• Inne nazwy:  Domowy test HBV, domowy test Hep B, domowy test HBsAg

• Nazwa oficjalna: Test w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B do wykonania w warunkach domowych

W skrócie

Zapalenie wątroby może być spowodowane nadmiernym spożywaniem alkoholu, toksynami, przyjmowaniem określonych leków, niektórymi schorzeniami i często infekcją wirusową. Testy te wykrywają zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B (HBV). Schorzenie to występuje u ponad 800 000 osób, a większość z nich nawet nie zdaje sobie z tego sprawy. Wirusowe zapalenie wątroby typu B jest zwykle krótkotrwałą chorobą trwającą kilka tygodni, jednak u niektórych może przerodzić się w chorobę przewlekłą i prowadzić do poważniejszych problemów zdrowotnych, takich jak uszkodzenie czy rak wątroby.

Domowy test w kierunku zapalenia wątroby typu B umożliwia wykrycie obecności antygenu powierzchniowego wirusa HBV (HBsAg), czyli białka znajdującego  się na powierzchni komórek, powodującego wytwarzanie przeciwciał przez komórki.

Rozpoznanie wirusowego zapalenia wątroby typu B wymaga wykonania kilku testów, z których większości nie można przeprowadzić w warunkach domowych, dlatego domowe testy HBV nie zastępują wizyty u lekarza.

Informacje o testach

Cel wykonania testu

Celem testu w kierunku zapalenia wątroby typu B jest wykrycie, czy dana osoba jest zakażona wirusem HBV. Ponieważ do rozpoznania i monitorowania zakażenia HBV niezbędne jest wykonanie kilku testów, badania zwykle koordynuje lekarz, a próbki krwi wykorzystywane do badań pobiera się zazwyczaj w placówce opieki zdrowotnej, takiej jak przychodnia lub szpital.

Dostępne są zestawy testowe pozwalające na samodzielne pobranie krwi w warunkach domowych i wysłanie jej do laboratorium w celu przebadania na obecność infekcji HBV. Domowe testy HBV pozwalają na wykonanie tylko jednego z kilku oznaczeń niezbędnych do rozpoznania i oceny infekcji i dlatego nie zastępują testów zleconych przez lekarza.

Poniżej znajdują się informacje dotyczące testów w kierunku zapalenia wątroby typu B wykonywanych w warunkach domowych i w placówce ochrony zdrowia.

Cel domowego testu w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B

Zestaw testowy umożliwia pobranie próbki krwi w warunkach domowych, jeśli chory podejrzewa zakażenie wirusem HBV. Następnie próbkę wysyła się do laboratorium, gdzie zostaje ona poddana analizie na obecność antygenów powierzchniowych wirusa zapalenia wątroby typu B (HBsAg).

Nie opracowano wytycznych w zakresie wykonywania domowych testów w kierunku zapalenia wątroby typu B w Stanach Zjednoczonych, a mogłyby one pomóc w wykryciu objawów zakażenia HBV we wcześniejszym stadium.

Na arenie międzynarodowej Światowa Organizacja Zdrowia zaleciła wykonywanie testów domowych w przypadku ograniczonego dostępu do lekarza lub punktu pobierania krwi.

Cel zleconego przez lekarza testu w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B

Celem zlecanych przez lekarza testów w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B jest rozpoznanie i ocena zakażenia, ocena ekspozycji na wirus HBV w przeszłości lub określenie odporności na wirusa.

Testy zleca się z następujących powodów:

Testy przesiewowe, czyli szukanie stanu chorobowego przed wystąpieniem objawów. Bardzo ważne jest wykonywanie badań przesiewowych w kierunku zakażenia HBV w grupach wysokiego ryzyku zakażenia, ponieważ u wielu chorych nie występują żadne objawy. Grupy wysokiego ryzyka obejmują osoby, które miały bliski lub intymny kontakt z osobą zakażoną, osoby z HIV i osoby dożylnie zażywające narkotyki.

Testy diagnostyczne służą do wykrycia choroby lub schorzenia po wystąpieniu objawów. Testy pozwalają rozpoznać zapalenie wątroby typu B, ocenić potrzebę leczenia i ustalić, czy dana osoba może zarażać.

Ocena odporności jest ważna w określeniu statusu odporności po podaniu szczepionki przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B lub po przebytej infekcji. U niektórych pacjentów wirus zapalenia wątroby typu B może reaktywować się w  późniejszym etapie i powodować powikłania zdrowotne. Testy HBV mogą pomóc w identyfikacji pacjentów, którzy są narażeni na zwiększone ryzyko wznowy HBV w przyszłości.

