W celu określenia stężenia leku sirolimus we krwi dla późniejszego ustalenia dawkowania, zachowania stałego stężenia terapeutycznego oraz ewentualnego wykrycia stężenia toksycznego.

Niezwłocznie po rozpoczęciu podawania leku sirolimus oraz każdorazowo w przypadku zmiany dawkowania; z początku w krótkich odstępach czasu, następnie w rzadszych, regularnych odstępach w celu monitorowania stężenia w czasie; w przypadku podejrzenia zbyt niskiego lub zbyt wysokiego stężenia w organizmie pacjenta.

Próbka krwi pobrana z żyły łokciowej

Próbkę pobiera się 12 godzin po podaniu poprzedniej dawki leku i bezpośrednio przed podaniem kolejnej dawki, lub też według zalecenia lekarza.

Oznacza się stężenie leku o nazwie sirolimus we krwi. Sirolimus jest stosunkowo nowym lekiem, stosowanym w celu zahamowania czynności układu odpornościowego u pacjentów przeszczepie. W prawidłowych warunkach układ odpornościowy rozpoznaje przeszczepiony narząd jako ciało obce i atakuje go. Sirolimus hamuje ten proces i pomaga zapobiegać odrzuceniu przeszczepu poprzez ograniczenie procesu aktywowania i wytwarzania białych krwinek zwanych limfocytami T. Hamuje również wytwarzanie przeciwciał.

Sirolimus zazwyczaj przyjmuje się doustnie. Jest on wchłaniany w układzie pokarmowym. Najwyższe stężenie we krwi występuje po około dwóch godzinach a następnie stopniowo spada. Substancja ta jest metabolizowana przez wątrobę i usuwana z organizmu wraz z kałem (ponad 90%) i moczem (mniej niż 2%).

Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zaakceptowała stosowanie sirolimus u pacjentów powyżej 13-go roku życia po przeszczepie nerki. Substancja ta jest mniej toksyczna dla nerek niż innych narządów i można ją podawać łącznie z innymi lekami immunosupresyjnymi – cykrosporyną i tacrolimus. Trwają badania dotyczące stosowania sirolimus u pacjentów w innych grupach wiekowych i po przeszczepach innych narządów, takich jak płuca lub wątroba. Podobnie jak w przypadku innych leków immunosupresyjnych, stosowanie sirolimus niesie za sobą skutki uboczne oraz efekty niepożądane i powoduje wzrost ryzyka infekcji i rozwoju chłoniaka.

Stężenie sirolimus w czasie należy monitorować przy pomocy badań laboratoryjnych, ponieważ lek ten ma wąski przedział leczniczy, w którym jego działanie jest skuteczne. Zbyt niskie stężenie może spowodować odrzucenie przeszczepu, a zbyt wysokie doprowadzić do wystąpienia objawów związanych z zatruciem. Stężenie sirolimus we krwi zazwyczaj oznacza się wówczas gdy jego poziom jest najniższy – krew pobiera się bezpośrednio przed podaniem kolejnej dawki leku.

Zazwyczaj sirolimus podaje się łącznie z cyklosporyną i kortykosteroidami. Dawki należy dostosowywać indywidualnie i monitorować stężenie sirolimus i cyklosporyny. Leczenie często rozpoczyna się od dużej dawki, którą następnie się zmniejsza. U pacjentów o niskim ryzyku powikłań, po około 2 – 4 miesiącach można zmniejszyć dawkę cyklosporyny i zwiększyć dawkę sirolimus.

Oznaczenie leku sirolimus we krwi stosuje się w celu monitorowania jego stężenia u osób przyjmujących go jako środek zapobiegający odrzuceniu przeszczepu. Pomiar ilości leku we krwi pozwala stwierdzić, czy jego stężenie zawiera się w zakresie leczniczym i czy jest poniżej granicy zatrucia. Leczenie należy monitorować z uwagi na bardzo wąski zakres stężeń, w którym sirolimus zachowuje działanie lecznicze, jednocześnie nie powodując zatrucia.

U pacjentów przyjmujących zarówno sirolimus jak i cyklosporynę (lub tacrolimus) należy monitorować stężenie obu leków.

Czasami wykonuje się również inne badania w celu oceny czynności narządów wewnętrznych oraz badanie morfologii krwi z uwagi na to, że sirolimus może powodować obniżenie liczby płytek krwi, wzrost lipidów we krwi i – po dłuższym czasie przyjmowania łącznie z lekami immunosupresyjnymi – mieć wpływ na czynność nerek.

Oznaczenie leku sirolimus w regularnych odstępach wykonuje się przy rozpoczęciu leczenia. Z powodu długiego czasu półtrwania (czasu usuwania substancji z organizmu), osiągnięcie stałego stężenia (równowagi) we krwi jest długotrwałym procesem. Po dostosowaniu dawek do potrzeb danego pacjenta i potwierdzeniu, że lek jest dobrze tolerowany, można zmniejszyć częstotliwość wykonywania oznaczeń.

