Aby zmierzyć i kontrolować stężenie waknomycyny we krwi.

Okresowo w czasie leczenia wankomycyną.

Próbka krwi pobrana z żyły łokciowej.

Do badania nie trzeba się przygotować, ale niezwykle ważny jest czas pobrania próbki krwi. Należy postępować według zaleceń lekarza i poinformować pracownika laboratorium, kiedy została podana dożylnie ostania dawka wankomycyny.

Test ten służy do pomiaru stężenia wankomycyny we krwi. Wankomycyna jest lekiem przeciwbakteryjnym, stosowanym w leczeniu ciężkich zakażeń wywołanych przez bakterie Gram dodatnie. Opracowana w latach pięćdziesiątych XX wieku, wankomycyna początkowo była stosowana przede wszystkim przeciw drobnoustrojom opornym na penicylinę lub u chorych uczulonych na ten antybiotyk. Użycie tego antybiotyku spadło po prowadzeniu innych antybiotyków, jak np. metycylina, ale z chwilą pojawienia się szczepów Staphylococcus aureus (gronkowca złocistego) opornych na metycylinę (methicilin resistant Staphylococcus aureus, MRSA), stosowanie jej znów zwiększyło się.

Konieczne jest monitorowanie poziomu wankomycyny we krwi, ponieważ skuteczność wankomycyny zależy od utrzymujących się minimalnych poziomów podczas leczenia. Należy unikać zbyt wysokich stężeń wankomycyny we krwi ponieważ mogą one być toksyczne - szczególnie ototoksyczne (uszkodzenie słuchu) i nefrotoksyczne (uszkodzenie nerek). Wielkość jednorazowo podanej dawki wankomycyny zależy od wielu czynników, jak wydolność nerek, wiek, waga i inne przyjmowane leki nefrotoksyczne. Pacjent z obniżoną wydolnością nerek może mieć problem z wydaleniem leku co spowoduje wzrost jego stężenia we krwi. Natomiast jeżeli chory otrzyma zbyt małą dawkę leku nie osiągnie minimalnego stężenia we krwi, potrzebnego do skutecznego zwalczenia zakażenia. Test badający stężenie wankomycyny pozwala kontrolować ilość obecnego we krwi leku i zapewnić odpowiedni i jednocześnie nie za wysoki jego poziom.

Wankomycyna podawana dożylnie może być stosowana w leczeniu takich zakażeń, jak posocznica (zakażenie krwi) zapalenie wsierdzia (infekcja osłon serca), osteomyelitis (zakażenia kości i szpiku), niektóre zapalenia płuc i zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (zapalenie rdzenia kręgowego). Jest to często lek z wyboru w leczeniu metycylinoopornych szczepów Staphylococus aureus i Staphylococcus epidermidis, zwłaszcza kiedy są one związane ze wszczepionymi endoprotezami, jak zastawki serca, sztuczny staw biodrowy, cewniki. Wankomycyna może być również podawana profilaktycznie (aby zapobiec zakażeniu) niektórym pacjentom przed określonymi zabiegami chirurgicznymi i dentystycznymi. Podawanie dożylnej wankomycyny bezpośrednio do krwi jest konieczne ponieważ wankomycyna doustna jest słabo absorbowana. Doustna wankomycyna zalecana jest w leczeniu niektórych opornych zakażeń Clostridium difficile, które występują w przewodzie pokarmowym i absorbcja antybiotyku do krwiobiegu nie jest potrzebna.

Badanie służy określeniu poziomu wankomycyny we krwi. Podanie wankomycyny powoduje wzrost stężenia jej we krwi, aż do osiągnięcia szczytu i następnie stopniowy spadek. Kolejna dawka musi być podana w odpowiednim czasie, aby zapobiec niepożądanemu spadkowi poziomu leku. Ważne jest podawanie kolejnych dawek w takich odstępach czasu, aby wymagane minimalne stężenie we krwi było utrzymane na stałe w czasie leczenia. Pomiar stężenia we krwi zlecany jest w takich odstępach czasu, aby można było oznaczyć najniższe i najwyższe stężenie oraz wyznaczyć odpowiednie dawki i zbadać klirens (usuwanie) antybiotyku. Najniższe poziomy występują tuż przed przyjęciem następnej dawki wankomycyny. Najwyższe stężenia występują natomiast po 1 do 2 godzin po zakończeniu podawania dożylnego leku. Najniższe i najwyższe wykryte stężenia pozwalają na wyliczenie stopnia absorpcji i usuwania leku. Wyniki tych obliczeń umożliwiają wyznaczenie odpowiedniej ilości leku i właściwego czasu pomiędzy kolejnymi dawkami, aby uzyskać pożądane stężenie terapeutyczne we krwi.

Aby uzyskać dodatkowe informacje na ten temat, zobacz terapeutyczne monitorowani leków.

