Jako pomoc w rozpoznaniu posocznicy u ciężko chorego pacjenta; jako pomoc w określeniu ryzyka zaawansowanej posocznicy prowadzącej do wstrząsu septycznego u chorego z posocznicą; w celu rozróżnienia infekcji bakteryjnych i niebakteryjnych.

U poważnie chorego pacjenta w celu rozróżnienia posocznicy i innych przyczyn choroby; jako pomoc w ustaleniu sposobu leczenia pacjenta z posocznicą.

Próbka krwi pobrana z żyły łokciowej

Nie

Oznacza się stężenie prolacytoniny we krwi. Prokalcytonina jest prekursorem hormonu tarczycy o nazwie kalcytonina. Zazwyczaj jest ona wytwarzana w specjalnych komórkach tarczycy, zwanych komórkami C, a jej stężenie we krwi jest niewielkie. Jednak w przypadku działania intensywnych czynników stresogennych, szczególnie układowej infekcji bakteryjnej (posocznicy; stanowi przeciwieństwo miejscowej infekcji bakteryjnej), może być również wytwarzana przez inne komórki w organizmie. Czynnikiem stresogennym może być również infekcja spowodowana innymi czynnikami, uszkodzenie tkanek spowodowane urazem, leczenie chirurgiczne, zapalenie trzustki, oparzenia, wstrząs kardiogennny – związany z atakiem serca – oraz gwałtowne odrzucenie przeszczepu.

Stężenie prokalcytoniny we krwi gwałtownie i znacznie wzrasta w posocznicy. W przypadku infekcji wirusowej lub innych chorób, które mogą dawać podobne objawy do posocznicy stężenie prokalcytoniny zmienia się nieznacznie. Dzięki temu oznaczenie prokalcytoniny może również stanowić pomoc w wykryciu zaawansowanych infekcji bakteryjnych we wczesnym stadium oraz w rozróżnieniu infekcji bakteryjnych od innych stanów dających podobne objawy u ciężko chorego pacjenta.

Oznaczenie prokalcytoniny wykonuje się od niedawna, lecz staje się ono coraz bardziej rozpowszechnione. Badania wykazały jego rosnącą przydatność w ocenie ryzyka rozwoju układowej infekcji bakteryjnej u ciężko chorego pacjenta. Przydatność oznaczenia prokalcytoniny zbadano najpierw u pacjentów trafiających do szpitalnych oddziałów ratunkowych i na oddziały intensywnej opieki medycznej z objawami wskazującymi na posocznicę. Oznaczenie prokalcytoniny, w połączeniu z innymi badaniami laboratoryjnymi i oceną kliniczną, zostało zatwierdzone przez FDA (amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków) jako element oceny ryzyka rozwoju zaawansowanej posocznicy i wstrząsu septycznego u ciężko chorych pacjentów. Dla celów diagnostycznych najlepiej wykonywać je w dniu wystąpienia pierwszych objawów. W kolejnych dniach badanie można wykonywać w celu monitorowania odpowiedzi na leczenie.

Oznaczenie prokalcytoniny czasami zleca się łącznie z innymi badaniami, takimi jak CRP (białko C reaktywne), posiew krwi, morfologia krwi, lub analiza płynu mózgowo-rdzeniowego w celu wykrycia lub wykluczenia posocznicy, bakteryjnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub bakteryjnego zapalenia płuc u osób ciężko chorych oraz u dzieci z gorączką niewiadomego pochodzenia.

Czasami oznaczenie prokalcytoniny zleca się w odstępach czasu pozwalających monitorować skuteczność leczenia przeciwbakteryjnego.

Oznaczenie prokalcytoniny zleca się razem z innymi testami u poważnie chorych pacjentów z objawami mogącymi wskazywać na układową lub zaawansowaną infekcję bakteryjną. Badanie zazwyczaj wykonuje się w dniu przyjęcia do szpitala, w celu szybkiego wykrycia choroby.

