Do badań przesiewowych oraz do rozpoznawania chorób tarczycy (jest najczulszym wskaźnikiem zaburzonej czynności tarczycy); do monitorowania leczenia niedoczynności i nadczynności tarczycy.

W badaniach przesiewowych w kierunku niedoczynności tarczycy u noworodków, aktualnie brak zaleceń do stosowania tego testu w rutynowych badaniach przesiewowych u osób dorosłych. Test stosowany w celu monitorowania leczenia chorób tarczycy. Przy występowaniu objawów chorób tarczycy.

Próbka krwi pobrana z żyły łokciowej lub z nakłucia pięty u noworodka.
.

Nie, ale niektóre leki mogą interferować z oznaczeniami TSH, dlatego należy poinformować lekarza o przyjmowanych lekach.

Test ma na celu oznaczenie stężenia hormonu tyreotropowego (TSH) we krwi, zmiany stężenia tego hormonu mogą wskazywać na występowanie chorób tarczycy. TSH jest produkowany przez przysadkę mózgową, gruczoł dokrewny zlokalizowany w mózgu, w tzw. siodełku tureckim kości podstawy czaszki.

Jest to element sprzężenia zwrotnego organizmu w celu zachowania stabilnego poziomu hormonów tarczycy – tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3) we krwi. Hormony tarczycy pomagają kontrolować tempo zużywania energii przez organizm. Jeżeli ich stężenie we krwi spada, podwzgórze uwalnia hormon uwalniający tyreotropinę (TRH), co z kolei stymuluje wydzielanie TSH przez przysadkę. TSH stymuluje wytwarzanie i uwalnianie T4 and T3 przez tarczycę – niewielki gruczoł o motylowatym kształcie, umiejscowiony płasko przy tchawicy. Jeżeli wszystkie z powyższych narządów funkcjonują prawidłowo, tarczyca wytwarza hormony w tempie zapewniającym ich stałe stężenie we krwi.

W przypadku zaburzenia czynności przysadki, może dojść do obniżenia lub wzrostu stężenia TSH. Jeżeli stężenie wzrasta, tarczyca wytwarza i uwalnia nieprawidłowe ilości T4 i T3, a chory może doświadczyć objawów związanych z nadczynnością tarczycy, takie jak przyspieszona praca serca, utrata masy ciała, nerwowość, drżenie rąk, podrażnienie gałek ocznych i utrudnione zasypianie. Jeżeli wytwarzanie hormonów tarczycy ulegnie obniżeniu (niedoczynność tarczycy), pacjent może doświadczać objawów takich jak przyrost wagi, suchość skóry, zatwardzenie, nietolerancja zimna i przemęczenie. Oprócz przypadków nieprawidłowej czynności przysadki mózgowej, niedoczynność lub nadczynność tarczycy może wystąpić w przypadku dysfunkcji podwzgórza (niedobór lub nadmiar TRH). Poziom hormonów tarczycy może również ulegać zmianom w wyniku chorób tarczycy, bez względu na poziom TSH we krwi.

Oznaczenie TSH jest często testem z wyboru wykonywanym w celu oceny czynności tarczycy i/lub objawów nadczynności lub niedoczynności tarczycy. Często poprzedza on lub towarzyszy oznaczeniu T4. Inne badania tarczycy, które zleca się w takim przypadku to między innymi oznaczenie T3 i przeciwciał przeciwtarczycowych (w przypadku podejrzenia choroby tarczycy o podłożu autoimmunizacyjnym).

TSH jest oznaczany w celu:

• badania przesiewowego stosowanego u noworodków do wykrywania niedoczynności tarczycy, aby zapobiec zaburzeniom rozwoju umysłowego,
• rozpoznawania zaburzeń czynności tarczycy
• monitorowania leczenia suplementacyjnego hormonami tarczycy u osób z niedoczynnością tarczycy,
• diagnostyki niepłodności u kobiet.

‍

Lekarz zleca wykonanie tego badania wówczas, gdy stwierdzi objawy zaburzeń czynności tarczycy lub powiększenie tarczycy. Na przykład, objawami nadczynności tarczycy mogą być: zła tolerancja ciepła, utrata masy ciała, przyspieszona akcja serca, nerwowość, bezsenność, zadyszka, biegunka, drżenie rąk oraz objawy oczne. Typowymi objawami niedoczynności tarczycy są: uczucie zmęczenia, osłabienie, zwiększenie masy ciała, zwolniona akcja serca, a także nietolerancja zimna.

Badanie - oznaczanie stężenia TSH może być zlecane łącznie z oznaczeniami hormonów tarczycy, po badaniu fizykalnym gruczołu. Badanie przesiewowe tarczycy rutynowo przeprowadza się u noworodków. Aktualnie w Polsce nie ma wskazań do badań przesiewowych w kierunku nieprawidłowej czynności tarczycy wśród dorosłych.