Monitorowanie pacjentów po rozpoznaniu wirusowego zapalenia wątroby typu B pomaga kontrolować przebieg infekcji, wykryć potencjalne powikłania zdrowotne i ocenić odpowiedź pacjenta na leczenie.

Dodatkowe informacje na temat zlecanych przez lekarza testów na zapalenie wątroby typu B znajdują się w naszym przewodniku po testach w kierunku zapalenia wątroby typu B i panelu ostrego wirusowego zapalenia wątroby.

Co się oznacza?

Testy domowe w kierunku zapalenia wątroby typu B umożliwiają pomiar antygenu powierzchniowego wirusa HBV (HBsAg). Są to białka znajdujące się na powierzchni wirusa HBV, które wywołują odpowiedź układu odpornościowego w celu zwalczania infekcji.

Antygeny powierzchniowe HBV można wykryć w okresie od 2 dni do aż 12 tygodni po ekspozycji na wirus. U pacjentów po przebyciu wirusowego zapalenia wątroby typu B, HBsAg zwykle staje się niewykrywalny w ciągu 4 do 6 miesięcy.

‍

Kiedy należy wykonać domowy test w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B?

Nie ma wytycznych dotyczących tego, kiedy należy wykonać domowy test w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B.

Taki test nie jest równoznaczny z potwierdzeniem zakażenia HBV, ale dostarcza informacji, które mogą być pomocne podczas rozmowy z lekarzem. Osoby, które mogły być narażone lub są w grupie podwyższonego ryzyka powinny skontaktować się z lekarzem, który udzieli indywidualnej porady i zleci odpowiednie testy diagnostyczne. Wczesne objawy zakażenia wirusowym zapaleniem wątroby typu B na ogół obejmują gorączkę, zmęczenie, ciemne zabarwienie moczu ,niezabarwione stolce i/lub zażółcenie skóry i białek oczu.

Zalety i wady domowego testu w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B

Zalety domowego testu w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B są następujące:

• Wykonanie badania w dogodnym czasie: domowy test w kierunku HBV można wykonać w dowolnym momencie bez konieczności opuszczania domu.
• Koszt znany z góry: domowe testy to z góry znany koszt badania i prosty sposób na rozpoczęcie rozmowy z lekarzem.
• Łatwe pobieranie próbek krwi: pobranie próbki krwi w teście domowym jest bardzo proste. Przy użyciu maleńkiej igły zawartej w zestawie testowym nakłuwa się opuszkę palca i pobiera kilka kropli krwi.

Niektóre z wad domowego testu w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B:

•  Brak możliwości rozpoznania wirusowego zapalenia wątroby typu B: testy domowe mierzą tylko antygeny powierzchniowe wirusa HBV. Aby dokładnie zdiagnozować i ocenić infekcję należy wykonać kilka dodatkowych testów, które nie są dostępne w wersji domowej.
• Ograniczony dostęp do lekarza: wprawdzie niektóre firmy sprzedające domowe zestawy testowe umawiają rozmowę telefoniczną z lekarzem, jednak w przypadku nieprawidłowych wyników, taka konsultacja może nie uwzględniać pełnego omówienia objawów i innych problemów zdrowotnych.

Ryzyko uzyskania fałszywie ujemnego wyniku testu: jeżeli u osoby zarażonej HBV wynik badania będzie ujemny, mówimy wtedy o wyniku fałszywie ujemnym. Antygeny powierzchniowe HBV mogą pojawić się w organizmie z opóźnieniem, nawet po 12 tygodniach po ekspozycji na wirus, co oznacza, że test domowy może nie wykryć infekcji we wczesnym stadium.

Rodzaje testów domowych

Dostępnych jest kilka rodzajów domowych testów w kierunku zapalenia wątroby typu B, w tym testy szybkie i testy do samodzielnego pobrania materiału.

Testy samodzielnego pobierania umożliwiają pobranie próbki krwi w domu. Następnie próbkę wysyła się do laboratorium w celu wykonania oznaczenia. Zestawy zazwyczaj zawierają wszystko, co jest potrzebne do pobrania próbki, zapakowania jej i wysłania.

Autotesty pozwalają pobrać próbkę i wykonać test w domu od początku do końca. Wprawdzie szybkie testy nie są powszechnie stosowane w procesie diagnostycznym wirusowego zapalenia wątroby typu B, jednak Światowa Organizacja Zdrowia zasugerowała, że mogą być przydatne w okolicznościach, w których testy laboratoryjne nie są dostępne.

Istnieje kilka marek domowych zestawów testowych HBV.

Interpretacja wyników testów domowych

Wyniki domowych testów w kierunku zapalenia wątroby typu B są często podawane jako dodatnie lub ujemne.

