W skrócie
W jakim celu badanie jest wykonywane?
Badanie jest wykonywane w celu ustalenia czy pacjent jest zakażony bakterią Helicobacter pylori.
Kiedy badanie jest wykonywane?
W przypadku występowania bólów żołądkowo-jelitowych lub krwi w kale lub wymiocinach.
Jak się pobiera próbkę do badania?
Próbka kału, krwi pobranej poprzez nakłucie żyły, bioptat tkanki żołądka lub powietrze wydychane w czasie testu oddechowego.
W zależności od rodzaju badania zaleconego przez lekarza, do wykonania testu wykorzystywane są różne próbki. Może to być próbka kału w celu zbadania, czy znajdują się w niej antygeny H. pylori, lub też próbka krwi żylnej w celu wykrycia przeciwciał.
Metody bardziej inwazyjne to endoskopia. W tych badaniach pacjentowi do przewodu pokarmowego wprowadza się endoskop, przez który pobierany jest mały wycinek tkankowy.
Gastroskopia:
Podczas gastroskopii wprowadza się pacjentowi giętki aparat (gastroskop) przez jamę ustną do żołądka. Przed wprowadzeniem endoskopu gardło znieczula się 10% roztworem lidokainy. Gastroskopia jest badaniem krótkotrwałym, trwającym około 5-10 minut. Moment pobierania wycinka tkanki, wyściółki żołądka (bioptat) nie jest odczuwany przez chorego, nieznacznie wydłuża badanie i nie wpływa na jego bezpieczeństwo.
Pobrany materiał może służyć do badania wykrywającego obecność bakterii w żołądku na podstawie obecności ureazy - enzymu katalizującego rozkład mocznika do amoniaku i dwutlenku węgla. Amoniak neutralizuje kwas solny, obecny w soku żołądkowym, w bezpośrednim otoczeniu bakterii, co ma podstawowe znaczenie dla przeżycia H. pylori. Patolog w preparatach mikroskopowych z pobranego materiału może wykryć obecność bakterii i zmiany patologiczne w obrębie pobranej tkanki. Próbka może także służyć do wykrywania DNA bakterii.
Test oddechowy:
Badany spożywa posiłek zawierający specjalnie przygotowany związek chemiczny – mocznik znakowany radioizotopem węgla. Jeżeli w żołądku znajduje się H. pylori, to mocznik jest rozkładany w reakcji chemicznej katalizowanej przez ureazę - enzym produkowany przez bakterię. Uwalniany jest znakowany dwutlenek węgla, a jego obecność w wydychanym powietrzu w kilka godzin po spożyciu testowego posiłku świadczy o zakażeniu H. pylori. Jest to test bardzo dobry, w dodatku nie obciążający badanego.
Czy do badania trzeba się przygotować?
Do badania krwi przygotowanie nie jest potrzebne. Informacji na temat przygotowania do badania kału, przeprowadzenia testu oddechowego i wykonania biopsji powinien udzielić personel medyczny.
Przed testem oddechowym należy zrezygnować z niektórych leków:
- przez 4 tygodnie nie wolno przyjmować jakichkolwiek antybiotyków lub doustnie zasadowego salicylanu bizmutawego (np. PeptoBismol, Maalox multi action),
- przez 2 tygodnie nie wolno przyjmować inhibitorów pompy protonowej, takich jak omeprazol, lanzoprazol lub esomeprazol.
- na godzinę przed badaniem nie wolno przyjmować żadnych produktów żywnościowych i płynów (nawet wody),
Przed pobraniem próbki kału lub biopsją tkanki przez 2 tygodnie nie wolno przyjmować jakichkolwiek antybiotyków, leków zobojętniających lub zasadowego salicylanu bizmutawego.
Endoskopię wykonuje się na czczo.
Informacja o próbce
Co się oznacza?
Badanie ma na celu wykrycie zakażenia bakterią Helicobacter pylori będącą najczęstszą przyczyną choroby wrzodowej żołądka, występującą często, szczególnie w krajach rozwijających się. Zakażenie H. pylori zmniejsza zdolność wytwarzania śluzu chroniącego błonę śluzową żołądka, więc staje się ona podatna na działanie kwasu żołądkowego, co prowadzi do powstawania wrzodów. H. pylori jest również związana z rozwojem raka żołądka.
Uwaga
Jeżeli przeprowadzenie badania jest dla Ciebie, lub kogoś Ci bliskiego przyczyną niepokoju czy zawstydzenia, przeczytaj artykuły:
Artykuły zamieszczone w dziale Laboratorium dostarczą Ci ogólnych informacji na temat obróbki pobranej krwi, wymazu z gardła oraz krwiodawstwa i krwiolecznictwa.
Badanie
W jakich przypadkach badanie jest wykonywane?
Dodatni wynik badania na obecność H. pylori sygnalizuje, iż bóle żołądkowo-jelitowe mogą być spowodowane obecnością tych bakterii. Przyjmowanie antybiotyków zabija bakterie, likwiduje ból oraz owrzodzenie. Badanie wykonuje się przed i po kilku tygodniach leczenia w celu sprawdzenia, czy bakterie zostały usunięte (eradykacja H.pylori). Do oceny skuteczności leczenia przydatny jest tylko test oddechowy lub badanie kału, gdyż przeciwciała przeciw H. pylori są obecne jeszcze długo po wyleczeniu zakażenia.
W jakich przypadkach badanie jest zlecane?
