W skrócie
W jakim celu badanie jest wykonywane?
Badanie na obecność receptorów estrogenowych i/lub progesteronowych wykonuje się w celu ustalenia rodzaju leczenia farmakologicznego i prognozowania w nowotworach sutka.
Kiedy badanie jest wykonywane?
W przypadku rozpoznania nowotworu sutka lekarz może zlecić badanie w kierunku obecności tych receptorów aby określić czy rozrost nowotworu jest zależny od hormonów płciowych: estrogenów i/lub progesteronu.
Jak się pobiera próbkę do badania?
Próbkę tkanki nowotworowej sutka pobiera się drogą biopsji cienkoigłowej, biopsji igłowej lub pobiera się wycinek. Oznaczenie receptorów można wykonać również w tkance usuniętej przez wycięcie guzka (lumpektomii) lub w tkance pozostałej po mastektomii (amputacji sutka).
Czy do badania trzeba się przygotować?
Lekarz może zalecić zaprzestanie przyjmowania leków hormonalnych przez jakiś czas przed pobraniem próbki.
Informacja o próbce
Co się oznacza?
Receptory estrogenowe (ER) i receptory progesteronowe (PR) to specyficzne białka obecne w komórkach określonych tkanek organizmu. Funkcją receptorów jest wiązanie estrogenów i progesteronu, żeńskich hormonów płciowych obecnych we krwi, które stymulują wzrost komórek i ich podziały.
W różnych rodzajach nowotworów sutka stwierdza się w komórkach obecność receptorów estrogenowych i/lub progesteronowych, często o wysokim stężeniu (liczbie). Są to tzw. nowotwory hormono-zależne, których rozrost jest uwarunkowany stężeniem estrogenów i/lub progesteronu we krwi. Tkankę sutka bada się na obecność (ER+, PR+) lub nieobecność tych receptorów (ER-, PR-).
Uwaga
Jeżeli przeprowadzenie badania jest dla Ciebie, lub kogoś Ci bliskiego przyczyną niepokoju czy zawstydzenia, przeczytaj artykuły:
Artykuły zamieszczone w dziale Laboratorium dostarczą Ci ogólnych informacji na temat obróbki pobranej krwi, wymazu z gardła oraz krwiodawstwa i krwiolecznictwa.
Badanie
W jakich przypadkach badanie jest wykonywane?
Oznaczenie receptorów estrogenowych i/lub progesteronowych jest wykonywane u wszystkich osób z inwazyjnym nowotworem sutka oraz wykorzystywane jako wskaźnik prognostyczny i stosowane w celu ułatwienia leczenia pacjentek z pierwotnym guzem lub w przypadku wznowy. Osoby z nowotworem sutka, u których stwierdzono obecność ER (ER+) i PR (PR+) mają znacznie większe szanse na skuteczne leczenie, lepszą prognozę niż te, u których receptorów brak. U chorych ER+ i/lub PR+ stosuje się z powodzeniem leczenie anty-estrogenami np. tamoxifenem.
W jakich przypadkach badanie jest zlecane?
Badanie na obecność receptorów jest zalecane jako element diagnostyki w kierunku rozpoznania inwazyjnej postaci nowotworu sutka. Wynik badania ułatwia lekarzowi nie tylko podjęcie decyzji co do sposobu leczenia ale także określa cechy charakterystyczne nowotworu.
Co oznacza wynik?
Zwykle, jeśli stwierdza się typ nowotworu ER+ i PR+ prognoza przeżycia dla pacjentki jest lepsza niż średnia i można założyć, że leczenie farmakologiczne z zastosowaniem anty-estrogenów przyniesie dobre efekty. Im większa liczba receptorów tym większe prawdopodobieństwo skutecznego leczenia. Jednak odpowiedź na leczenie jest indywidualna dla każdego pacjenta i zależy od wielu czynników.
Pacjentka, u której nie stwierdza się obecności receptorów estrogenowych a jedynie receptory progesteronowe, także odniesie korzyści z zastosowania leczenia anty-estrogenami choć odpowiedź na takie leczenie może być słabsza.
W przypadku braku receptorów estrogenowych i progesteronowych (ER-, PR-) pacjentka najprawdopodobniej nie odniesie korzyści z zastosowania terapii hormonalnej.
Indywidualna odpowiedź na terapię hormonalną zależy od wielu czynników ale odsetek typowych odpowiedzi jest następujący:
- ER (+), PR (+): 75-80%
- ER (+), PR (-): 40-50%
- ER (-), PR (+): 25-30%
- ER (-), PR (-): 10% lub poniżej
Uwaga
Dla wielu oznaczeń nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości te zależą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w artykule:
Co jeszcze należy wiedzieć?
Badanie na obecność receptorów estrogenowych i/lub progesteronowych może być wykonane równolegle z oznaczeniem obecności białka receptorowego Her-2/neu. Dodatni wynik badania Her-2/neu u pacjentki ze stwierdzoną obecnością receptorów estrogenowych i/lub progesteronowych może wpływać niekorzystnie na wynik terapii hormonalnej.
Badania na obecność receptorów estrogenowych/progesteronowych można wykonać jedynie w laboratoriach specjalistycznych/referencyjnych, w których wyniki interpretuje i autoryzuje doświadczony personel. Oczekiwanie na wyniki badania może potrwać kilka tygodni.
Badanie wykonuje się w próbce tkanki nowotworowej pobranej w wyniku biopsji. Może się zdarzyć, że próbka tkanki nowotworowej nie będzie wystarczająca do wykonania badania. Wówczas lekarz może założyć, że wynik badania na obecność receptorów estrogenowych jest dodatni i wynik na obecność receptorów progesteronowych jest dodatni i zaproponować kilka różnych (a nie tylko terapię hormonalną) możliwości leczenia.
Pytania i odpowiedzi
1. Czy można oznaczyć we krwi wskaźniki określające obecność receptorów estrogenowych i/lub progesteronowych?
Nie. Komórki nowotworowe nie uwalniają receptorów do krwi krążącej. Receptory można badać tylko w tkance nowotworowej.
2. Czy badanie obecności receptorów estrogenowych i/lub progesteronowych wykonuje się także u mężczyzn?
Tak. U mężczyzn rak sutka nie występuje tak często jak u kobiet ale zdarza się i w przypadku tego nowotworu wynik badania może potwierdzić obecność receptorów ER lub PR.
Źródła
Linki do tej strony:
Choroby: Rak sutka
Linki do stron obcojęzycznych:
Breastcancer.org: What is Hormonal Therapy?
National Breast Cancer Foundation: Lab Tests
