Badanie wykonuje się w celu oceny zdolności wchłaniania jelitowego.

W przypadku występowania objawów zaburzeń wchłaniania, takich jak uporczywa biegunka i stolce tłuszczowe.

Test wchłaniania ksylozy wymaga oddania próbki krwi i moczu na czczo (pierwszą próbkę moczu wylewa się). Próbkę krwi uzyskuje się poprzez nakłucie żyły łokciowej. Następnie pacjentowi podaje się do wypicia standardową dawkę ksylozy rozpuszczonej w wodzie. Zazwyczaj dawka ta wynosi 25 gramów, lecz jeżeli organizm nie jest w stanie jej przyswoić, można podać dawkę 5 gramów. U dzieci dawkę dostosowuje się do masy ciała.

Następnie pacjent odpoczywa, a po dwóch godzinach (po jednej godzinie u dzieci), pobiera się kolejną próbkę krwi. Mocz zbierany jest przez okres pięciu godzin od momentu wypicia roztworu ksylozy. Następnie oznacza się stężenie ksylozy w próbce krwi pobranej na czczo, próbce krwi pobranej po dwóch godzinach i moczu zebranym w okresie pięciu godzin.

Należy powstrzymać się od jedzenia przez 8 godzin przed pobraniem próbki, a na 24 godziny przed pobraniem próbki unikać produktów bogatych w pentozy, takich jak dżemy, owoce i ciastka. Należy również ustalić z lekarzem, czy można przyjmować stosowane dotychczas leki.

Ksyloza to cukier prosty (węglowodan), który bez trawienia jest łatwo wchłaniany w jelicie cienkim. Badanie określa stopień wchłaniania ksylozy i polega na oznaczeniu jej stężenia we krwi i moczu po doustnym podaniu standardowej dawki. Pozwala to ocenić ogólną zdolność organizmu do wchłaniania węglowodanów.

Organizm trawi składniki odżywcze w trzech etapach: najpierw przy pomocy kwasów i enzymów w żołądku rozkładane są białka, tłuszcze i węglowodany; następnie w jelicie cienkim są one poddawane działaniu enzymów trzustkowych oraz żółci z wątroby. Potem są one wchłaniane, głównie w jelicie cienkim, a ostatnim etapem jest rozprowadzenie składników odżywczych po organizmie, gdzie są one odkładane lub wykorzystywane na bieżąco.

W przypadku niedoboru żółci lub enzymów trzustkowych, węglowodany i inne składniki nie są trawione prawidłowo. Jeżeli upośledzona jest funkcja wchłaniania w jelicie cienkim, składniki odżywcze zostają wydalone z kałem. W obu tych przypadkach – zaburzeniach trawienia i wchłaniania – u chorego mogą występować objawy związane z zaburzeniami wchłaniania, a w ekstremalnych przypadkach objawy niedożywienia i niedoboru witamin.

Badanie to nie jest powszechnie dostępne, ani nie zleca się go rutynowo. Wiele znanych organizacji prozdrowotnych, takich jak Amerykańskie Stowarzyszenie Gastroenterologii, Światowa Organizacja Gastroenterologii czy Brytyjskie Stowarzyszenie Gastroenterologii nie włączyły go do swoich wytycznych dotyczących oceny przyczyn zaburzeń wchłaniania.

Test wchłaniania ksylozy można zlecić w celu określenia, czy organizm pacjenta prawidłowo wchłania węglowodany oraz w diagnostyce różnicowej zaburzeń czynności przewodu pokarmowego, w celu odróżnienia zaburzeń wchłaniania jelitowego od zaburzeń trawienia spowodowanych niedoborem enzymów trzustkowych czy żółci.

Badanie można również zlecić, jeżeli inne testy, takie jak oznaczenie tłuszczu w kale, sugerują zaburzenia wchłaniania, lecz nie jest znana ich przyczyna.

Nie jest to badanie wykonywane rutynowo, a jego dostępność maleje z czasem. Wiele znanych organizacji prozdrowotnych, takich jak Amerykańskie Stowarzyszenie Gastroenterologii, Światowa Organizacja Gastroenterologii czy Brytyjskie Stowarzyszenie Gastroenterologii nie włączyły go do swoich wytycznych dotyczących oceny przyczyn zaburzeń wchłaniania.

