W celu wykazania obecności nowotworu w organizmie oraz w celu monitorowania jego leczenia. Może służyć ocenie wielkości guza, istnieniu ewentualnych przerzutów. Ma wartość prognostyczną.

Kiedy lekarz podejrzewa, że objawy wskazują na możliwość występowania nowotworu (raka jelita grubego, trzustki, piersi, płuca, jajnika, raka rdzeniastego tarczycy) przed rozpoczęciem leczenia nowotworu oraz cyklicznie w czasie trwania i po zakończeniu leczenia.

Próbka krwi pobrana z żyły łokciowej. Niekiedy pobierany jest przez lekarza płyn z jamy otrzewnej, jamy opłucnej lub płyn mózgowo-rdzeniowy.

Nie

Antygen rakowo-płodowy (CEA) to białko obecne w niektórych tkankach płodu. W czasie porodu jego stężenie jest bardzo niskie. U zdrowych osób dorosłych stężenie CEA we krwi jest również bardzo niskie, lecz może wzrastać w przebiegu pewnych chorób nowotworowych. W badaniu oznacza się ilość CEA we krwi, co pomaga w ocenie pacjentów z rozpoznanym nowotworem.

CEA jest markerem nowotworowym. Pierwotnie uważano, że jest on swoisty dla nowotworu jelita grubego, lecz kolejne badania wykazały, że poziom CEA może również wzrosnąć w przebiegu innych chorób nowotworowych oraz w pewnych stanach niezwiązanych z obecnością nowotworu, takich jak stany zapalne, marskość wątroby, wrzód żołądka, wrzodziejące zapalenie okrężnicy, polipy odbytnicy, rozedma płuc, łagodny guz piersi oraz u palaczy tytoniu. Z tej przyczyny oznaczenie CEA nie jest przydatne w celach przesiewowych, lecz odgrywa rolę w ocenie odpowiedzi na leczenie nowotworu. Po rozpoznaniu nowotworu u pacjenta można wykonać oznaczenie CEA. Jeśli stężenie jest podwyższone seryjne oznaczenia służą monitorowaniu nowotworu podczas leczenia.

‍

CEA jest przydatny do monitorowania leczenia pacjentów chorych na nowotwory. Jego oznaczanie znalazło zastosowanie u osób leczonych operacyjnie w celu oceny skuteczności leczenia oraz do monitorowania ewentualnych nawrotów choroby. Można je także wykonywać w celu oceny stopnia zaawansowania oraz rozległości zmian chorobowych, jak również prognozowania u pacjentów z nowotworem, głównie przewodu pokarmowego, a w szczególności raka jelita grubego. CEA jest też markerem innych typów nowotworów. Okazało się przydatne, na przykład w monitorowaniu pacjentów z nowotworami odbytu, płuc, piersi, wątroby, trzustki, żołądka i jajników. CEA może być oznaczany w płynach z jam ciała w celu oceny rozprzestrzeniania się nowotworu do jam ciała. Nie każdy rodzaj nowotworu produkuje CEA i dlatego jego oznaczanie nie znalazło zastosowania jako populacyjne badanie przesiewowe (skriningowe).

Oznaczenie CEA zleca się jeżeli objawy u pacjenta wskazują na możliwość obecności zmian nowotworowych. Badanie to wykonuje się również przed rozpoczęciem leczenia u pacjentów z nowotworem, w szczególności - przewodu pokarmowego. Poziom CEA monitorowany jest w trakcie trwania leczenia oraz oznaczany w celu oceny stanu pacjentów po zakończeniu terapii.
CEA może być oznaczany w płynach z jam ciała w celu oceny rozprzestrzeniania się nowotworu do jam ciała.

UWAGA: Dla tego oznaczenia nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości referencyjne zalezą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w rozdziale  Zakresy referencyjne i ich znaczenie.

Przy badaniach wstępnych, poziom CEA u pacjentów z niewielkimi zmianami nowotworowymi lub we wczesnym stadium choroby jest niski bądź prawidłowy. U pacjentów z nowotworem w stadium bardziej zaawansowanym lub rozsianym w organizmie stężenie CEA od początku jest wyższe. Powrót poziomu CEA do wartości prawidłowych po zakończeniu leczenia oznacza, że nowotwór wytwarzający CEA został usunięty. Stale narastający poziom CEA bywa czasami pierwszą oznaką nawrotu choroby. Jeżeli nowotwór daje przerzuty do innych narządów CEA wzrasta i może być również obecny w płynach ustrojowych, np. obecność CEA w płynie mózgowo-rdzeniowym wskazuje na przerzuty do ośrodkowego układu nerwowego.

Niekiedy nowotwór nie produkuje CEA, wówczas test nie może być wykorzystywany do monitorowania leczenia.

‍

Podwyższony poziom CEA może także wskazywać na schorzenia niezwiązane z nowotworem, takie jak stany zapalne, marskość wątroby lub wrzód żołądka, wrzodziejące zapalenie jelita, polipy odbytu, rozedma, choroba sutka o charakterze łagodnym. Również u osób palących poziom CEA bywa wyższy niż u niepalących.

1. Jakie możliwości leczenia ma pacjent z podwyższonym poziomem CEA wskazującym na nowotwór?

W zakres leczenia może wchodzić zabieg operacyjny, chemioterapia, naświetlania lub połączenie tych metod.

2. Czy podwyższony poziom CEA u osoby palącej oznacza obecność nowotworu?

Niekoniecznie. Prawidłowy poziom u palaczy może być wyższy niż u osób niepalących.

3. Czy u każdej osoby z rakiem zostanie wykonane oznaczenie stężenia CEA?

Nie. CEA odgrywa rolę w niektórych nowotworach, szczególnie w raku jelita grubego. W nowotworach o innej lokalizacji mogą być wykorzystywane inne markery nowotworowe, na przykład rak sutka jest zwykle monitorowany za pomocą CA 15-3.

‍

Linki do stron obcojęzycznych:

National Cancer Institute: Tumor Markers
Mayo Clinic: When cancer returns: How to cope with a cancer recurrence
American Cancer Society: Understanding Recurrence