U kobiet, w celu oceny czynności jajników oraz płodności; czasami w celu oceny zespołu policystycznych jajników (PCOS) lub w celu oceny skuteczności leczenia raka jajników; w celu oceny obecności niewyraźnie wykształconych narządów płciowych i/lub czynności jąder u niemowląt płci męskiej.

W celu oceny płodności kobiety, przewidzenia początku menopauzy lub w przypadku podejrzenia PCOS; czasami przed wykonaniem zabiegu sztucznego zapłodnienia; okresowo u kobiet przechodzących leczenie raka jajników wytwarzającego AMH; w przypadku podejrzenia braku jąder lub ich nieprawidłowej czynności u niemowlęcia płci męskiej.

Próbka krwi pobrana z żyły łokciowej.

Nie

W badaniu oznacza się stężenie hormonu anty-Mullerowskiego (AMH) we krwi. AMH jest hormonem wytwarzanym przez tkanki rozrodcze, wytwarzanym przez jądra u mężczyzn i jajniki u kobiet. Rola AMH oraz ilość obecna w organizmie różni się w zależności od płci i wieku.

We wczesnym etapie rozwoju płodu męskiego AMH wytwarzany jest w jądrach, hamując rozwój żeńskich narządów rozrodczych i wspierając rozwój innych męskich narządów rozrodczych. U chłopców poziom AMH pozostaje wysoki do około drugiego roku życia, kiedy to zaczyna spadać. Największy spadek występuje w okresie pokwitania.

Z uwagi na to, że u płodu żeńskiego nie występują jądra, na tym etapie rozwoju AMH nie jest wytwarzany, co umożliwia rozwój żeńskiego układu rozrodczego. Stężenie AMH u dziewczynek jest niskie aż do czasu pokwitania – wtedy jajniki rozpoczynają wytwarzanie tego hormonu i jego stężenie znacznie wzrasta. AMH u kobiet stopniowo maleje w wieku rozrodczym, a po menopauzie jest on bardzo niskie lub wręcz niewykrywalne.

AMH odgrywa znaczną rolę u kobiet w wieku rozrodczym. Po urodzeniu noworodek płci żeńskiej posiada około miliona komórek jajowych (oocytów). W dzieciństwie liczba ta zmniejsza się do około 500 000. Większość komórek jajowych ulega naturalnej degradacji i nigdy nie dojrzewa, a ich określona liczba przetrwa dzięki hormonowi folikulotropowemu (FSH) i utworzy dojrzałe pęcherzyki. AMH równoważy cykliczne działanie FSH w miesięcznym procesie dojrzewania i uwalniania komórki jajowej (jajeczkowanie) powodowane obecnością hormonu luteinizującego (LH). Ilość AMH w organizmie odzwierciedla rozwój pęcherzyka.

Badania wykazały, że oznaczenie stężenia AMH może być przydatne w ocenie potencjału dojrzewania komórek jajowych u kobiety (zapasu komórek jajowych) oraz prawdopodobieństwa poczęcia. Stężenie AMH spada wraz z upływem czasu w wieku rozrodczym, przed wystąpieniem menopauzy spadek ten jest najbardziej widoczny, a po menopauzie poziom AMH zazwyczaj jest niewykrywalny. Oznaczenie stężenia AMH jest przydatne w ocenie aktualnej płodności kobiety i umożliwia przewidzenie rozpoczęcia menopauzy.

Podwyższone stężenie AMH może być związane z chorobą jajników zwaną zespołem policystycznych jajników (PCOS). Nadmiar pęcherzyków występujący w tej chorobie powoduje patologicznie wzmożone wytwarzanie AMH, co towarzyszy również niektórym nowotworom jajników.

