Badanie jest pomocne w rozpoznaniu przyczyny i lokalizacji oraz w ocenie przebiegu uszkodzenia tkanek. Aktywność LDH jest podwyższona w wielu różnych schorzeniach, co wynika z obecności LDH w wielu tkankach. Dawniej oznaczano LDH w celu rozpoznania i monitorowania przebiegu zawału serca, obecnie oznacza w tym celu głównie troponinę.

Kiedy lekarz podejrzewa ostrą lub przewlekłą chorobę, która powoduje uszkodzenie tkanek lub komórek, w celu określenia miejsca uszkodzenia i oceny przebiegu choroby (razem z innymi badaniami).

Próbka krwi pobierana jest poprzez nakłucie z żyły łokciowej.

Nie.

Dehydrogenaza mleczanowa (LDH) jest enzymem obecnym prawie we wszystkich tkankach organizmu, ale w prawidłowych warunkach tylko niewielkie ilości są wykrywane we krwi. LDH zazwyczaj pozostaje wewnątrz komórek. W chwili uszkodzenia lub rozpadu komórek dochodzi do uwolnienia LDH do krwi i aktywność enzymu we krwi rośnie. Dlatego LDH jest ogólnym wskaźnikiem uszkodzenia komórek.   Można oznaczać całkowitą aktywność LDH albo aktywność poszczególnych izoenzymów. Całkowita aktywność LDH jest sumą aktywności pięciu różnych izoenzymów (różne formy molekularne LDH). Całkowita aktywność LDH może świadczyć o uszkodzeniu tkanek, ale jest wskaźnikiem nieswoistym i nie może być wykorzystana do określenia przyczyny albo lokalizacji uszkodzenia.   Każdy z pięciu izoenzymów jest związany do pewnego stopnia z określoną lokalizacją tkankową (choć lokalizacje różnych izoenzymów nieco się na siebie nakładają). Dlatego pomiar określonego izoenzymu, wraz z innymi badaniami laboratoryjnymi, może pomóc w określeniu, jaka choroba jest przyczyną uszkodzenia tkanek i które tkanki lub narządy zostały uszkodzone. Ogólnie lokalizacja izoenzymów LDH jest następująca:  

• LDH-1: serce, krwinki czerwone, kora nerki, komórki zarodkowe
• LDH-2: serce, krwinki czerwone, kora nerki (mniejsze ilości niż LDH-1)
  
• LDH-3: płuca i inne tkanki
• LDH-4: krwinki białe, węzły chłonne, mięśnie, wątroba (mniejsze ilości niż LDH-5)
• LDH-5: wątroba, mięśnie

  Aktywność wszystkich izoenzymów składa się na całkowitą aktywność LDH, LDH-2 zwykle stanowi największy odsetek.

Obecnie aktywność LDH jest wykorzystywana głównie jako ogólny wskaźnik świadczący o obecności i ciężkości ostrego lub przewlekłego uszkodzenia tkanek; czasem służy też do oceny przebiegu niektórych chorób przewlekłych, takich jak nowotwory, choroby nerek i choroby wątroby. Dawniej oznaczano LDH w celu rozpoznania i monitorowania przebiegu zawału serca, obecnie oznacza w tym celu troponinę. Izoenzymy LDH mogą być pomocne w różnicowaniu lokalizacji uszkodzenia, ale takie badanie wykonywane jest bardzo rzadko.

Lekarz może zlecić oznaczenia całkowitej aktywności LDH (razem z innymi testami laboratoryjnymi) jako badanie przesiewowe przy podejrzeniu uszkodzenia komórek lub tkanek. Jeśli całkowita aktywność LDH jest podwyższona, lekarz może zlecić oznaczenie izoenzymów LDH lub, najczęściej, inne badania (np. ALT, AST lub ALP), które pomogą określić przyczynę uszkodzenia i ocenić, jakiego narządu ono dotyczy. W przypadku zdiagnozowania ostrej lub przewlekłej choroby, LDH może służyć do oceny jej przebiegu; wtedy lekarz zleca badanie regularnie.

Czasem oznaczenie LDH zleca się w celu monitorowania uszkodzenia spowodowanego urazem mięśni oraz w ocenie niedokrwistości (anemii) hemolitycznej (tzn. spowodowanej rozpadem krwinek czerwonych, które albo są zbyt wrażliwe, albo ulegają mechanicznemu uszkodzeniu, np. przez sztuczną zastawkę serca).
Dawniej zdarzało się oznaczanie LDH i izoenzymów LDH wraz z CK i CK-MB u pacjenta z objawami zawału serca. Obecnie zamiast LDH zleca się badanie troponiny, w niektórych sytuacjach stężenie CK-MB.