Nie istnieje powszechnie przyjęty koncensus, dotyczący stosowania odpowiednich testów. Niektórzy lekarze będą zlecać podczas leczenia oznaczenie codziennie najniższych poziomów antybiotyku. Inni będą zlecać badanie zarówno najniższego jak i najwyższego stężenia w określonych odstępach czasu. Wielu jednak nie zdaje sobie sprawy z konieczności stałego monitorowania i będą zlecać badania tylko w przypadkach zwiększonego ryzyka wystąpienia reakcji neurotoksycznych, u pacjentów, którzy przyjmują leki osłabiające funkcje nerek albo przy braku odpowiedzi na leczenie. Obecne zalecenia farmakologów i specjalistów chorób zakaźnych mówią, że najniższy poziom stężenia wankomycyny we krwi należy określać co najmniej raz u wszystkich pacjentów, którzy przyjmują wankomycynę przez więcej niż kilka dni; regularnie u pacjentów z poważniejszymi zakażeniami, którzy otrzymują wyższe niż standardowe dawki leku; u osób ze zaburzeniami w funkcjonowaniu nerek; u chorych, którzy przyjmują inne leki mogące prowadzić do uszkodzenia nerek.

Typowe zakresy terapeutyczne wankomycyny to:

• Najwyższe stężenie: 20-40 mcg/ml [14-28µmol/l]
• Najniższe stężenie: 5-10 mcg/ml [3-7 µmol/l]

Zgodnie z zaleceniami farmakologów i lekarzy chorób zakaźnych, aby zapewnić kontrolę leczenia zakażenia i osiągnięcie sukcesu terapeutycznego można oznaczać jedynie najniższe stężenie leku we krwi, które powinno wynosić minimalnie 10 mcg/ml, a w przypadku cięższych zakażeń: 15-20 mcg/ml.
Jeżeli najniższe stężenia wankomycyny są powyżej stężenia minimalnego oznacza to, że chory otrzymał odpowiednią ilość antybiotyku aby uzyskać efekt terapeutyczny. Jeżeli zakażenie nie poddaje się leczeniu lekarz może albo przedłużyć czas podawania leku, albo rozpatrzyć inną opcję leczenia. Jeżeli występują stężenia poniżej maksymalnego stężenia wskazuje to, że pacjentowi nie grozi wystąpienie nefro- i oto toksyczności, ale należy się liczyć z potencjalnymi powikłaniami. Najwyższe stężenia mogą się różnić w zależności od częstości pobierania próbek i zmian w klirensie leku. Jeżeli stężenie leku zbyt wysokie, u pacjenta mogą wystąpić objawy nefro- lub ototoksyczności i lekarz może zmienić albo dawkę albo schemat podawania leku.

Dożylna wankomycyna musi być podawana powoli. Jeżeli podaje się pacjentowi ten antybiotyk zbyt szybko, grozi mu wystąpienie reakcji histaminowej, która powoduje zaczerwienienie twarzy, wysypkę na górnej części ciała i znaczny spadek ciśnienia krwi. Można zlecić badanie funkcji nerek przed podaniem i podczas leczenia, aby sprawdzić ich stan. Zwykle wykonuje się test BUN (blood urea nitrogen) oraz poziom kreatyniny i klirens kreatyniny.

1. Dlaczego wankomycyna nie jest powszechnie stosowana?

Środowisko medyczne stara się być zachowawcze w stosowaniu wankomycyny i rezerwować ją dla pacjentów z niewieloma innymi opcjami leczenia, aby ich zabezpieczyć przed zagrożeniem pojawienia się drobnoustrojów wankomycyno-opornych. W ostatnich latach pojawiły się szczepy Staphylococcus aureus oporne i o obniżonej wrażliwości na wankomycynę nazywane VRSA i VISA (Vancomycin resistant/intermediate Staphylococcus aureus) oraz szczepy Enterococcus.

‍

2. Czy przyjmujący doustną wankomycynę powinien być badany?

Leczenie doustną wankomycyną rzadko jest monitorowane ponieważ tylko bardzo mała część leku jest absorbowana i dostaje się do krwi. Czasami pacjent z niewydolnością nerek jest kontrolowany, aby sprawdzić czy antybiotyk nie jest zatrzymywany i nie kumuluje się w organizmie.

‍

3. Czy można kontrolować poziom wankomycyny w warunkach domowych?

Chociaż dożylna wankomycyna może być podawana w domu przez fachowy personel, poziom jej we krwi nie może być monitorowany w domu. Badanie to wymaga specjalistycznej aparatury i musi być przeprowadzone w laboratorium. W domu, pielęgniarka może przed podaniem kolejnej dawki leku pobrać próbkę krwi i wysłać ją do laboratorium.

‍

4. Czy leczenie każdym antybiotykiem musi być monitorowane jak leczenie wankomycyną?

Nie, nie wszystkie antybiotyki wymagają monitorowania. W przeciwieństwie do wankomycyny, większość antybiotyków ma szerszy zakres terapeutyczny, w którym są one skuteczne, nie wywołując niepożądanych reakcji. W związku z tym mogą być zlecane w oparciu o wcześniej ustalone schematy dawkowania.

‍

UWAGA: Wymienione poniżej adresy stron internetowych, są źródłami uzupełniającymi. W celu obejrzenia kompletnej listy źródeł wykorzystanych w tworzeniu tej strony, kliknij tu.

Na tej stronie

choroby: Zakażenia ran gronkowcem złocistym, MRSA

Linki do stron polskojęzycznych

Wankomycyna

Linki do stron obcojęzycznych

MedlinePlus Drug Information: Vancomycin Injection
MayoClinic.com: Vancomycin (Intravenous Route)
FamilyDoctor.org: Antibiotics: When They Can and Can’t Help
CDC: Get Smart—Know When Antibiotics Work
NIAID: Antimicrobial (Drug) Resistance
NIAID: Vancomycin-Resistant Enterococci (VRE)

‍