W skrócie
W jakim celu badanie jest wykonywane?
Jako pomocnicze w ustaleniu sposobu leczenia (terapii personalizowanej) niedrobnokomórkowego raka płuc i wielu innych nowotworów.
Kiedy badanie jest wykonywane?
Badanie wykonuje się w przypadku rozpoznania niedrobnokomórkowego raka płuc lub innych nowotworów, które rozwijają się pomimo wdrożonego leczenia.
Jak się pobiera próbkę do badania?
Próbka komórek nowotworowych pobranych metodą biopsji lub chirurgicznego usunięcia tkanki nowotworowej.
Czy do badania trzeba się przygotować?
W wielu przypadkach przygotowanie nie jest kłopotliwe, lecz zależy to od sposobu pozyskania komórek nowotworowych. Lekarz udzieli odpowiednich informacji przed wykonaniem zabiegu.
Informacja o próbce
Co się oznacza?
PD-L1 jest białkiem obecnym na powierzchni wielu komórek w organizmie ludzkim. Niektóre, choć nie wszystkie, komórki nowotworowe posiadają znaczną ilość PD-L1, która umożliwia im omijanie naturalnego systemu obrony organizmu – układu odpornościowego. W badaniu laboratoryjnym oznacza się ilość PD-L1 obecnego na komórkach nowotworowych, co pozwala ustalić sposób leczenia określonych nowotworów.
Jednym ze sposobów walki układu odpornościowego z chorobami takimi jak nowotwory są komórki T (limfocyty T) – typ białych krwinek. Niektóre rodzaje limfocytów T rozpoznają i bezpośrednio atakują komórki nowotworowe, jak również inne komórki patologiczne albo zainfekowane. Organizm posiada jednak tzw. „odpornościowe punkty kontrolne”, które nie dopuszczają do atakowania komórek prawidłowych przez limfocyty T. PD-L1 oraz białko o nazwie PD-1 (białko programowanej śmierci-1) są elementami punktu kontrolnego. PD-L1 obecne na prawidłowych komórkach rozpoznaje i przyłącza się do PD-1 na limfocytach T, powodując ich unieszkodliwienie i uniemożliwiając im atakowanie innych komórek.
Jednak niektóre komórki nowotworowe posiadają duże ilości PD-L1, co pomaga im uniknąć ataku ze strony limfocytów T. Istnieje wtedy większe ryzyko, że po unieszkodliwieniu limfocytów T, komórki nowotworowe nie zostaną wychwycone przez układ odpornościowy i przeżyją.
Opracowano nowe leki przeciwnowotworowe (o charakterze immunoterapii) mające na celu przerwanie interakcji pomiędzy PD-L1 i PD-1. Są to przeciwciała, które przyłączają się do PD-L1 lub PD-1 i blokują ich interakcję, co powoduje, że komórki rakowe nie unieszkodliwiają limfocytów T. Wzmacniają układ odpornościowy organizmu oraz jego zdolność do rozpoznania i zwalczania komórek nowotworowych.
Blokowanie ścieżki odpornościowych punktów kontrolnych przeciwciałami skierowanymi wobec PD-1 i PD-L1 powstrzymało lub spowolniło rozwój nowotworów takich jak czerniak, niedrobnokomórkowy rak płuc, rak nerki, rak pęcherza moczowego, nowotwory głowy oraz ziarnica złośliwa. Trwają również badania skuteczności immunoterapii pod kątem leczenia innych rodzajów raka.
Uwaga
Jeżeli przeprowadzenie badania jest dla Ciebie, lub kogoś Ci bliskiego przyczyną niepokoju czy zawstydzenia, przeczytaj artykuły:
Artykuły zamieszczone w dziale Laboratorium dostarczą Ci ogólnych informacji na temat obróbki pobranej krwi, wymazu z gardła oraz krwiodawstwa i krwiolecznictwa.
Badanie
W jakich przypadkach badanie jest wykonywane?
Badanie wykonuje się w celu wykrycia PD-L1 w tkance nowotworowej, jako pomoc w ustaleniu leczenia niektórych nowotworów, takich jak niedrobnokomórkowy rak płuc lub inne nowotwory. Stwierdzenie obecności PD-L1 na komórkach umożliwia zastosowanie określonej immunoterapii (z zastosowaniem inhibitorów PD-1 lub PD-L1) nowymi lekami biologicznymi (o charakterze przeciwciał) takimi jak atezolizumab, nivolumab i pembrolizumab, które mogą być skuteczna w leczeniu nowotworu.
Tkankę pobraną z guza można zbadać na obecność PD-L1 metodą immunohistochemiczną(IHC), aby określić, czy ilość dostępnego PD-L1 jest wystarczająca dla skuteczności leczenia inhibitorami. (Informacje dotyczące IHC zawarto w rozdziale“Techniki specjalne” w artykule dotyczącym anatomopatologii).
Warianty testu PD-L1
Istnieje kilka wariantów testu PD-L1 i nie można ich stosować wymiennie.Badanie i sposoby interpretacji dostosowuje się do typu nowotworu oraz określonej immunoterapii,którą dobiera lekarz.
Badania PD-L1 są wymagane przed rozpoczęciem leczenia określonymi typami leków i zalecane w przypadku innych. Konieczność lub dobrowolność wykonania badania zależy od konkretnego nowotworu i rodzaju leku.Lekarz może omówić z pacjentem aktualne wytyczne w zakresie testów PD-L1 w kontekście jego indywidualnego przypadku.