Wynik ujemny, który może również zostać podany jako „nie wykryto”, wskazuje, że w teście nie znaleziono antygenów powierzchniowych HBV w próbce krwi. Istnieje  kilka potencjalnych interpretacji wyniku ujemnego:

• brak obecności ostrego lub przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu B
• u chorego obecne jest wirusowe zapalenie wątroby typu B, ale infekcja rozpoczęła się zbyt niedawno, aby można ją było wykryć
• u chorego występuje infekcja o niskim poziomie antygenów, przez co nie została wykryta przez test.  

Ponieważ istnieje kilka możliwych interpretacji ujemnego wyniku testu, ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem.

Wynik dodatni, który może również zostać podany jako "wykryto", wskazuje, że w badanej próbce był obecny antygen powierzchniowy wirusa HBV. Wynik dodatni wskazuje również na możliwość ostrego lub przewlekłego zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu B i sugeruje, że osoba badana może zarażać innych.

Niezależnie od tego, czy wyniki domowego testu są dodatnie czy ujemne, należy je omówić z lekarzem. Rozpoznanie lub wykluczenie zakażenia HBV wymaga kilku dodatkowych testów, które mogą zostać zlecone i zinterpretowane tylko przez lekarza.

Czy wyniki testów są wiarygodne?

Dowody dotyczące dokładności domowych testów w kierunku zapalenia wątroby typu B są ograniczone. Jedną z obaw dotyczących dokładności oznaczania antygenów powierzchniowych wirusa HBV jest to, że nie zawsze można wykryć niedawne infekcje. Ponieważ rozwój HBsAg po ekspozycji na HBV może potrwać do 12 tygodni, w celu wykrycia zakażenia we wczesnym stadium zazwyczaj wykonuje się inne badania krwi.

Obawy dotyczące dokładności domowych testów w kierunku zapalenia wątroby typu B należy omówić z lekarzem i firmą dostarczającą zestawy testowe do domu. Aby uzyskać informacje na temat niezawodności testów domowych, należy zapytać producenta testów o opublikowane badania dotyczące ich metody badania.

Czy nie zbędne jest wykonanie dalszych testów?

Ponieważ domowe testy HBV nie są w stanie jednoznacznie rozpoznać ani wykluczyć wirusowego zapalenia wątroby typu B, prawdopodobnie bez względu na wynik testu domowego potrzebne będą dalsze badania. Lekarz może zalecić powtórne oznaczenie antygenu powierzchniowego zapalenia wątroby typu B, a także wykonanie innych testów w kierunku HBV i (lub) ostrego wirusowego zapalenia wątroby.

Pytania, które można zadać lekarzowi w związku z wynikami badań

Ważne jest, aby omówić wynik domowego testu z lekarzem. Można zadać następujące pytania:

• Co oznacza wynik testu dla mojego zdrowia?
• Jakie jest moje ryzyko zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu B?
• Czy należy okresowo powtarzać badania?
• Jakie inne testy są potrzebne do rozpoznania lub wykluczenia wirusowego zapalenia wątroby typu B?
• Czy należy się zaszczepić przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B?

Badania powiązane

Domowe testy w kierunku zapalenia wątroby typu B a testy wykonane w laboratorium

Zarówno testy laboratoryjne jak i testy domowe poszukują dowodów na zakażenie wirusowym zapaleniem wątroby typu B, w próbce krwi. Obie strategie różnią się określonymi testami w kierunku HBV oraz możliwością ostatecznego rozpoznania lub wykluczenia infekcji.

Główną różnicą między strategiami testowania jest to, że test domowy mierzy tylko antygeny powierzchniowe wirusa, natomiast laboratorium zapewnia dostęp do różnych testów stosowanych w rozpoznaniu i zrozumieniu potencjalnej infekcji HBV. Dodatkowe testy, wykonywane tylko na zlecenie lekarza, obejmują:

• Przeciwciała przeciwko antygenom powierzchniowym wirusa zapalenia wątroby typu B (anty-HBs)
• Całkowite przeciwciała przeciwko antygenom rdzeniowym wirusa zapalenia wątroby typu B (anty-HBc)
• Przeciwciała klasy IgM przeciwko antygenom rdzeniowym zapalenia wątroby typu B (IgM anty-HBc)
• Antygen klasy e wirusa zapalenia wątroby typu B (HBeAg)
• Przeciwciało przeciwko antygenowi klasy e wirusa zapalenia wątroby typu B (anty-HBe)

Ze względu na ograniczony charakter testów domowych, nie można na ich podstawie rozpoznać ani wykluczyć wirusowego zapalenia wątroby typu B. Pacjenci zainteresowani wykonaniem domowego testu HBV w domu powinni omówić stosowność tego podejścia ze swoim lekarzem.

‍

‍