Wysokie stężenie TSH prawie zawsze oznacza małą aktywność hormonalną tarczycy spowodowaną jej niewydolnością (niedoczynność). Bardzo rzadko wysoki wynik badania TSH wskazuje na nieprawidłowość przysadki mózgowej, najczęściej obecność guza wydzielającego TSH. Takie zaburzenie nosi nazwę wtórnej nadczynności tarczycy. Wysokie wartości testu TSH występują również u osób z niedoczynnością tarczycy otrzymujących w leczeniu zbyt małą dawkę hormonów tarczycy.

Niskie stężenie TSH może wskazywać na nadmiernie aktywną hormonalnie tarczycę (nadczynność) lub uszkodzenie przysadki mózgowej wpływające na produkcję i uwalnianie TSH. Niskie wartości testu TSH występują także u ludzi z niedoczynnością tarczycy otrzymujących w leczeniu zbyt dużą dawkę hormonów tarczycy.

Nieprawidłowe – zbyt niskie lub zbyt wysokie - wartości TSH wskazują na niedobór lub nadmiar hormonów tarczycy w organizmie, nie pozwalając jednak określić przyczyny. Po uzyskaniu nieprawidłowego wyniku TSH zazwyczaj wykonuje się dodatkowe badania mające na celu ustalenie przyczyny wzrostu lub obniżenia poziomu TSH.

‍

Leczenie suplementacyjne hormonami tarczycy, a także niektóre inne leki mogą wpływać na wynik oznaczania TSH, badania odzwierciedlającego czynność tarczycy. Dlatego zawsze należy informować lekarza o zażywanych lekach.

Kiedy lekarz skoryguje dawkę zażywanego hormonu tarczycy, zawsze należy odczekać 1-2 miesiące i dopiero po tym czasie sprawdzić poziom TSH. Zmiana wydzielania TSH pod wpływem nowej dawki leku wymaga ustabilizowania w czasie.

Bardzo silny stres i choroba o ostrym przebiegu może także wpływać na wynik oznaczenia TSH. W pierwszym trymestrze ciąży można oczekiwać niskich wyników oznaczeń TSH.

1. Jak leczy się nadczynność tarczycy?

Nadczynność tarczycy może być kontrolowana przez właściwe leczenie. Stosuje się tabletki hamujące nadmierną produkcję i uwalnianie hormonów przez tarczycę, lub leczenie jodem promieniotwórczym, który niszczy tkankę tarczycy. Czasem leczenie wymaga operacyjnego usunięcia części lub całego gruczołu tarczowego.

2. Jak leczy się niedoczynność tarczycy?

Niedoczynność tarczycy może być u większości osób łatwo leczona i kontrolowana podawaniem hormonów tarczycy - tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3) w postaci tabletek.

3. Czy należy kontrolować poziom TSH w czasie ciąży?

Tak. Oznaczanie poziomu TSH we krwi ciężarnych jest dobrym sposobem wykrywania niedoczynności tarczycy, która w ciąży może zostać przeoczona.

4. W jaki sposób można podwyższyć lub obniżyć poziom TSH w organizmie?

Poziom TSH zazwyczaj nie poddaje się zmianom trybu życia. Ważne jest, że przysadka i tarczyca współpracują przy produkcji odpowiedniej ilości hormonu tarczycowego.

5. Czym jest TSH 3. generacji i TSH ultraczułe?

Obydwa pojęcia odnoszą się do zmodyfikowanego testu TSH. Nowe testy TSH z czasem stawały się coraz bardziej czułe i swoiste. Obecnie większość laboratoriów wykorzystuje test TSH trzeciej generacji / ultraczuły. Najnowsza wersja jest około stukrotnie bardziej czuła od testu TSH pierwszej generacji.

‍

UWAGA: Wymienione poniżej adresy stron internetowych, są źródłami uzupełniającymi. W celu obejrzenia kompletnej listy źródeł wykorzystanych w tworzeniu tej strony, kliknij tu.

Linki do stron obcojęzycznych

‍Hormone Health Network: Thyroid Disorders
‍FamilyDoctor.org: Hyperthyroidism
FamilyDoctor.org: Hypothyroidism
KidsHealth: Thyroid Disease
American Association of Clinical Endocrinologists: About Your Thyroid
American Thyroid Association: Thyroid Information
American Thyroid Association: Thyroid Function Tests
American Thyroid Association: Pregnancy and Thyroid Disease
NIDDK: Hyperthyroidism (Overactive Thyroid)

‍