Powikłania posocznicy to między innymi:

• Dreszcze, gorączka
• Mdłości
• Przyspieszony oddech i rytm serca
• Splątanie
• Zmniejszenie objętości wydalanego moczu

Poważniejsze objawy to stan zapalny całego organizmu oraz tworzenie się wielu drobnych skrzepów w najmniejszych naczyniach krwionośnych. Czasami jeden lub kilka narządów przestaje funkcjonować (niewydolność wielonarządowa) oraz może dojść do niebezpiecznego spadku ciśnienia krwi.
W rzadkich przypadkach oznaczenie zleca się w celu monitorowania leczenia antybakteryjnego u osób z podejrzeniem posocznicy.

‍

Niskie stężenie prokalcytoniny u ciężko chorego pacjenta oznacza niewielkie ryzyko, jednak nie wyklucza obecności posocznicy i ryzyka rozwoju zaawansowanej posocznicy i/lub wstrząsu septycznego. Może wskazywać na infekcję miejscową, która nie objęła jeszcze całego organizmu lub infekcję układową, która trwa niecałe sześć godzin. Może również towarzyszyć innym stanom klinicznym, takim jak odrzucenie przeszczepu, infekcja wirusowa lub wstrząs pooperacyjny, albo objawy innego pochodzenia.

Wysokie stężenie wskazuje na duże prawdopodobieństwo posocznicy i większe prawdopodobieństwo, że objawy mają podłoże bakteryjne. Może również wskazywać na zwiększone ryzyko rozwoju zaawansowanej posocznicy i wstrząsu septycznego.

Średni wzrost stężenia może być spowodowany stanem innym niż infekcja lub infekcją we wczesnym stadium i należy go interpretować ostrożnie, łącznie wynikami innych badań. Obniżające się stężenie prokalcytoniny u pacjenta z zaawansowaną infekcją bakteryjną wskazuje na odpowiedź organizmu na leczenie.

Oznaczenie prokalcytoniny nie zastępuje innych badań laboratoryjnych, lecz dostarcza dodatkowych informacji umożliwiających jak najszybsze rozpoczęcie odpowiedniego leczenia.

Wczesne wykrycie układowych infekcji bakteryjnych, w tym bakteryjnego zapalenia płuc i bakteryjnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych jest bardzo istotne z uwagi na to, że stany te stanowią zagrożenie życia, a dobrze poddają się leczeniu. Jednak zbędne zastosowanie antybiotyków w przypadkach, gdy choroba nie ma podłoża bakteryjnego może spowodować opóźnione rozpoczęcie odpowiedniego leczenia, rozwój mikroorganizmów opornych na leczenie antybiotykami i generuje zbędne koszty.
Trwają badania nad przydatnością oznaczeń prokalcytoniny nie tylko w grupie poważnie chorych pacjentów leczonych na oddziałach intensywnej opieki medycznej. Dzięki uzyskanym danym będzie można uzyskać dokładniejsze informacje dotyczące klinicznej przydatności oraz dokładniej zdefiniować przeznaczenie tego oznaczenia.

1. Czy oznaczenie prokalcytoniny należy wykonywać każdorazowo w poważnych stanach klinicznych?

Nie. Oznaczenie zleca się zazwyczaj w przypadku, gdy u poważnie chorego pacjenta zachodzi podejrzenie posocznicy lub zaawansowanej infekcji bakteryjnej.

‍

Na stronie

Choroby: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zakażenia skóry i ran

Informacje: Procalcitonin test may stem antibiotic overuse (2009)

Linki do stron obcojęzycznych

MedlinePlus Medical Encyclopedia: Sepsis
MedlinePlus Medical Encyclopedia: Septic shock
American Lung Association: Pneumonia
Centers for Disease Control and Prevention: Sepsis
Sepsis Alliance
National Institute of General Medical Sciences: Sepsis Fact Sheet