W artykule opublikowanym niedawno przez Arthritis Foundation stwierdzono, że jednym z najpopularniejszych mitów dotyczących dny moczanowej jest postrzeganie diety jako najważniejszej przyczyny powodującej to schorzenie. Dna moczanowa (inaczej dnawe zapalenie stawów) to dolegliwości bólowe spowodowane przez wysoki poziom kwasu moczowego we krwi, co może prowadzić do odkładania się jego kryształków w stawach i tkankach. Dna moczanowa najczęściej obejmuje staw palucha u stopy lecz może również atakować dłonie, stopy, nadgarstki, kostki, kolana i łokcie.
Organizm człowieka wytwarza kwas moczowy w wyniku rozpadu związków zwanych purynami. Powstają one głównie w wyniku starzenia się i obumierania komórek, lecz około 30% wytwarzanych jest w wyniku rozkładu puryn obecnych w wielu napojach i produktach spożywczych. Największa ilość puryn znajduje się w czerwonym mięsie, skorupiakach, napojach alkoholowych (szczególnie w piwie) i napojach słodzonych. W celu ograniczenia ilości kwasu moczowego w organizmie, chorzy z dną moczanową zazwyczaj unikają spożywania tego typu produktów.
Do wzrostu stężenia kwasu moczowego we krwi oraz rozwoju dny moczanowej może przyczyniać się wiele czynników (np. uszkodzenie stawów, infekcje, przyjmowane leki, itp.). Celem badania opublikowanego w BMJ była ocena wpływu różnych produktów żywnościowych na poziom kwasu moczowego oraz określenie zakresu, w jakim dieta przyczynia się do wzrostu poziomu tej substancji we krwi w populacji ogólnej, w porównaniu z populacją, w której występują dziedziczne mutacje genetyczne. Wyniki badania wskazują, że – przynajmniej w populacji nie chorującej na dnę moczanową – czynniki genetyczne w znacznie większym stopniu przyczyniają się do wzrostu poziomu kwasu moczowego we krwi.
Co więcej, określenie istotnej roli czynnika genetycznego w tym schorzeniu może pomóc niektórym pacjentom w zwalczeniu uczucia wstydu i napiętnowania, spowodowanego postrzeganiem ich przypadłości jako konsekwencji prowadzenia niezdrowego trybu życia. Jest nadzieja, że dzięki nowym informacjom osoby, które dotychczas ukrywały swoją chorobę, zgłoszą się po pomoc medyczną.
W towarzyszącym artykułowi słowie wstępnym napisano, że nowe badania “prezentują istotne dowody na to, że u wielu pacjentów skłonności do hiperurykemii (wysokiego poziomu kwasu moczowego) oraz dna moczanowa (genetycznie uwarunkowana) nie podlegają modyfikacji, co zaprzecza dotychczasowym mocno ustabilizowanym lecz szkodliwym poglądom na ten temat”.
Badacze zebrali i przeanalizowali dane od 8414 mężczyzn i 8346 kobiet pochodzenia europejskiego z pięciu prowadzonych populacyjnych badań w zakresie chorób sercowo-naczyniowych i żywieniowych w USA. Z badań wykluczono osoby z chorobami nerek, dną moczanową, przyjmujące leki moczopędne lub obniżające poziom kwasu moczowego. Uczestnicy badania wypełniali kwestionariusz dotyczący rodzaju spożywanej diety, oznaczono u nich stężenie kwasu moczowego we krwi oraz poddano ich badaniom genetycznym.
Porównując wyniki ankiety wypełnionej przez uczestników z wynikami oznaczeń kwasu moczowego we krwi, badacze określili siedem produktów żywnościowych przyczyniających się do wzrostu (piwo, alkohole wysokoprocentowe, wino, ziemniaki, drób, napoje bezalkoholowe i mięso) oraz osiem produktów obniżających poziom tej substancji (jajka, orzeszki ziemne, produkty zbożowe, mleko odtłuszczone, ser, pieczywo pełnoziarniste, margaryna i owoce (poza cytrusowymi)). Wykazano, że wpływ żadnego z tych produktów z osobna na poziom kwasu moczowego we krwi nie przekraczał 1% u każdego z uczestników badania.
Następnie na podstawie czterech opisów stosowanych diet, badacze określili, czy ogólne nawyki żywieniowe mają wpływ na poziom kwasu moczowego we krwi i stwierdzili, że u uczestników badania przyczyniły się one do wzrostu poziomu moczanów tylko u 0,3% badanych.
Kolejnym etapem było zbadanie 30 wariantów sekwencji genowych, w przeszłości uważanych za związane z poziomem kwasu moczowego we krwi w populacji europejskiej (z uwagi na fakt, że wszyscy uczestnicy badania pochodzili z Europy). Stwierdzono, że często dziedziczone warianty genowe w DNA uczestników badania były odpowiedzialne za 23,9% wahań poziomu kwasu moczowego. Na przykład, wariant genu SLC2A9, związanego z transportem kwasu moczowego w nerkach, był najsilniej powiązany i występował w około 4% przypadków wahań poziomu tej substancji. Wnioski z badania wskazują, że dieta wyjaśnia „znacznie mniej przypadków wahania poziomu (kwasu moczowego) w porównaniu z określonymi dziedzicznymi wariantami genów”.
Badacze zdawali sobie sprawę z ograniczeń badania. Przedstawione dane dotyczą wyłącznie populacji europejskiej oraz badanych bez rozpoznanej dny moczanowej. Nie wiadomo, czy wnioski mogą odnosić się również do pacjentów cierpiących na to schorzenie.
Celem badania nie było określenie możliwości przewidywania ryzyka wystąpienia dny moczanowej ani zmiana sposobu leczenia. Aby określić, czy u chorych z obecnością 30 wspomnianych wariantów genowych prawdopodobieństwo wystąpienia schorzenia jest większe, należy przeprowadzić dalsze badania. Wnioski z opisanego badania podważają „mocno ugruntowane poglądy społeczeństwa” dotyczące diety jako głównej przyczyny występowania dny moczanowej, mobilizując chorych oraz ich lekarzy do podjęcia leczenia.
MATERIAŁY POWIĄZANE
Na stronie
Testy: Kwas moczowy
Choroby: Dna moczanowa