Podwyższona aktywność LDH i zmiany proporcji izoenzymów LDH wskazują zwykle na uszkodzenie tkanek. Najczęściej na skutek uszkodzenia komórek aktywność LDH wzrasta, po pewnym czasie osiąga maksimum, a następnie spada. Przykładowo, u pacjenta z zawałem serca całkowita aktywność LDH we krwi wzrośnie po 24 - 48 godzinach, osiągnie maksimum po 2 - 3 dniach i wróci do wartości wyjściowych po 10 - 14 dniach. Aktywność LDH jest podwyższona w wielu różnych schorzeniach, co wynika z obecności LDH w wielu tkankach.

Wzrost aktywności LDH może nastąpić w następujących sytuacjach:

• udar mózgowy
• leki: znieczulające, aspiryna, prokainamid, środki narkotyczne, alkohol
• niedokrwistość hemolityczna
• niedokrwistość złośliwa (megaloblastyczna)
• mononukleoza zakaźna
• zawał krezki, zator tętnicy płucnej (martwica tkanek)
• choroby nerek
• choroby wątroby
• dystrofia mięśniowa
• zapalenie trzustki
• rak jądra, chłoniaki i niektóre inne nowotwory.

W niektórych przewlekłych i postępujących chorobach oraz u osób przyjmujących niektóre leki może utrzymywać się nieznacznie podwyższona aktywność LDH.
Niska lub prawidłowa aktywność LDH zwykle nie stanowi problemu. Może wystąpić u niektórych osób, które zażywają duże dawki witaminy C.

Wiele czynników nie związanych z patologią może wpłynąć na poziom LDH, na przykład:

• Znaczny wysiłek fizyczny może spowodować czasowy wzrost LDH.
• Fałszywie zawyżony wynik LDH może być spowodowany przez hemolizę pobranej krwi z powodu nieprawidłowego postępowania z próbką, nieprawidłowej temperatury albo trudności w pobraniu krwi.
• U pacjentów z wysoką liczbą płytek krwi aktywność LDH jest fałszywie zawyżona i nie oddaje rzeczywistej aktywności LDH u pacjenta.

‍

1. Co może spowodować wzrost więcej niż jednego izoenzymu LDH?

Aktywność kilku izoenzymów LDH może wzrastać równocześnie, jeśli uszkodzenie dotyczy więcej niż jednego narządu, np. u pacjenta z zapaleniem płuc, u którego doszło do zawału serca. Innym przykładem może być postępująca choroba, która uszkadza kolejne narządy, np. rak, który daje przerzuty. Ponadto lokalizacja narządowa poszczególnych izoenzymów LDH nie jest w pełni swoista i niektóre izoenzymy mogą być obecne w tych samych tkankach. Dlatego uszkodzenie jednej tkanki może powodować wzrost kilku izoenzymów. Przykładowo, intensywny wysiłek fizyczny może spowodować tymczasowy wzrost LDH-1, LDH-2 i LDH-5.

2. Dlaczego LDH jest użyteczna diagnostycznie pomimo braku swoistości narządowej?

LDH może stanowić dla lekarza sygnał ostrzegawczy, że gdzieś w organizmie niszczone są komórki. W podobny sposób podwyższone stężenie CRP sygnalizuje obecność stanu zapalnego.

3. Czy jakieś działania pacjenta mogą obniżyć aktywność LDH?

Nie. LDH jest wskaźnikiem uszkodzenia tkanek, więc aktywność enzymu zwykle ulega obniżeniu po wygaśnięciu choroby. U osoby z chorobą przewlekłą, w której dochodzi do niszczenia komórek, wysoka aktywność LDH może się utrzymywać.

4. Czy LDH można oznaczać w innym materiale niż krew?

Tak, czasem zleca się oznaczenie LDH w moczu, płynie mózgowo-rdzeniowym (pmr) lub płynach z jam ciała. Przykładem może być wykorzystanie oznaczania LDH w pmr jako badania pomocniczego w rozpoznaniu bakteryjnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.

‍

Linki do stron obcojęzycznych:
Kidshealth.org: Lactate Dehydrogenase
American Heart Association
‍National Heart, Lung, and Blood Institute: Hemolytic Anemia
‍National Cancer Institute: Tumor Markers
‍American Cancer Society: Tests for Testicular Cancer
‍American Liver Foundation
‍American Lung Association

‍