W skrócie
W jakim celu badanie jest wykonywane?
Jako pomoc w rozpoznaniu i monitorowaniu przebiegu sarkoidozy. W diagnostyce różnicowej sarkoidozy i innych stanów klinicznych wywołujących podobne objawy.
Kiedy badanie jest wykonywane?
W przypadku występowania ziarniniaków (nacieków komórek zapalnych), które tworzą niewielkie zgrubienia pod skórą, przewlekłego kaszlu, zaczerwienionych szklistych oczu i/lub innych objawów mogących wskazywać na sarkoidozę. U osób z czynną sarkoidozą badanie wykonuje się regularnie w celu monitorowania jej przebiegu.
Jak się pobiera próbkę do badania?
Próbka krwi pobranej z żyły łokciowej.
Czy do badania trzeba się przygotować?
Nie
Informacja o próbce
Co się oznacza?
Konwertaza angiotensyny (ACE) jest enzymem wytwarzanym przez komórki śródbłonka, biorącym udział w w regulacji ciśnienia krwi. Katalizuje przemianę angiotensyny I (białka nieaktywnego) w angiotensynę II. Angiotensyna II wywołuje skurcz tętnic, przez co czasowo stają się one węższe, a krew przez nie płynąca ma wyższe ciśnienie. ACE wytwarzana jest w całym organizmie, lecz w największym stężeniu występuje w płucach. Prawidłowo w dużym stężeniu występuje u osób poniżej 20. roku życia, a następnie jej poziom obniża się i u zdrowych osób dorosłych nie ulega znacznym wahaniom.
Czasami ACE w zwiększonych ilościach wydzielana jest przez komórki zewnętrznej otoczki ziarniniaka. Ziarniniaki to niewielkie, guzowate nacieki komórek zapalnych i tkanki włóknistej, które tworzą podskórne guzki na całym ciele. Są one klasycznym objawem sarkoidozy - choroby układowej nieznanego pochodzenia, która zazwyczaj atakuje płuca, lecz może również ulokować się w innych narządach, na przykład w oczach, skórze, nerwach, wątrobie i sercu. Stężenie ACE często wzrasta wraz z wystąpieniem ziarniniaków. Poziom ACE jest podwyższony u około 50 - 80% pacjentów z czynną sarkoidozą – stężenie to rośnie i maleje w zależności od aktywności choroby. Ziarniniaki, zwłóknienia i podwyższony poziom ACE występują również w chorobach zakaźnych takich jak trąd i gruźlica (ziarniniaki tworzą się wokół prątków) i w przypadku ekspozycji na drażniące cząstki substancji takich jak beryl, azbest i krzem (z uwagi na obowiązujące przepisy bhp zdarza się to rzadko).
Uwaga
Jeżeli przeprowadzenie badania jest dla Ciebie, lub kogoś Ci bliskiego przyczyną niepokoju czy zawstydzenia, przeczytaj artykuły:
Artykuły zamieszczone w dziale Laboratorium dostarczą Ci ogólnych informacji na temat obróbki pobranej krwi, wymazu z gardła oraz krwiodawstwa i krwiolecznictwa.
Badanie
W jakich przypadkach badanie jest wykonywane?
Oznaczenie ACE zleca się przede wszystkim w celu rozpoznania i monitorowania przebiegu sarkoidozy. Często jest elementem badań wykonywanych u pacjenta z zespołem przewlekłych objawów, mogących świadczyć o występowaniu tej choroby. Poziom ACE wzrasta u 50 - 80% pacjentów z czynną sarkoidozą. Oznaczenie to można zlecać w stałych odstępach czasu, w celu monitorowania przebiegu choroby i skuteczności leczenia kortykosteroidami, o ile jej stężenie u chorego jest wyjściowo podwyższone.
W jakich przypadkach badanie jest zlecane?
