W skrócie
W jakim celu badanie jest wykonywane?
W rozpoznawaniu zawału serca albo uszkodzenia mięśni szkieletowych.
Kiedy badanie jest wykonywane?
W przypadkach objawów sugerujących zawał serca (np. ból w klatce piersiowej); w przypadku bólu lub osłabienia mięśni.
Jak się pobiera próbkę do badania?
Próbka krwi pobierana jest z żyły łokciowej.
Czy do badania trzeba się przygotować?
Nie.
Informacja o próbce
Co się oznacza?
Kinaza kreatynowa (CK) jest enzymem zaangażowanym w cykl przemian energetycznych w komórkach serca, mózgu, mięśni szkieletowych i innych tkanek. Enzymy to białka, które warunkują prawidłowe działanie komórek.
W organizmie istnieją trzy różne formy CK, nazywane izoenzymami:
- CK-MM (obecna w mięśniach szkieletowych i w sercu)
- CK-MB (obecna przede wszystkim w sercu)
- CK-BB (obecna przede wszystkim w mózgu).
W warunkach prawidłowych niewielkie ilości CK krążące we krwi pochodzą głównie z mięśni szkieletowych, natomiast CK z tkanki mózgowej prawie nigdy nie przenika do krwi.
Uwaga
Jeżeli przeprowadzenie badania jest dla Ciebie, lub kogoś Ci bliskiego przyczyną niepokoju czy zawstydzenia, przeczytaj artykuły:
Artykuły zamieszczone w dziale Laboratorium dostarczą Ci ogólnych informacji na temat obróbki pobranej krwi, wymazu z gardła oraz krwiodawstwa i krwiolecznictwa.
Badanie
W jakich przypadkach badanie jest wykonywane?
Komórki mięśni szkieletowych i mięśnia sercowego (kardiomiocyty) większość energii zużywają w czasie skurczu.
Aktywność CK we krwi rośnie, kiedy komórki mięśni szkieletowych lub mięśnia sercowego ulegają uszkodzeniu. Lekarz może zlecić oznaczenie aktywności tego enzymu u pacjenta z bólem w klatce piersiowej lub innymi objawami zawału serca. Poziom CK zaczyna wzrastać w ciągu pierwszych 4 - 6 godzin po zawale serca, a najwyższy poziom osiąga po 18 - 24 godzinach. W ciągu 2 - 3 dni poziom CK wraca do normy.
Ilość CK we krwi wzrasta także w uszkodzeniu mięśni szkieletowych (np. po znacznym wysiłku fizycznym).
W jakich przypadkach badanie jest zlecane?
Oznaczenie aktywności CK zleca się w przypadku podejrzenia zawału serca. Zwykle badanie to zleca się w izbie przyjęć lub oddziale ratunkowym, a następnie w czasie pobytu w szpitalu trzykrotnie co 4 - 6 godzin.
W razie bólu lub osłabienia mięśni szkieletowych lekarz może zlecić wykonanie badania aktywności CK, aby sprawdzić, czy komórki mięśniowe nie zostały uszkodzone.
Co oznacza wynik?
UWAGA: Dla tego oznaczenia nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości referencyjne zalezą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w rozdziale Zakresy referencyjne i ich znaczenie.
Wysoka aktywność CK, albo jej wzrost w kolejnych oznaczeniach, wskazuje na uszkodzenie mięśnia sercowego lub mięśni szkieletowych. Może też być związana ze znacznym wysiłkiem fizycznym. Jeśli poziom CK jest wysoki u osoby z podejrzeniem zawału serca, lekarz zwykle zleca dodatkowe, bardziej specyficzne badania (troponinę lub CK-MB), aby potwierdzić uszkodzenie serca.
Uwaga
Dla wielu oznaczeń nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości te zależą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w artykule:
Co jeszcze należy wiedzieć?
Osoby z dużą masą mięśniową mają wyższą aktywność CK we krwi w porównaniu do osób o małej masie mięśniowej.
Znaczny wysiłek fizyczny (np. podnoszenie ciężarów, sporty walki albo długie treningi) może powodować wzrost aktywności CK, podobnie - wzrost aktywności tego enzymu obserwuje się w przypadku uszkodzenia mięśni spowodowanych np. upadkiem, wypadkiem samochodowym, zabiegiem chirurgicznym lub postrzałem. Również nadużywanie alkoholu powoduje niewielki wzrost aktywności CK. Niektóre leki, szczególnie leki obniżające poziom cholesterolu (statyny i fibraty), mogą powodować uszkodzenie mięśni i wzrost aktywności CK w surowicy krwi. Osoby zażywające takie leki powinny poinformować lekarza, jeśli odczuwają ból lub osłabienie mięśni.
Aktywność CK może być mniejsza we wczesnej ciąży.
Pytania i odpowiedzi
1. Na czym polega zawał serca?
Zawał serca oznacza, że część komórek mięśnia sercowego uległa martwicy na skutek przedłużającego się niedokrwienia spowodowanego zamknięciem naczynia wieńcowego w następstwie toczącego się procesu miażdżycowego. Zwykle pierwszym objawem zawału jest duży ból lub ucisk w klatce piersiowej, często promieniujący do szyi lub lewego ramienia. Może mu towarzyszyć uczucie duszności, osłabienie i zimne poty.
2. Czy ból w klatce piersiowej zawsze oznacza zawał serca?
Ból w klatce piersiowej może mieć wiele innych przyczyn i nie zawsze można określić, czy pacjent ma zawał serca, biorąc pod uwagę tylko charakter bólu. Wiele osób może odczuwać ból w klatce piersiowej z powodu skurczu mięśni klatki piersiowej; ból występuje też w niektórych chorobach płuc. Ból w klatce piersiowej może być sygnałem ostrzegawczym związanym z miażdżycą tętnic wieńcowych (w chorobie niedokrwiennej serca). Taki ból, który występuje w czasie wysiłku fizycznego, cięższej pracy lub w związku ze stresem, trwa kilka minut i ustępuje po odpoczynku, nazywamy bólem dusznicowym. Jeśli ból trwa dłużej niż kilka minut, a szczególnie jeśli występuje w czasie spoczynku, należy niezwłocznie wezwać pomoc medyczną.
3. Jakie inne badania laboratoryjne wykonuje się w przypadku zawału serca?
Lekarze zwykle wykorzystują kilka badań laboratoryjnych, aby stwierdzić, czy pacjent ma zawał serca. Troponina jest uważana za najlepszy test; kolejnym dobrym badaniem jest izoenzym sercowy CK (CK-MB). Testy te pozwalają wykryć uszkodzenie komórek mięśnia sercowego, nawet jeśli nie ma innych dowodów zawału serca (np. charakterystycznych zmian w zapisie EKG). Mioglobina i CK rosną niemal zawsze u pacjentów z zawałem serca, ale są to badania mniej swoiste - również inne choroby mogą powodować wysokie wyniki tych oznaczeń.
4. Co należy zrobić, jeżeli podejrzewam, że mam zawał serca?
Jeśli ból w klatce piersiowej trwa dłużej, a szczególnie, jeśli nie mija po odpoczynku, albo - u pacjentów ze zdiagnozowaną dusznicą bolesną - nie mija po zażyciu leków, powinno się natychmiast wezwać pomoc medyczną.
