.
• Badanie dwupunktowe:

          - Przesiewowy test tolerancji glukozy: nie ma potrzeby pozostawania na czczo. Pacjentka dostaje do wypicia 50-gramową dawkę glukozy, następnie po godzinie
             pobierana jest krew.

         - Jeżeli wynik jest nieprawidłowy wykonuje się trwający trzy godziny test obciążenia glukozą. Pierwszą próbkę krwi pobiera się na czczo, po czym pacjentka
            dostaje do wypicia 100-gramową dawkę glukozy. Następnie krew pobiera się po jednej, dwóch i trzech godzinach.

Glukoza jest podstawowym źródłem energii dla komórek organizmu i jedynym źródłem energii dla mózgu i układu nerwowego. Organizm musi zapewnić jej nieprzerwany dopływ i utrzymywać jej stały poziom we krwi. Wykonanie testu obciążenia glukozą pomaga w rozpoznaniu cukrzycy ciążowej, która rozwija się podczas ciąży.

Pacjentki z rozpoznaniem cukrzycy ciążowej mogą otrzymać odpowiednie leczenie podczas ciąży i po porodzie. Nieleczona cukrzyca ciążowa może prowadzić  do nadmiernego przyrostu wagi u płodu.  Wysoka waga urodzeniową (powyżej 4 kg) może powodować wystąpienie powikłań dla matki i dziecka, takich jak trudny poród, obfite krwawienie po porodzie lub konieczność cesarskiego cięcia. U pacjentek z cukrzycą ciążową częściej występuje nadciśnienie tętnicze oraz wzrasta ryzyko stanu przedrzucawkowego.

Z uwagi na swoje duże rozmiary, podczas porodu dziecko może być narażone na większy stres. Może również dojść do powikłań takich jak zaburzenia oddychania, żółtaczka czy niski poziom glukozy. Wzrasta również ryzyko urodzenia martwego dziecka.

U kobiet z cukrzycą ciążową oraz ich dzieci wzrasta ryzyko wystąpienia cukrzycy w późniejszym okresie życia.  

Wiele organizacji prozdrowotnych zaleca, aby badania przesiewowe we krwi w kierunku cukrzycy ciążowej wykonywać u wszystkich ciężarnych.

W USA badania laboratoryjne wykonuje się metodą jedno- lub dwupunktową:

• Jednopunktowy doustny test obciążenia glukozą (OGTT) trwający 2 godziny: po oznaczeniu poziomu glukozy na czczo kobieta wypija 75-gramową dawkę glukozy. Poziom glukozy oznacza się po jednej i dwóch godzinach. Do rozpoznania cukrzycy wystarczy, że tylko jedna z wartości (w tym wartość pomiaru na czczo) przekracza przyjętą  jako prawidłową  wartość odcięcia.  
• Metoda dwupunktowa: Wykonanie przesiewowego testu tolerancji glukozy: kobieta wypija 50-gramową dawkę glukozy. Poziom glukozy we krwi oznacza się po godzinie.

         - Jeżeli wynik jest nieprawidłowy wykonuje się trwający trzy godziny test obciążenia glukozą. Pierwszą próbkę krwi pobiera się na czczo, po czym pacjentka
             dostaje do wypicia 100-gramową dawkę glukozy. Poziom glukozy oznaczany jest w określonych odstępach czasu. Rozpoznanie cukrzycy ciążowej następuje,
             jeżeli co najmniej 2 z tych wartości (poziom glukozy na czczo, po 1, 2 lub po 3 godzinach) przekraczają  wartości przyjęte za prawidłowe.

        -  Amerykańskie Kolegium Położników i Ginekologów (ACOG) w porozumieniu z Narodowym Instytutem Zdrowia (NIH) zaleca metodą dwupunktową, podczas gdy
            Stowarzyszenie Endokrynologów i Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (ADA) dopuszczają obie metody.

‍

Badanie tolerancji glukozy można wykonywać w celach przesiewowych w kierunku cukrzycy ciążowej. Wiele organizacji prozdrowotnych zaleca wykonanie testu obciążenia glukozą metodą jedno- lub dwupunktową (patrz “Co się oznacza”).

