‍

W pierwszych miesiącach trwania pandemii COVID-19 liczba świadczonych usług zdrowotnych w Stanach Zjednoczonych gwałtownie spadła, ponieważ wszelkie zasoby skierowano do walki z wirusem, ludzie nie wychodzili z domów i obowiązywał dystans społeczny. W nowym badaniu przeprowadzonym przez Centra Zapobiegania i Kontroli Chorób (CDC) poddano ocenie wpływ tych czynników na badania przesiewowe w kierunku raka piersi i szyjki macicy oraz wskaźniki dla kobiet o niskich dochodach, jak również kobiet należących do mniejszości rasowych i etnicznych. Wyniki zostały opublikowane w specjalnym wydaniu czasopisma Preventive Medicine, gdzie zaprezentowano wpływ pandemii COVID-19 na różne badania przesiewowe w kierunku nowotworów.

W USA kobiety z grup mniejszościowych są nieproporcjonalnie bardziej dotknięte rakiem piersi i szyjki macicy.

• Wprawdzie średni roczny wskaźnik zachorowań na raka piersi u kobiet czarnoskórych jest podobny do wskaźnika u kobiet rasy białej, jednak z tego powodu umiera więcej przedstawicielek tej pierwszej grupy (wskaźnik zgonów wynosi 27,3 na 100 000 u kobiet czarnoskórych w porównaniu ze wskaźnikiem zgonów wynoszącym 19,6 na 100 000 u kobiet rasy białej). Ponadto u czarnoskórych kobiet częściej rozpoznaje się potrójnie ujemnego raka piersi, czyli typ nowotworu, który szybko rośnie i rozprzestrzenia się, odpowiada na mniej opcji leczenia i ma gorsze rokowania.

• Częstość występowania raka szyjki macicy jest wyższa u kobiet czarnoskórych (8,6 na 100 000) i Latynosek (9,3 na 100 000) w porównaniu z kobietami rasy białej (7,5 na 100 000). Śmiertelność z powodu raka szyjki macicy jest również wyższa u kobiet należących do mniejszości etnicznych (odpowiednio 3,3 i 2,6 na 100 000 kobiet rasy czarnej i latynoskiej) w porównaniu z kobietami rasy białej (2,1 na 100 000).

Pojawiły się obawy związane ze wzrostem dysproporcji w zakresie opieki zdrowotnej podczas pandemii COVID-19. Naukowcy przeanalizowali dane z krajowego programu wczesnego wykrywania raka piersi i szyjki macicy (National Breast and Cervical Cancer Early Detection Programme), w ramach którego wykonywane są badania przesiewowe u kobiet o niskich dochodach i/lub nieposiadających ubezpieczenia zdrowotnego. Skuteczne programy badań przesiewowych mogą zmniejszyć liczbę zachorowań na raka i liczbę zgonów, a program wczesnego wykrywania powstał w celu zmniejszenia nierówności w onkologicznej opiece zdrowotnej, których doświadczają te kobiety.

W oparciu o dane z programu wczesnego wykrywania badacze przyjrzeli się średniej liczbie badań przesiewowych w kierunku raka piersi (mammografii) i badań przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy (cytologia i/lub testy HPV), które miały miejsce od stycznia do czerwca w ciągu pięciu lat poprzedzających pandemię (2015 do 2019 r.). Średnią z tych pięciu lat porównano z liczbą tych samych badań przesiewowych wykonanych od stycznia do czerwca 2020 r., gdy w USA nasiliła się pandemia.

Naukowcy odnotowali gwałtowny spadek liczby badań przesiewowych w kierunku raka piersi i szyjki macicy przeprowadzonych w ramach programu wczesnego wykrywania w marcu i kwietniu 2020 r. w porównaniu ze średnią z tych samych miesięcy w poprzednich pięciu latach, przy czym najmniejszą liczbę badań wykonano w kwietniu 2020 r.

• W kwietniu 2020 liczba wykonanych mammografii zmniejszyła się ogółem o 87%. Spadek wahał się od 84% w przypadku Latynosek do 98% w przypadku grupy Indian amerykańskich i rdzennych mieszkanek Alaski.