Oznaczenie to można wykonać u pacjenta z objawami zaburzeń wchłaniania, takimi jak:

• Luźne, cuchnące stolce tłuszczowe (biegunka tłuszczowa)
• Uporczywa biegunka
• Bóle i skurcze w podbrzuszu, wzdęcia i gazy
• Utrata wagi
• Spowolniony rozwój (u dzieci)

Badania można zlecić w celu ustalenia, czy w jelitach zachodzi prawidłowe wchłanianie węglowodanów i/lub w celu ustalenia możliwych przyczyn zaburzeń wchłaniania.

‍

Po podaniu dawki ksylozy, jej wysokie stężenie we krwi i moczu nie jest niepokojące, lecz wskazuje na prawidłowe wchłanianie ksylozy w jelitach. Oznacza to, że objawy u pacjenta są spowodowane zaburzeniami trawienia nie zaś wchłaniania, np. niedoborem enzymów trzustkowych lub żółci.

Wysokie stężenie ksylozy we krwi przy jednoczesnym niskim stężeniu w moczu może występować u chorych z zaburzeniami pracy nerek. W takim przypadku w ocenie zaburzeń wchłaniania wykorzystuje się wynik uzyskany w badaniu krwi.

Niskie stężenie ksylozy we krwi i w moczu wskazuje na zaburzone wchłanianie. Niskie stężenie ksylozy może występować w wyniku wielu stanów klinicznych przebiegających z upośledzeniem trawienia i wchłaniania, takich jak przerost flory bakteryjnej w jelicie cienkim, zarażenie pasożytami, skrócone jelito (na przykład w wyniku interwencji chirurgicznej) czy celiakia.

W zależności od obrazu klinicznego, nieprawidłowy wynik testu wchłaniania ksylozy można potwierdzić dodatkowymi badaniami krwi lub kału, w celu ustalenia przyczyny. Można również wykonać biopsję jelita cienkiego w celu oceny wyglądu kosmków jelitowych.

Na wynik oznaczenia może wpłynąć przyjmowanie leków, takich jak aspiryna, inhibitory MAO, metformina, kwas nalidyksowy, alkaloidy opium, atropina i indometacyna.

Na wynik może również wpływać odwodnienie organizmu, wysiłek fizyczny oraz tempo opróżniania żołądka.

U niektórych pacjentów podanie ksylozy może spowodować mdłości, wymioty lub biegunkę.

1. Czy badanie można wykonać w gabinecie lekarskim?

Procedura oraz pobranie próbki może odbyć się w gabinecie lekarskim, lecz analizę próbki należy wykonać w laboratorium. Czasami próbkę wysyła się do laboratorium referencyjnego.

2. Czy do wykonania konieczne jest zebranie całego moczu z okresu pięciu godzin?

Tak. W celu prawidłowej oceny wchłaniania i wydalania należy zachować cały mocz oddany w tym okresie.

3. Dlaczego próbkę krwi należy pobrać na czczo?

Oznaczenie ksylozy w próbce pobranej na czczo wykorzystuje się jako punkt odniesienia. Wynik powinien być ujemny lub nieznacznie dodatni przed podaniem dawki ksylozy.

4. Czy zachodzi konieczność powtarzania oznaczenia ksylozy?

Zazwyczaj tylko w przypadku, gdy zachodzi podejrzenie, że pierwsze oznaczenie nie było miarodajne, na przykład z uwagi na przyjmowanie przez osobę badaną leków powodujących interferencje lub w przypadku przejściowych zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego (mdłości i wymioty).

5. Dlaczego zaburzenia wchłaniania powodują niedobory witamin?

Przyczyną jest brak możliwości prawidłowego wchłaniania witamin. Oprócz tego witaminy rozpuszczalne w tłuszczach takie jak A, E, K i D mogą być “uwięzione” i wydalane z tłuszczem w stolcach tłuszczowych.

‍

Na stronie

Choroby: Biegunka, mukowiscydoza, celiakia, niewydolność trzustki, niedożywienie

Linki do stron obcojęzycznych

MedlinePlus Medical Encyclopedia: Malabsorption
American Gastroenterological Association: Patient Center
National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases: Your Digestive System and How it Works
American Academy of Pediatrics: Malabsorption