W przypadku występowania bólów żołądkowo-jelitowych oraz objawów owrzodzenia, lekarz może zalecić przeprowadzenie jednego z badań w celu potwierdzenia podejrzeń choroby. Do objawów należą:
- bóle brzucha występujące okresowo
- utrata masy ciała
- niestrawność
- uczucie pełności w nadbrzuszu
- nudności
- odbijanie.
W przypadku występowania ostrego, nagłego bólu brzucha, krwistych lub czarnych stolców lub wymiotów treścią zawierającą krew lub treścią o wyglądzie fusów od kawy konieczna jest natychmiastowa pomoc medyczna.
Badanie może być również zalecone po skończonej kuracji antybiotykowej, w celu kontroli skuteczności leczenia, tzn., że bakterie H. pylori nie występują już w organizmie pacjenta (jednak taki test nie jest wykonywany u wszystkich pacjentów).
Co oznacza wynik?
Dodatni wynik badania, tzn. obecność przeciwciał, antygenu lub testu oddechowego, oznacza, że pacjent jest zakażony bakterią H. pylori. Ostatnie badania naukowe wykazały, iż bakterie te są przyczyną choroby wrzodowej żołądka i że odpowiednie leczenie likwidujące bakterie powstrzymuje chorobę. Ujemny wynik badania krwi lub kału zwykle oznacza brak zakażenia. Jeśli jednak objawy choroby się utrzymują lekarz może zlecić endoskopowe pobranie wycinka błony śluzowej żołądka aby z większym prawdopodobieństwem wykluczyć zakażenie.
Uwaga
Dla wielu oznaczeń nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości te zależą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w artykule:
Co jeszcze należy wiedzieć?
Występujące u ludzi bóle żołądkowo-jelitowe są spowodowane wieloma czynnikami - H. pylori jest tylko jednym z nich.
Przyjmowanie środków zobojętniających do tygodnia przed badaniem może spowodować, że wynik szybkiego testu ureazowego będzie fałszywie ujemny. Antybiotyki, inhibitory pompy protonowej, zasadowy salicylan bizmutawy i blokery receptora histaminowego zakłócają wykrywanie H. pylori wszystkimi metodami, z wyjątkiem wykrywania przeciwciał we krwi.
Palenie papierosów zmniejsza szansę na skuteczną kurację.
Pytania i odpowiedzi
1. Na czym polega leczenie choroby wrzodowej (wrzodów trawiennych) wywołanych przez H. pylori?
Zazwyczaj lekarz przepisuje pacjentowi kombinację antybiotyków i leków zmniejszających wydzielanie kwasu żołądkowego, np. inhibitora pompy protonowej, blokera receptora histaminowego lub zasadowego salicylanu bizmutawego (np. Pepto-Bismol).
2. Czy wszyscy ludzie z H. pylori mają wrzody?
Nie, wielu ludzi zakażonych bakteriami H. pylori nie ma objawów choroby wrzodowej. Dotychczas nie udało się wyjaśnić dlaczego u jednych osób rozwija się choroba wrzodowa, a u innych zakażenie przebiega bezobjawowo.
3. W jaki sposób dochodzi do zakażenia H. pylori?
Zakażenie tymi bakteriami następuje drogą pokarmową, najczęściej poprzez spożywanie pokarmu brudnymi rękami (brak higieny) lub spożywanie wody skażonej ludzkimi fekaliami (zwierzęta nie przenoszą tej bakterii). Zakażeniu sprzyja niedożywienie i brak witamin w spożywanych pokarmach. Do infekcji dochodzi najczęściej we wczesnym dzieciństwie. Zakażenie tymi bakteriami jest niezwykle rozpowszechnione i dotyka nieomal wszystkich ludzi w krajach rozwijających się i około 30% populacji w krajach wysokorozwiniętych, co daje szacunkową liczbę ponad 2 miliardów zakażeń. W Polsce najprawdopodobniej ponad 60% osób jest zakażonych H. pylori. Zakażenie H. pylori jest prawdopodobnie najczęstszą infekcją bakteryjną na świecie.
4. Czy wszyscy leczeni w celu eliminacji H. pylori zdrowieją?
U większości pacjentów podawanie kombinacji antybiotyków doprowadza do usunięcia zagnieżdżonych w błonie śluzowej żołądka bakterii. Jednak problemem leczenia zakażenia H. pylori jest wzrastająca oporność tych bakterii na standardowo stosowane leki (lekooporność).
5. Mój ojciec miał wrzody i zażywał jedynie środki neutralizujące. Dlaczego ja potrzebuję antybiotyków?
Dawniej, lekarze nie wiedzieli o istnieniu bakterii Helicobacter pylori. Przed rokiem 1994 choroba wrzodowa żołądka nie była rozpoznawana jako choroba zakaźna, więc jedyną kuracją dla osób cierpiących z powodu wrzodów trawiennych była zmiana diety oraz środki neutralizujące, by zapobiec bólom.
Źródła
UWAGA: Wymienione poniżej adresy stron internetowych, są źródłami uzupełniającymi. W celu obejrzenia kompletnej listy źródeł wykorzystanych w tworzeniu tej strony, kliknij tu.
Linki do stron w języku polskim:
Choroba wrzodowa żołądka
Linki do stron obcojęzycznych:
NIDDK: Peptic Ulcers (Stomach Ulcers)
MedlinePlus: Helicobacter Pylori Infections
MedlinePlus: Peptic Ulcer
KidsHealth.org: Helicobacter pylori
National Cancer Institute: Helicobacter pylori and Cancer
