Po ponad roku od pojawienia się SARS-CoV-2, wirusa wywołującego COVID-19, naukowcy zaczynają lepiej rozumieć niektóre ze skutków, zarówno tych krótko-, jak i długoterminowych, jakie choroba może powodować w organizmie. Jednym z powszechnie występujących u pacjentów z COVID-19 o różnym stopniu nasilenia choroby, jest podwyższony poziom D-dimerów we krwi.
D-dimer to białko wytwarzane podczas tworzenia się skrzepów krwi, a potem ich rozpadu. Podwyższony poziom D-dimerów we krwi może być oznaką zwiększonej krzepliwości.
Fragment białka D-dimeru jest zazwyczaj niewykrywalny we krwi lub jego poziom jest niski, choć z wiekiem nieznacznie wzrasta. O ile organizm nie tworzy aktywnie zakrzepów i nie dochodzi do degradacji rozbija już utworzonych, poziom D-dimeru we krwi powinien być niższy od wartości granicznych określonych dla danego wieku.
Z kolei podwyższony poziom D-dimerów może oznaczać zwiększoną krzepliwość krwi, która jest naturalną reakcją organizmu w odpowiedzi na stan zapalny i uszkodzenie naczyń krwionośnych lub tkanek. Zwiększona krzepliwość krwi może prowadzić do powikłań, takich jak zakrzepica żył głębokich (DVT), zatorowość płucna (PE), zawał serca i udar mózgu. Podwyższony poziom D-dimerów mający miejsce u niektórych pacjentów z ciężką postacią COVID-19, może wskazywać na zwiększone ryzyko zakrzepów krwi oraz powikłań. Niewykryte i nieleczone skrzepy mogą przyczyniać się do pogorszenia wyników leczenia, a w niektórych przypadkach do ciężkiej postaci COVID-19, a nawet doprowadzić do zgonu.
Niedawno grupa naukowców badała skutki przewlekłego zakażenia COVID-19 oraz jego związek z powstawaniem stanów zapalnych i krzepliwością krwi. Niektórzy pacjenci, nawet po ustąpieniu ostrej fazy choroby, doświadczają ciągłych objawów, takich jak zmęczenie, trudności w oddychaniu i brak sił. Badacze śledzili stan 150 pacjentów z COVID-19, leczonych w St James's Hospital w Dublinie od maja do września 2020 r. średnio przez okres 80 dni po tym, jak po raz pierwszy zostali zdiagnozowani. Raport, opublikowany w Journal of Thrombosis and Haemostasis, wykazał, że poziom D-dimerów pozostawał podwyższony u około 25% uczestników badania przez okres do czterech miesięcy po rozpoznaniu COVID-19. Podwyższony poziom D-dimerów występował głównie u osób hospitalizowanych z ciężką postacią choroby i u pacjentów w wieku powyżej 50 lat.
Cały czas zbiera się dane dotyczące podwyższonego stężenia D-dimerów u pacjentów z COVID-19 o różnym stopniu nasilenia choroby. Obecne zalecenia sugerują monitorowanie stężenia D-dimerów nawet po wypisaniu chorego ze szpitala, ponieważ nie wiadomo, jak długo utrzymuje się podwyższone ryzyko zakrzepicy. Istnieją również podejrzenia, że zwiększone niebezpieczeństwo powstawania zakrzepów krwi – podobnie jak w przypadku natężenia COVID-19 – może wzrastać w zależności od współistniejących chorób występujących u pacjenta, takich jak nowotwory i urazy ciała, złamania lub zabiegi chirurgiczne, choroby autoimmunizacyjne i niewydolność serca.
Wprawdzie podwyższone stężenie D-dimerów jest powszechne u pacjentów z COVID-19, nie ma dowodów wyjaśniających jak i dlaczego dochodzi do tego stanu. Niejasne jest również, dlaczego stężenia te wzrastają u pacjentów z ciężką postacią COVID-19 i dlaczego u niektórych z nich pozostają na wysokim poziomie. Autorzy badania uważają za konieczne przeprowadzenie dalszych analiz w celu lepszego zrozumienia przewlekłych skutków przebytego COVID-19. Ustalenie przyczyny podwyższonego stężenia D-dimerów może pomóc w zrozumieniu, dlaczego u niektórych pacjentów COVID-19 przybiera przewlekłą formę, a także może być źródłem informacji na temat skutecznego postępowania medycznego i leczenia tych pacjentów.
Żródła:
(April 8, 2021) Southall, Jennifer. Elevated D-dimer levels common months after COVID-19 diagnosis. Healio, Hematology/Oncology. Accessed May 1, 2021. https://www.healio.com/news/hematology-oncology/20210408/elevated-ddimer-levels-common-months-after-covid19-diagnosis
Townsend L, et al. Prolonged elevation of D‐dimer levels in convalescent COVID‐19 patients is independent of the acute phase response. J Thromb Haemost. 2021; doi:10.1111/jth.15267.
(January 29, 2021) COVID-19 and Coagulopathy: Frequently Asked Questions. American Society of Hematology. Accessed May 1, 2021. https://www.hematology.org/covid-19/covid-19-and-coagulopathy