Oznaczenia wykonuje się również w przypadku zmiany dawki, zmiany innych przyjmowanych leków lub jeżeli u pacjenta występują skutki boczne, objawy zatrucia lub odrzucenia przeszczepu.

Nawet w przypadku prawidłowego przyjmowania leku sirolimus, u niektórych pacjentów mogą wystąpić skutki uboczne i powikłania, takie jak infekcje i spowolniony powrót do zdrowia. Objawy niepożądane, przy których oznacza się stężenie leku, to między innymi:

• Zatwardzenie
• Biegunka
• Gorączka
• Ból głowy
• Nadciśnienie
• Bezsenność
• Mdłości
• Nadwrażliwość na światło słoneczne
• Wzrost masy ciała

Jeżeli którykolwiek z powyższych objawów utrzymuje się, należy poinformować lekarza.

Inne niebezpieczne objawy zatrucia lekiem sirolimus to:

• Kaszel, spłycony oddech
• Bóle w klatce piersiowej
• Przyspieszony rytm serca
• Bladość skóry
• Częste wylewy podskórne (siniaki) lub nadmierne krwawienie

Monitorowanie jest konieczne przez cały okres przyjmowania leku sirolimus przez pacjenta.

‍

Stężenie przekraczające ustalony zakres leczniczy może powodować występowanie objawów zatrucia. Zbyt niskie stężenie może prowadzić do odrzucenia przeszczepu. W zależności od wyników lekarz dostosowuje dawkę indywidualnie dla każdego pacjenta.

Pacjent przyjmujący jednocześnie inne leki immunosupresyjne powinien ściśle współpracować z lekarzem prowadzącym, aby upewnić się, że pomiędzy przyjmowanymi lekami nie zachodzą interakcje.

Leki spowalniające lub przyspieszające metabolizm leku sirolimus mogą mieć wpływ na jego stężenie we krwi. Leki zwiększające stężenie sirolimus we krwi to między innymi środki przeciwgrzybiczne, klarytromycyna, erytromycyna, izoniazyd, inhibitory proteazy i chinidyna. Leki obniżające stężenie sirolimus we krwi to między innymi karbamazepina, fenobarbital, fenytoina, rifampicyna i nafcillina. Pacjenci przyjmujący sirolimus muszą unikać spożywania soku grejpfrutowego i naparu z dziurawca.

Nie wolno samodzielnie zmieniać dawki leku ani pory jego przyjmowania, bez uprzedniej konsultacji z lekarzem. Sirolimus należy spożywać w takich samych odstępach czasu w stosunku do posiłków. Podczas przyjmowania leku należy wystrzegać się zajścia w ciążę. Pacjentki planujące ciążę powinny uzyskać od lekarza informacje na temat związanego z tym ryzyka.

Pacjenci przyjmujący sirolimus powinni również konsultować się z lekarzem przed ewentualnymi szczepieniami.

1. Jak długo należy przyjmować sirolimus?

Pacjenci po przeszczepach muszą przyjmować sirolimus lub inne leki immunosupresyjne przez całe życie. Należy porozumieć się z lekarzem w celu dobrania odpowiedniego leku. Z czasem może zachodzić konieczność zmiany leczenia.

‍

2. Kto zleca oznaczenia leku sirolimus?

Oznaczenia zazwyczaj zleca lekarz oraz transplantolog, który wykonał przeszczep lub lekarz transplantolog specjalizujący się w danym rodzaju przeszczepów.

‍

3. Gdzie wykonuje się oznaczenia?

Oznaczenia leku sirolimus można wykonać w laboratorium szpitalnym lub w laboratorium specjalistycznym. Z uwagi na to, że oznaczenia w poszczególnych laboratoriach wykonuje się różnymi metodami, różnią się również zakresy referencyjne stosowane w tych laboratoriach. Zazwyczaj wszystkie kolejne oznaczenia wykonuje się w tym samym laboratorium, aby móc zaobserwować trendy w czasie, przy zastosowaniu tej samej metody.

‍

4. Czy pacjent powinien informować innych lekarzy o tym, że przyjmuje sirolimus?

Tak. Należy informować innych lekarzy, ze względu na możliwe interferencje z innymi lekami oraz na immunosupresyjne działanie leku sirolimus, który może mieć wpływ na procesy gojenia, skuteczność szczepień oraz może powodować wzrost ryzyka rozwoju pewnych nowotworów (takich jak nowotwory skóry i chłoniak).

‍

UWAGA: Wymienione poniżej adresy stron internetowych, są źródłami uzupełniającymi. W celu obejrzenia kompletnej listy źródeł wykorzystanych w tworzeniu tej strony, kliknij tutaj.

‍

Linki do stron obcojęzycznych

‍National Kidney Foundation: What are immunosuppressants?
American Society of Transplantation: Patient Education Packets
American Association of Kidney Patients
United Network for Organ Sharing

‍