Badania i sposoby leczenia podlegają ciągłym zmianom. Obecnie oznaczenia PD-L1 można wykorzystywać jako pomoc w leczeniu następujących nowotworów:
- Niedrobnokomórkowy rak płuc
- Rak pęcherza moczowego oraz nowotwory nabłonka przejściowego
- Gruczolakorak żołądka, wpustu żołądka oraz rak kolczystokomórkowy przełyku
- Rak kolczystokomórkowy głowy i szyi
- Rak szyjki macicy
- Rak piersi
- Czerniak
W jakich przypadkach badanie jest zlecane?
Oznaczenie PD-L1 zleca się w przypadku rozpoznania raka,kiedy lekarz chce określić, czy leczenie inhibitorami PD-L1 lub PD-1 będzie właściwą metodą u danego pacjenta.
Oznaczenie PD-L1 może być wymagane przed rozpoczęciem leczenia:
- Rozpoznanie towarzyszące: w niektórych kombinacjach stosowanych leków wykonanie oznaczenia jest wymagane przed rozpoczęciem leczenia.
- Rozpoznanie uzupełniające: w niektórych kombinacjach stosowanych leków zaleca się wykonanie oznaczenia, lecz nie jest ono wymagane przed rozpoczęciem leczenia.
Czasami badania PD-L1 zleca się w przypadku ponownego rozrostu raka po chemioterapii lub innym sposobie leczenia. Można je również zlecić u pacjenta w zaawansowanym stadium nowotworu, w którym pozostało niewiele opcji leczenia, kiedy rozpatruje się immunoterapię PD-L1.
Co oznacza wynik?
Wynik badania dostarcza informacji na temat obecności PD-L1 lub jej braku (ekspresja lub brak ekspresji) w tkance nowotworowej. Może też zostać podany jako wynik dla wykonanego testu. Czasami zawiera też interpretację.
W przypadku stwierdzenia obecności białka PD-L1 na komórkach nowotworowych, immunoterapia może być właściwym rozwiązaniem dla pacjenta. Jednak nie każdy chory z podwyższonym poziomem PD-L1 reaguje na immunoterapię, a odpowiedź organizmu może się również zmieniać z czasem.
W przypadku obecności niewielkiej lub niewystarczającej ilości PD-L1 pozytywna odpowiedź organizmu na immunoterapię jest mniej prawdopodobna i należy rozważyć inny sposób leczenia.
Wynik ujemny oznacza, że poziom PD-L1 w próbce jest zbyt niski. Czasami ilość PD-L1 może być różna w różnych obszarach tkanki nowotworowej, może również ulegać zmianom w czasie, na przykład w guzie pierwotnym i nawracającym.
Uwaga
Dla wielu oznaczeń nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości te zależą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w artykule:
Co jeszcze należy wiedzieć?
Jaki jest czas oczekiwania na wynik?
Nie wszystkie laboratoria oferują oznaczenia PD-L1. W zależności od wybranej metody i ewentualnej konieczności wysłania próbki do laboratorium referencyjnego, na wynik trzeba oczekiwać co najmniej kilka dni.
Pytania i odpowiedzi
Czy zamiast biopsji tkanki można wykonać badanie krwi?
W celu przeprowadzenia diagnostyki guza należy wykonać biopsję tkanki z lokalizacji nowotworu. Pobrane komórki są niezbędne do oznaczenia PD-L1.
Czy konieczne jest wykonanie badań przed rozpoczęciem leczenia?
Wykonanie badan jest wymagane dla celów procesu leczenia nowotworów, określonego przez Agencję ds. Żywności i Leków (FDA) jako wymagane badanie “diagnostyczne badanie towarzyszące”. W przypadku określonego procesu leczenia może być traktowane jako „diagnostyczne badanie uzupełniające” a wykonanie badań uznaje się za najlepszą praktykę. Immunoterapia nieprzerwanie ewoluuje, a wraz z zachodzącymi zmianami i większą dostępnością danych, zmieniają się również metody działania. Aktualnych informacji udzieli pacjentowi lekarz prowadzący.
Jakie mogą być skutki uboczne immunoterapii?
Białko PD-L1 może być obecne na powierzchni komórek prawidłowych w całym organizmie, przez co zastosowanie immunoterapii wiąże się z możliwością występowania działań niepożądanych związanych z atakowaniem tych komórek przez układ odpornościowy. Często u pacjentów występuje zmęczenie, utrata apetytu, mdłości, kaszel, wysypka i świąd. Wspólnie z onkologiem należy omówić korzyści i czynniki ryzyka związane z podjęciem określonego sposobu leczenia. Więcej informacji można znaleźć w artykule American Cancer Society dotyczącym inhibitorów odpornościowych punktów kontrolnych w leczeniu nowotworów.
Czy wykonanie tego badania zaleca się każdemu choremu z nowotworem?
Nie. Badanie PD-L1 jest wymagane lub zalecane tylko w określonych typach nowotworów, jeżeli rozważa się możliwość leczenia inhibitorami PD-L1 lub PD-1. Nie jest to badanie przesiewowe ani diagnostyczne.W przypadku rozpoznania nowotworu i stwierdzenia obecności PD-L1 należy omówić z onkologiem dostępne opcje leczenia.
Źródła
TREŚCI POWIĄZANE
Na tej stronie
Testy
Diagnostyka IVD w terapii celowanej
EGFR [Her-1]
Choroby
Rak płuc
Rak szyjki macicy
Rak piersi
Linki do stron obcojęzycznych:
American Cancer Society: Immune checkpoint inhibitors to treat cancer
American Society of Clinical Oncology: Understanding Immunotherapy
National Cancer Institute: Biological Therapies for Cancer
American Lung Association: Immunotherapy, New Hope for Lung Cancer Treatment
American Cancer Society: Lung Cancer
American Cancer Society: Treating Non-Small Cell Lung Cancer
MedlinePlus Medical Encyclopedia: Lung cancer - non-small cell