AMH jest również jednym z czynników decydujących o płci płodu. Podczas pierwszych kilku tygodni ciąży u płodu mogą rozwinąć się męskie lub żeńskie narządy płciowe. Wytwarzanie AMH i androgenów przez jądra u chłopca hamuje rozwój żeńskich narządów płciowych (przewody Mullera obecne zarówno u płodów męskich jak i żeńskich) i wspomaga tworzenie się innych męskich narządów płciowych. Jeżeli stężenie AMH w tym czasie jest zbyt niskie, lub AMH nie występuje wcale, u płodu mogą rozwinąć się zarówno męskie jak i żeńskie narządy płciowe. Dziecko urodzone z niewyraźnie wykształconymi narządami płciowymi może nie zostać rozpoznane jako chłopiec ani dziewczynka.

Oznaczenie hormonu anty-Mullerowskiego (AMH) nie jest badaniem rutynowym, lecz jest przydatne w określonych okolicznościach. U kobiet w wieku rozrodczym oznaczenie AMH łącznie z badaniem innych hormonów, takich jak estradiol i FSH, pozwala ocenić rezerwę jajnikową. Testy te są również przydatne w ocenie czynności jajników i pozwalają w przybliżeniu określić rozpoczęcie menopauzy.

Oznaczenie AMH czasami zleca się u kobiety poddanej procedurze wspomaganego rozrodu, jak na przykład zapłodnienie in vitro (IVF); stężenie AMH jest związane z prawdopodobieństwem pozytywnej reakcji na leczenie. Niskie stężenie AMH wskazuje na słabą podatność jajników, co oznacza, że liczba komórek jajowych uzyskanych po stymulacji jajników będzie mniejsza. W tym celu zazwyczaj wykonuje się również oznaczenie innych hormonów oraz USG przezpochwowe (aby policzyć pęcherzyki, co odzwierciedla zapas komórek jajowych u kobiety).

Stężenie AMH może wzrastać w zespole jajników policystycznych (PCOS) z uwagi na zwiększoną liczbę pęcherzyków. Oznaczenie można zlecić w celu oceny tego schorzenia.

Podwyższone stężenie AMH i/lub inhibiny B towarzyszy również niektórym nowotworom jajników. Oznaczenia te mogą służyć jako markery nowotworowe i ułatwiać ocenę odpowiedzi na leczenie oraz monitorowanie wznowy.

W celu określenia płci niemowlęcia z niewyraźnie wykształconymi narządami płciowymi można zlecić badanie AMH łącznie z badaniem chromosomów, hormonów i czasami badaniami techniką obrazową. U niemowlęcia płci męskiej bez widocznych jąder niskie stężenie AMH może być przyczyną niewyraźnie wykształconych genitaliów. Jeżeli jądra nie zeszły do moszny i znajdują się w podbrzuszu, oznaczenie stężenia AMH może pomóc w ustaleniu, czy funkcjonują one prawidłowo.

Badanie AMH zleca się w celu oceny czynności jajników, w zaburzeniach płodności, jeżeli para rozważa zapłodnienie metodą wspomaganego rozrodu, np. IVF i w celu ustalenia prawdopodobieństwa rozpoczęcia się menopauzy u kobiety.

AMH zleca się również u kobiet z objawami PCOS, takimi jak:

• Nieprawidłowe krwawienia z macicy
• Rogowacenie ciemne
• Trądzik
• Brak miesiączki
• Zmniejszenie piersi
• Powiększone jajniki
• Hirsutyzm, oznaczające owłosienie typu męskiego, takie jak owłosienie twarzy – baki, podbródek, górna warga; owłosienie podbrzusza, klatki piersiowej, wokół sutków, dolnej części pleców, pośladków i wewnętrznej strony ud
• Wzrost masy ciała / otyłość, tkanka tłuszczowa ulokowana w okolicy pasa
• Włókniaki starcze pod pachami lub na szyi
• Przerzedzone włosy, łysienie typu męskiego

Oznaczenie AMH zleca się okresowo u kobiet z nowotworem jajników wytwarzającym AMH, w celu monitorowania skuteczności leczenia oraz ewentualnej wznowy.
Badanie wykonuje się również w przypadku niewyraźnie wykształconych narządów płciowych u niemowlęcia oraz jeżeli jądra u chłopca nie zeszły do moszny.