W większości przypadków cukrzyca ciążowa ustępuje po porodzie, lecz u kobiet, które na nią chorowały w ciąży zachodzi podwyższone ryzyko jej wystąpienia w kolejnych ciążach oraz rozwoju cukrzycy w przyszłości. Organizacje takie jak ACOG i ADA zalecają, aby kobiety, u których rozpoznano cukrzycę ciążową poddać badaniu w kierunku cukrzycy w okresie 4 – 12 tygodni po porodzie, wykonując oznaczenie poziomu glukozy we krwi na czczo lub oznaczenie hemoglobiny A1c.

‍

Badanie przesiewowe w kierunku cukrzycy ciążowej wykonuje się zazwyczaj w 24 – 28 tygodniu ciąży. Jeżeli u kobiety występują objawy cukrzycy, w poprzedniej ciąży chorowała na cukrzycę ciążową lub jest zagrożona cukrzycą typu 2 (cukrzyca jawna), badania można wykonać wcześniej.  

Czynniki ryzyka:

• Nadwaga, otyłość brak aktywności fizycznej
• Cukrzyca u krewnego pierwszego stopnia (rodzic, rodzeństwo)
• Urodzenie dziecka ważącego powyżej 4 kg lub cukrzyca ciążowa w poprzedniej ciąży.
• Zespół jajników policystycznych
• Pochodzenie rasowe lub etniczne: Afroamerykanie, Latynosi, Indianie, Amerykanie pochodzenia azjatyckiego, mieszkańcy wysp Pacyfiku
• Nadciśnienie lub przyjmowanie leków na nadciśnienie
• Choroby serca

W poniższych tabelach podsumowano znaczenie wyników badan tolerancji glukozy w cukrzycy ciążowej.

‍

Metoda jednopunktowa

‍

Zazwyczaj zaleca się regularne monitorowanie poziomu glukozy we krwi w warunkach domowych. Pomiar wykonuje się przy pomocy niewielkiego urządzenia zwanego glukometrem i pasków testowych. Poziom glukozy sprawdza się umieszczając pasek w glukometrze i nanosząc na niego kropkę krwi z nakłucia opuszki palca. Wynik zostaje podany na wyświetlaczu. Pacjentka otrzymuje informacje dotyczące prawidłowego poziomu glukozy o różnych porach dnia. Wykonując regularne pomiary można stwierdzić, czy dieta i dobrane leczenie przynosi skutki.

‍

Jak leczy się cukrzycę ciążową?

U wielu kobiet z cukrzycą ciążową do obniżenia poziomu glukozy wystarcza zdrowa dieta bogata w błonnik i o niskiej zawartości węglowodanów oraz regularna aktywność fizyczna, lecz w niektórych przypadkach konieczne jest przyjmowanie leków. Utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy może wymagać kontroli diety, regularne fizycznej i/lub przyjmowania leków przeciwcukrzycowych, takich jak insulina w postaci zastrzyków, do końca ciąży. Dalsze informacje dotyczące leczenia podane są w artykule dotyczącym cukrzycy i linkach pod artykułem.  

Czy w przypadku stwierdzenia cukrzycy ciążowej pacjentka musi monitorować poziom glukozy we krwi?

W przypadku rozpoznania cukrzycy ciążowej lekarz zaleci monitorowanie poziomu glukozy we krwi, aby określić odchylenia od prawidłowych wartości i podjąć decyzję o konieczności wprowadzenia leków przeciwcukrzycowych.

‍

Materiały powiązane

Testy:
‍Hemoglobin A1c
‍Glukoza
‍‍

‍Choroby:
‍Cukrzyca
Ciąża: Drugi trymestr (13-27 tygodni)
‍Choroby nerek
‍ 

‍Linki do stron obcojęzycznych

FamilyDoctor.org: Gestational Diabetes
‍ACOG: Gestational Diabetes
‍CDC: Gestational Diabetes
‍NIDDK: Gestational Diabetes