• W tym samym miesiącu liczba badań przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy zmniejszyła się ogółem o 84%. Spadek wahał się od 82% w przypadku kobiet pochodzenia afroamerykańskiego do 92% w przypadku kobiet pochodzenia azjatyckiego i mieszkanek wysp Pacyfiku.

• Sytuacja zaczęła zmieniać się na lepsze w maju, jednak w czerwcu 2020 r. liczba wykonanych mammografii była nadal o 39% poniżej średniej z poprzednich 5 lat.

• Podobnie w czerwcu 2020 r. liczba testów przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy była o 40% niższa od średniej z poprzednich 5 lat.

Zdaniem autorów podobną sytuację  zaobserwowano wśród kobiet objętych ubezpieczeniem zdrowotnym. Czynniki mające wpływ na wszystkie kobiety i powodujące opóźnienia w badaniach przesiewowych to między innymi zamknięcie placówek opieki zdrowotnej i odroczenie świadczenia usług przesiewowych w kierunku raka, a także pozostawanie w domu zgodnie z zaleceniami urzędników zdrowia publicznego i/lub w obawie przed zachorowaniem na COVID-19.

Wprawdzie wskaźniki badań przesiewowych zaczęły rosnąć, jednak ich pominięcie lub zbyt późne wykonanie może skutkować zdiagnozowaniem raka w późniejszym stadium, kiedy mógł się on już rozsiać i trudniej go wyleczyć. Według CDC może to jeszcze bardziej zwiększyć dysproporcje zdrowotne wśród kobiet z mniejszości o niskich dochodach. Potrzebne są dalsze badania, aby ocenić wpływ pandemii na wskaźniki badań przesiewowych w późniejszych miesiącach 2020 r., a długoterminowy wpływ opóźnień w badaniach przesiewowych na zachorowalność na raka i liczbę zgonów nie jest jeszcze znany.

- Badanie to podkreśla spadek liczby wykonywanych testów przesiewowych w kierunku raka wśród kobiet z grup mniejszości rasowych i etnicznych o niskich dochodach, od kiedy ich dostęp do usług medycznych zmniejszył się na początku pandemii – powiedziała w komunikacie prasowym dr Amy DeGroff, naukowiec z CDC odpowiedzialna za aspekty zdrowotne i główna autorka badania. Pracownicy opieki zdrowotnej mogą pomóc w skróceniu czasu oczekiwania, kontynuując rutynowe badania przesiewowe w kierunku raka, jednocześnie przestrzegając środków ostrożności dotyczących COVID-19.

- Program wczesnego wykrywania może pomóc kobietom w przezwyciężeniu barier związanych z nierównością w dostępie do opieki zdrowotnej, edukować je w zakresie istotności rutynowych badań przesiewowych, odpowiadając na ich obawy związane z przenoszeniem COVID-19 i ułatwiając im bezpieczny dostęp do badań przesiewowych - dodała dr DeGroff.

‍

‍

Żródła:

DeGroff, A, et.al, COVID-19 impact on screening test volume through the National Breast and Cervical Cancer early detection program, January–June 2020, in the United States, Preventive Medicine, Volume 151, 2021. Accessed July 21, 2021. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0091743521001432

(June 30, 2021) Sharp Declines in Breast and Cervical Cancer Screening, CDC Press Release. Accessed July 21, 2021. https://www.cdc.gov/media/releases/2021/p0630-cancer-screenings.html

(January 27, 2021) Triple-negative Breast Cancer, American Cancer Society. Accessed July 21, 2021. https://www.cancer.org/cancer/breast-cancer/understanding-a-breast-cancer-diagnosis/types-of-breast-cancer/triple-negative.html

National Cancer Institute, Cancer Stat Facts: Female Breast Cancer, U.S. 2014–2018. Accessed July 21, 2021. https://seer.cancer.gov/statfacts/html/breast.html

National Cancer Institute, Cancer Stat Facts: Cervical Cancer, U.S. 2014–2018. Accessed July 21, 2021. https://seer.cancer.gov/statfacts/html/cervix.html

‍