‍

U kobiet

U kobiet w wieku rozrodczym obniżone stężenie AMH może wskazywać na niewielki zapas komórek jajowych, a co za tym idzie na obniżoną płodność, co może skutkować słabą odpowiedzią lub brakiem odpowiedzi na zapłodnienie metodą in vitro. Może również wskazywać na przedwczesną niewydolność jajników.

Podwyższone stężenie AMH często występuje w PCOS lecz nie stanowi o rozpoznaniu tej choroby; może również wskazywać na wysoką lub wręcz nadmierną podatność na zapłodnienie metodą i vitro, co oznacza konieczność odpowiedniego dostosowania leczenia. Obniżające się stężenie i/lub znaczny spadek stężenia AMH może wskazywać na nadchodzącą menopauzę. Brak lub bardzo niskie stężenie AMH jest prawidłowe u niemowląt płci żeńskiej oraz u kobiet po menopauzie.

AMH wykorzystuje się również w celu monitorowania nowotworu jajników wytwarzającego AMH. W takim przypadku spadek stężenia oznacza odpowiedź na leczenie, a wzrost może wskazywać na wznowę.

Niemowlęta

U niemowlęcia płci męskiej brak lub obniżony poziom AMH może wskazywać na zaburzenia w obrębie genu odpowiedzialnego za wytwarzanie AMH lub też brak albo nieprawidłową czynność jąder. Brak hormonów męskich może być przyczyną niewyraźnie wykształconych narządów płciowych i powodować nieprawidłowości w obrębie wewnętrznych struktur rozrodczych. Prawidłowe stężenie AMH i androgenów u niemowlęcia, którego jądra nie zeszły do moszny wskazuje na obecność i prawidłową czynność jąder przy ich nieprawidłowym umiejscowieniu.

‍

Niektórzy specjaliści uważają, że AMH warto wykorzystywać rutynowo w celu przewidzenia płodności oraz wystąpienia menopauzy, lecz nie ma co do tego pełnej zgodności. Nie jest to badanie diagnostyczne ani wykonywane autonomicznie, lecz wspomaga rozpoznanie powyższych stanów.      

Stężenie pozostałych hormonów podlega zmianom w zależności od fazy cyku miesięcznego u kobiety, lecz AMH wytwarzany jest przez dojrzewające pęcherzyki w stałym tempie. Nie ulega również zmianom pod wpływem ciąży lub doustnych środków antykoncepcyjnych.

1. Czy każda kobieta w wieku rozrodczym powinna wykonać badanie AMH?

W większości przypadków nie jest to konieczne, o ile nie występują zaburzenia płodności.

2. Czy badanie AMH należy wykonywać u każdego chłopca?

Nie, rutynowe badania nie są konieczne. Oznaczenie AMH wykonuje się tylko w przypadku wątpliwości dotyczących rozwoju płciowego dziecka.

3. Czy badanie to można wykonać w gabinecie lekarskim?

Nie. Badanie wymaga specjalistycznego sprzętu i wykonuje się w laboratorium. Czasami próbkę wysyła się do laboratorium referencyjnego.

‍

Na stronie:
‍Choroby: zespół jajników policystycznych, niepłodność, menopauza

‍
Linki do stron obcojęzycznych:|
‍American Society for Reproductive Medicine: Age and Fertility
‍MedlinePlus Medical Encyclopedia: Infertility
The John Hopkins Children's Center: Syndromes of Abnormal Sex Differentiation, II. Normal Sex Differentiation
‍American Society for Reproductive Medicine: Infertility
‍American Society for Reproductive Medicine: Aging - Female
‍MedlinePlus Medical Encyclopedia: Infertility
‍Hormone Health Network: Primary ovarian insufficiency
‍Womenshealth.gov: Polycystic ovary syndrome
‍MedlinePlus Medical Encyclopedia: Ambiguous genitalia
‍Mayo Clinic: Ambiguous genitalia

‍

‍