W skrócie
W jakim celu badanie jest wykonywane?
Badanie wykonywane jest w celu monitorowania leczenia nowotworów złośliwych jajnika i do wykrycia nawrotu.
Kiedy badanie jest wykonywane?
Badanie powinno być wykonywane przed rozpoczęciem leczenia lub u kobiet z wysokim ryzykiem wystąpienia nowotworów jajnika oraz regularnie, podczas leczenia i po jego zakończeniu.
Jak się pobiera próbkę do badania?
Próbka krwi pobierana jest z żyły łokciowej.
Czy do badania trzeba się przygotować?
Nie
Informacja o próbce
Co się oznacza?
CA - 125 jest glikoproteiną często występującą na powierzchni nowotworowo zmienionych komórek jajników, ale także w niektórych tkankach prawidłowych - głównie narządu rodnego. Stosowany jest jako marker raka jajnika, jednak jego poziom może być podwyższony również w innych chorobach nowotworowych (m.in. raku niedrobnokomórkowym płuca, raku piersi), a także w innych stanach niezwiązanych z chorobą nowotworową, takich jak miesiączka, ciąża, czy stany zapalne w obrębie miednicy małej.
Uwaga
Jeżeli przeprowadzenie badania jest dla Ciebie, lub kogoś Ci bliskiego przyczyną niepokoju czy zawstydzenia, przeczytaj artykuły:
Artykuły zamieszczone w dziale Laboratorium dostarczą Ci ogólnych informacji na temat obróbki pobranej krwi, wymazu z gardła oraz krwiodawstwa i krwiolecznictwa.
Badanie
W jakich przypadkach badanie jest wykonywane?
Oznaczenia stężenia CA - 125 wykonuje się w celu monitorowania przebiegu leczenia nowotworów jajnika, oceny reakcji chorych na to leczenie, oraz w kontroli chorych po leczeniu w celu wykrycia nawrotu choroby. Oznaczenia CA - 125 zaleca się wykonywać się również u zdrowych kobiet z grupy podwyższonego ryzyka - z historią nowotworu jajnika w rodzinie.
Test nie jest używany do badań skriningowych w kierunku raka jajnika, ponieważ nie jest specyficzny. Stężenie CA-125 może być podwyższone w innych stanach niezwiązanych z chorobą nowotworową, takich jak miesiączka, ciąża, czy stany zapalne w obrębie miednicy małej.
W jakich przypadkach badanie jest zlecane?
Oznaczenie CA - 125 wykonuje się przed rozpoczęciem leczenia raka jajnika, a wynik tego badania stanowi punkt odniesienia dla kolejnych oznaczeń. W trakcie leczenia badanie poziomu tego markera bada się w regularnie w celu monitorowania leczenia i oceny reakcji chorych na podjęte leczenie. Oznaczenia CA - 125 powinno wykonywać się również po zakończeniu leczenia celem wczesnego wykrycia ewentualnego nawrotu choroby (wznowy miejscowej i/lub odległych przerzutów).
Co oznacza wynik?
Obniżenie poziomu CA - 125 podczas terapii do wartości spotykanych u ludzi zdrowych oznacza zwykle dobrą reakcję organizmu na prowadzone leczenie. Wzrost poziomu CA - 125 z reguły jest równoznaczny z brakiem reakcji na leczenie i progresją choroby. Wzrost stężenia tego markera w kontroli po leczeniu, utrzymujący się w kolejnych badaniach, uznawany jest za wysoce wiarygodny wskaźnik nawrotu choroby.
Jeśli u kobiety z rozpoznanym rakiem jajnika stwierdzono prawidłowe stężenie CA-125, co oznacza że komórki nowotworowe nie produkują tego antygenu, nie można testu wykorzystać do monitorowania leczenia.
Uwaga
Dla wielu oznaczeń nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości te zależą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w artykule:
Co jeszcze należy wiedzieć?
Ze względu na to, że podwyższone stężenie CA - 125 może występować w niektórych stanach fizjologicznych lub niezłośliwych chorobach narządu rodnego (np. ciąża, miesiączka, endometrioza, stany zapalne w obrębie miednicy małej), marker ten nie jest stosowany jako badanie przesiewowe w kierunku nowotworu.
Pytania i odpowiedzi
1. Czy poziom CA-125 zawsze wzrasta w przypadku nowotworu jajników?
Nie. Nie każdy rak jajnika związany jest ze wzrostem poziomu CA - 125. Podwyższone stężenia CA - 125 spotyka się jednak u blisko 80% pacjentek.
2. Mam podwyższony poziom CA-125. Czy to znaczy, że mam nowotwór?
Nie. Poziom CA - 125 może wzrosnąć w przypadku wielu różnych stanów i chorób. Podwyższony - zazwyczaj miernie - poziom tego markera można obserwować we wczesnym okresie ciąży, podczas miesiączki, jak również w endometriozie, stanach zapalnych w obrębie miednicy małej oraz czasami w przypadku zapalenia lub marskości wątroby.
3. Czy nowotwór jajników jest dziedziczny?
Występowanie nowotworu jajnika w rodzinie wiąże się z podwyższonym ryzykiem zachorowania. Kobiety, których bliskie krewne chorowały na raka jajnika mają większe ryzyko zachorowania aniżeli kobiety pochodzące z rodzin, w których takie przypadki nie występowały. Podczas badania należy poinformować lekarza o przypadkach występowania tego nowotworu w rodzinie.
4. Czy są inne czynniki ryzyka raka jajnika?
Poza występowaniem w rodzinie do czynników ryzyka raka jajnika zalicza się otyłość i hormonalną terapię zastępczą. Dodatkowo ryzyko zachorowania wzrasta z wiekiem.
Źródła
UWAGA: W celu obejrzenia kompletnej listy źródeł wykorzystanych w tworzeniu tej strony, kliknij tu.
Linki do stron obcojęzycznych
American Cancer Society: What is Ovarian Cancer?
National Cancer Institute: Ovarian, Fallopian Tube, and Primary Peritoneal Canc…
Foundation for Womens Cancer: Ovarian Cancer
National Ovarian Cancer Coalition: What is ovarian cancer?
U.S. Preventive Services Task Force: Ovarian Cancer Screening
