Jako badanie przesiewowe w kierunku chorób wątroby i/lub nadużywania alkoholu; w celu różnicowania chorób wątroby i chorób kości jako przyczyny podwyższonego stężenia fosfatazy alkalicznej (ALP).

Kiedy lekarz podejrzewa chorobę lub uszkodzenie wątroby oraz gdy aktywność fosfatazy alkalicznej jest podwyższona.

Próbka krwi pobierana jest z żyły łokciowej.

Tak, aktywność GGTP spada po posiłkach więc na badanie trzeba przyjść na czczo.

GGT jest enzymem obecnym w wielu narządach jak nerki, wątroba, śledziona i trzustka; jednak głównym źródłem GGT we krwi jest wątroba. Oznaczenie aktywności GGT we krwi jest pomocne w wykrywaniu chorób wątroby i dróg żółciowych ale nie umożliwia różnicowania między nimi.
Z tego powodu GGT jest wskaźnikiem kontrowersyjnym i Akademia Biochemii Klinicznej oraz Amerykańskie Stowarzyszenie Badań nad Chorobami Wątroby nie zalecają go jako rutynowego badania, lecz sugerują, że może być ono przydatne w ustaleniu przyczyny wysokiej aktywności innego enzymu wątrobowego o nazwie fosfataza zasadowa (ALP).

GGT we krwi jest bardzo czuła na wszelkie zaburzenia czynności wątroby. Zazwyczaj aktywność GGT niska, lecz może wzrosnąć w wyniku uszkodzenia wątroby. GGT jest zazwyczaj pierwszym enzymem, którego aktywność we krwi wzrasta w przypadku, gdy nowotwór lub kamienie żółciowe blokują przewody transportujące żółć z wątroby do jelit. Dzięki temu oznaczenie GGT jest najbardziej czułym markerem nieprawidłowości w obrębie przewodów żółciowych. Jednak nie jest ono wystarczająco swoiste i nie jest przydatne w różnicowaniu przyczyn uszkodzenia wątroby, ponieważ aktywność tego enzymu może wzrastać w wielu chorobach wątroby, takich jak nowotwór czy wirusowe zapalenie wątroby oraz w innych chorobach niezwiązanych z wątrobą, takich jak ostry zespół wieńcowy.

Zarówno aktywność GGT i ALP wzrasta w chorobach wątroby, lecz w przypadku chorób dotyczących tkanki kostnej wzrost dotyczy wyłącznie ALP. Dlatego też oznaczenie GGT można stosować, jako kolejne badanie, mające na celu ustalenie, czy aktywność ALP wzrosła w wyniku choroby wątroby czy choroby kości.
Aktywność GGT wzrasta czasami w wyniku spożywania nawet niewielkich ilości alkoholu. Podwyższona aktywność występuje u osób przewlekle nadużywających alkoholu, raczej niż u osób spożywających 2 – 3 drinki dziennie lub nadużywających alkoholu od czasu do czasu. Oznaczenie GGT można wykorzystać przy podejrzeniu ostrego lub przewlekłego nadużywania alkoholu.

Aktywność gamma-glutamylotransferazy (GGT) można wykorzystać w celu ustalenia przyczyny podwyższonej aktywności fosfatazy zasadowej (ALP). Aktywność obydwu enzymów wzrasta w chorobach dróg żółciowych oraz niektórych chorobach wątroby, lecz w przypadku choroby kości wzrasta tylko aktywność ALP, więc jeżeli u osoby z podwyższonym wynikiem ALP aktywność GGT jest prawidłowa, przyczyną jest najprawdopodobniej choroba kości.

Oznaczenie GGT czasami wykorzystuje się jako pomocnicze w wykryciu chorób wątroby oraz zatorów w drogach żółciowych. Oznaczenie zazwyczaj zleca się w połączeniu z innymi badaniami wątrobowymi, takimi jak ALT, AST, ALP i bilirubina, lub w następstwie tych badań. Podwyższona aktywność GGT może wskazywać na uszkodzenie wątroby, lecz nie pozwala stwierdzić przyczyny ani stopnia uszkodzenia. Aktywność GGT wzrasta w chorobach wątroby, lecz również w wyniku spożywania alkoholu i/lub innych chorób takich jak zastoinowa niewydolność serca.

Oznaczenie GGT można również wykorzystać, jako badanie przesiewowe w kierunku przewlekłego nadużywania alkoholu (aktywność wzrasta u około 75% osób przewlekle nadużywających alkoholu). Czasami służy również w celu monitorowania spożywania i/lub nadużywania alkoholu u osób leczących alkoholizm lub alkoholowe zapalenie wątroby.

