W skrócie
W jakim celu badanie jest wykonywane?
Badanie pomaga w wykryciu i ocenie niedokrwistości hemolitycznej.
Kiedy badanie jest wykonywane?
Jeśli lekarz podejrzewa niszczenie krwinek czerwonych (niedokrwistość hemolityczną) u pacjentów z objawami niedokrwistości, takimi jak osłabienie, bladość skóry lub żółtaczka.
Jak się pobiera próbkę do badania?
Próbka krwi pobierana jest z żyły łokciowej.
Czy do badania trzeba się przygotować?
Nie
Informacja o próbce
Co się oznacza?
Badanie polega na pomiarze stężenia haptoglobiny we krwi. Haptoglobina jest białkiem wytwarzanym w wątrobie. Wychwytuje wolną hemoglobinę we krwi tworząc kompleks hemoglobina-haptoglobina, który jest szybko wchłaniany przez wątrobę i tam metabolizowany. Hemoglobina jest białkiem, które transportuje tlen w organizmie. W prawidłowych warunkach hemoglobina znajduje się wewnątrz krwinek czerwonych (erytrocytów). Wolnej hemoglobiny jest we krwi bardzo mało, chyba, że zostanie ona uwolniona z erytrocytów w wyniku ich rozpadu. Jeśli zniszczeniu uległa duża liczba erytrocytów, stężenie haptoglobiny przejściowo spada, ponieważ jej zużycie będzie szybsze niż jej wytwarzanie w wątrobie.
Wzmożone niszczenie krwinek czerwonych może być spowodowane wrodzonymi zaburzeniami w budowie erytrocytów, nieprawidłowym rodzajem hemoglobiny, nabytą reakcją autoimmunologiczną, reakcją poprzetoczeniową, niektórymi lekami lub przyczyną mechaniczną (np. przy niektórych rodzajach sztucznych zastawek serca). Niszczenie krwinek może być bardziej lub mniej nasilone, ostre lub przewlekłe; może prowadzić do niedokrwistości hemolitycznej (niedoboru prawidłowych erytrocytów). Objawy niedokrwistości hemolitycznej to zmęczenie, osłabienie, duszność oraz bladość skóry lub żółtaczka.
Choroby wątroby również mogą spowodować spadek stężenia haptoglobiny. Uszkodzenie wątroby może prowadzić do zmniejszonego wytwarzania haptoglobiny i wychwytywania kompleksu hemoglobina-haptoglobina z krwi.
Uwaga
Jeżeli przeprowadzenie badania jest dla Ciebie, lub kogoś Ci bliskiego przyczyną niepokoju czy zawstydzenia, przeczytaj artykuły:
Artykuły zamieszczone w dziale Laboratorium dostarczą Ci ogólnych informacji na temat obróbki pobranej krwi, wymazu z gardła oraz krwiodawstwa i krwiolecznictwa.
Badanie
W jakich przypadkach badanie jest wykonywane?
Oznaczanie haptoglobiny pomaga w wykrywaniu i ocenie niedokrwistości hemolitycznej, pozwala odróżnić ten rodzaj niedokrwistości od niedokrwistości z innych przyczyn. Oznaczenie haptoglobiny nie pozwala jednak określić przyczyny hemolizy.
W jakich przypadkach badanie jest zlecane?
Badanie haptoglobiny zleca się, jeśli objawy niedokrwistości (blada skóra, osłabienie) współwystępują z objawami hemolizy, takimi jak żółtaczka i ciemny mocz. Badanie można zlecić razem z badaniem retikulocytów i rozmazem krwi obwodowej u pacjenta z obniżoną liczbą krwinek czerwonych, hemoglobiną i/lub hematokrytem. Jeśli lekarz podejrzewa odczyn poprzetoczeniowy u pacjenta po transfuzji krwi, może zlecić badanie haptoglobiny wraz z bezpośrednim testem antyglobulinowym. Można też zlecić oznaczenie haptoglobiny razem z badaniem bilirubiny całkowitej lub pośredniej.
Co oznacza wynik?
Obniżone stężenie haptoglobiny przy podwyższonej liczbie retykulocytów i zazwyczaj obniżonej liczbie krwinek czerwonych, hematokrytu i hemoglobiny świadczy najprawdopodobniej o pewnego stopnia niedokrwistości hemolitycznej.
Prawidłowe stężenie haptoglobiny przy podwyższonej liczbie retykulocytów może oznaczać, że erytrocyty są niszczone w wątrobie lub śledzionie. W takim wypadku wolna hemoglobina nie dostaje się do krwi, a haptoglobina nie jest zużywana i dlatego jej stężenie pozostaje w normie.
Jeśli stężenie haptoglobiny jest prawidłowe, a liczba retykulocytów nie wzrosła, ewentualna niedokrwistość najprawdopodobniej nie jest związana z niszczeniem erytrocytów.
Obniżone stężenie haptoglobiny przy braku jakichkolwiek objawów niedokrwistości prawdopodobnie spowodowane jest zaburzeniem wytwarzania haptoglobiny w wątrobie.
Haptoglobina uważana jest za białko ostrej fazy. Oznacza to, że jej stężenie wzrasta w stanach zapalnych, np. we wrzodziejącym zapaleniu jelit, ostrych chorobach reumatycznych, zawale serca i w ostrych zakażeniach. Może to utrudniać interpretację wyników badania. Oznaczenie haptoglobiny nie jest stosowane w celu rozpoznawania ani monitorowania wymienionych chorób.
Uwaga
Dla wielu oznaczeń nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości te zależą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w artykule:
Co jeszcze należy wiedzieć?
Haptoglobina uważana jest za białko ostrej fazy. Oznacza to, że jej stężenie wzrasta w stanach zapalnych, np. we wrzodziejącym zapaleniu jelit, ostrych chorobach reumatycznych, zawale serca i w ostrych zakażeniach. Może to utrudniać interpretację wyników badania. Oznaczenie haptoglobiny nie jest stosowane w celu rozpoznawania ani monitorowania wymienionych chorób.
Duża utrata krwi oraz zaburzenia czynności nerek i choroby wątroby mogą wpływać na stężenie haptoglobiny.
Androgeny i kortykosterydy mogą zwiększać stężenie haptoglobiny. Izoniazyd, chinidyna, streptomycyna i doustne środki antykoncepcyjne mogą powodować obniżenie stężenia haptoglobiny.
Pytania i odpowiedzi
Jak szybko obniżone stężenie haptoglobiny powinno wrócić do normy?
Zależy to od przyczyny obniżenia stężenia haptoglobiny. Jeśli przyczyną jest np. nagła hemoliza związana z odczynem poprzetoczeniowym, stężenie haptoglobiny wraca do normy, kiedy krwinki dawcy zostaną usunięte z krążenia. Jeśli przyczyną jest przewlekła hemoliza, stężenie haptoglobiny normalizuje się, kiedy choroba podstawowa ustąpi. Jeśli nie da się usunąć podstawowej przyczyny lub wątroba nie wytwarza wystarczającej ilości haptoglobiny, jej stężenie może być stale obniżone.
Źródła
UWAGA: Wymienione poniżej adresy stron internetowych, są źródłami uzupełniającymi. W celu obejrzenia kompletnej listy źródeł wykorzystanych w tworzeniu tej strony, kliknij tu .
Na tej stronie:
Choroby : niedokrwistość, choroby wątroby, żółtaczka
Linki do stron obcojęzycznych:
American Society of Hematology: Types of Anemia
National Heart Lung and Blood Institute: What is Hemolytic Anemia?
MedlinePlus Medical Encyclopedia: Hemolytic anemia