Oznaczenie ALP zleca się jako element rutynowego panelu wątrobowego, jako badanie przesiewowe w kierunku uszkodzenia wątroby, nawet przy braku objawów. Jeżeli wynik jest podwyższony, przy prawidłowym wyniku innych oznaczeń wchodzących w skład panelu wątrobowego, takich jak AST i ALT, można zlecić oznaczenie GGT w celu stwierdzenia, czy podwyższona aktywność ALP jest wynikiem choroby kości czy choroby wątroby.

Zwykle lekarz zleca GGT wraz z innymi badaniami, gdy podejrzewa u pacjenta chorobę wątroby oraz gdy aktywność fosfatazy alkalicznej(ALP) jest podwyższona.
Do objawów chorób wątroby należą: żółtaczka, nudności, wymioty, utrata apetytu, puchlina brzuszna, ból brzucha, ciemno zabarwiony mocz, jasne stolce, świąd skóry i osłabienie.

Aktywność GGT jest podwyższona w większości chorób, które powodują ostre uszkodzenie wątroby lub dróg żółciowych, ale oznaczenie GGT raczej nie pomaga w wyjaśnieniu przyczyny choroby. Dlatego używanie GGT jest kontrowersyjne i wytyczne amerykańskich towarzystw medycznych nie zalecają rutynowego badania GGT. Wytyczne te stwierdzają, że oznaczenie GGT może być przydatne do różnicowania przyczyn podwyższonej aktywności ALP. U nałogowych alkoholików podejmujących leczenie oznaczenia GGT mogą być używane do oceny, czy osoby te przestrzegają abstynencji.

Niska lub prawidłowa aktywność GGT zazwyczaj nie jest niepokojąca. Taki wynik oznacza, że choroba wątroby jest mało prawdopodobna lub, że osoba nie spożywała alkoholu. Wzrost ALP przy niskiej lub prawidłowej GGT przemawia za chorobą kości.

Podwyższona aktywność GGT wskazuje na uszkodzenie wątroby, ale nie pozwala określić jego przyczyny. Ogólnie im wyższa aktywność GGT we krwi, tym większy stopień uszkodzenia wątroby. Przyczyną wysokiego poziomu GGT może być choroba wątroby, ale także zastoinowa niewydolność serca, spożycie alkoholu oraz używanie różnych leków (w tym dostępnych bez recepty), m.in. leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych (tzw. niesteroidowych leków przeciwzapalnych, NLPZ), leków obniżających poziom lipidów, antybiotyków, leków przeciwgrzybiczych, blokerów receptora histaminowego (używanych do hamowania wydzielania kwasu żołądkowego), leków przeciwpadaczkowych, przeciwdepresyjnych oraz hormonów (np. testosteronu). Doustne środki antykoncepcyjne oraz klofibrat mogą obniżać aktywność GGT.

Aktywność GGT może wzrastać w przypadku niewydolności serca. Badania wykazały, że u osób z podwyższoną aktywnością GGT występuje wyższe ryzyko zgonu z powodu chorób serca, lecz nie ustalono jeszcze przyczyny tej zależności.

Nawet niewielkie ilości alkoholu spożyte w ciągu 24 godz. przed pobraniem krwi mogą spowodować wzrost GGT. W takim przypadku wskazane jest powtórzenie badania.

Palenie papierosów może powodować wzrost GGT.
Aktywność GGT wzrasta z wiekiem u kobiet, ale nie u mężczyzn natomiast zawsze jest nieco wyższa u mężczyzn niż u kobiet.

‍

1. Czy aktywność GGT może być podwyższona u osoby, która nie ma żadnych objawów?

Tak, GGT jest badaniem bardzo czułym i stężenie może być podwyższone u osób bez żadnych objawów. Wzrost ten może być przejściowy, spowodowany np. lekami lub spożyciem alkoholu w ciągu 24 godzin przed badaniem. Jeśli wyniki innych badań funkcji wątroby są prawidłowe, można powtórzyć oznaczenie GGT po pewnym czasie. Jeśli poziom GGT jest bardzo wysoki lub poziomy innych enzymów wątrobowych też są podwyższone, lekarz może zlecić dokładniejsze badania, żeby ustalić przyczynę zaburzeń.

2. Czy aktywność GGT wraca do normy u alkoholików, którzy zaprzestali picia alkoholu i utrzymują abstynencję?

Poziom GGT spada z czasem do wartości zbliżonych do prawidłowych. Po odstawieniu alkoholu musi upłynąć przynajmniej miesiąc, zanim poziom GGT spadnie do wartości prawidłowych. Abstynencja zmniejsza ryzyko dalszego uszkodzenia wątroby i z reguły pozwala na poprawę funkcji wątroby.

‍

Linki na tej stronie:
‍Choroby : choroby wątroby, alkoholizm, zapalenie wątroby

Linki do stron obcojęzycznych:
‍MedlinePlus: Liver Diseases
‍American Liver Foundation: Educational Resources
‍MayoClinic.com: Alcohol use disorder
‍National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism: Rethinking Drinking

‍

‍