Oznaczenie ACE zleca się w przypadku występowania objawów takich jak ziarniniaki, duszność, zaczerwienione szkliste oczy i/lub ból stawów, które mogą być spowodowane sarkoidozą lub innymi schorzeniami. Dotyczy to szczególnie osób w wieku 20 - 40 lat, ponieważ w tej grupie wiekowej sarkoidoza występuje najczęściej. Badanie zlecić można równocześnie z innymi testami, takimi jak posiew w kierunku prątków kwasoopornych i zakażeń grzybiczych, w diagnostyce różnicowej sarkoidozy i innych stanów z obecnością ziarniniaków.
U osób z rozpoznaną sarkoidozą i podwyższonym poziomem ACE, badanie zlecać można w stałych odstępach czasu w celu monitorowania zmian stężenia ACE w czasie.
Co oznacza wynik?
W przypadku, gdy stężenie ACE jest wysokie, wykluczono inne choroby a objawy kliniczne wskazują na sarkoidozę, istnieje duże prawdopodobieństwo czynnej sarkoidozy u pacjenta.
Sarkoidoza może przebiegać bez podwyższonego poziomu ACE. Może to być spowodowane nieaktywnym stadium choroby, jej wczesnym wykryciem lub tym, że nie zachodzi wzmożone wydzielanie ACE przez komórki. Poziom ACE rzadziej podwyższony jest u pacjentów z sarkoidozą przewlekłą.
W przebiegu sarkoidozy ważne jest stężenie ACE - jeżeli spada ono w trakcie choroby, oznacza to remisję samoistną lub wywołaną leczeniem. Obniżenie stężenia ACE wskazuje zazwyczaj na dobre rokowanie. Rosnące stężenie ACE może wskazywać na wczesne stadium choroby, lub na brak reakcji organizmu na zastosowane leczenie.
Uwaga
Dla wielu oznaczeń nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości te zależą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w artykule:
Co jeszcze należy wiedzieć?
Przekształcanie angiotensyny I w angiotensynę II z udziałem ACE jest prawidłowym procesem zachodzącym w organizmie. Proces ten został wykorzystany do opracowania leków zwanych inhibitorami ACE, które stosowane są w leczeniu nadciśnienia i cukrzycy. Leki te hamują proces konwersji, powodując rozszerzenie naczyń i zmniejszenie ciśnienia. Inhibitory ACE są skuteczne w leczeniu nadciśnienia lecz nie monitoruje się ich poprzez badanie stężenia ACE we krwi. Mogą one jednak powodować interferencję z oznaczeniami ACE z innych przyczyn.
Obniżony poziom ACE może również występować w następujących stanach:
- Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP, COPD)
- Mononukleoza
- Rozedma płuc
- Rak płuca
- Wygłodzenie
- Leczenie steroidami
- Nadczynność tarczycy
Umiarkowanie podwyższony poziom ACE występuje w wielu chorobach i stanach klinicznych, takich jak:
- Zakażenie HIV
- Pewne zakażenia grzybicze
- Cukrzyca
- Nadczynność tarczycy
- Chłoniak
- Alkoholowa marskość wątroby
- Choroba Gauchera (rzadkie dziedziczne zaburzenie metabolizmu lipidów)
- Gruźlica
Jednak badanie ACE nie jest rutynowo stosowane w celu rozpoznania ani monitorowania tych stanów klinicznych (nie wykazano jego przydatności klinicznej w tym celu).
Pytania i odpowiedzi
1. Jakie inne badania wykonuje się w celu rozpoznania sarkoidozy?
W tym celu wykonać można wiele badań, które pozwalają zarówno na rozpoznanie sarkoidozy, jak również na stwierdzenie, jakie narządy i w jakim stopniu zostały nią objęte. Badania laboratoryjne to między innymi: panel wątrobowy, morfologia i wapń (we krwi i w moczu - może być podwyższony). Inne testy to badanie fizykalne (sprawdzenie, czy występują zmiany skórne), badanie czynnościowe płuc (w około 90% przypadków sarkoidoza obejmuje płuca), bronchoskopia (wzrokowa ocena wyściółki dróg oddechowych oraz biopsja płuc przy użyciu giętego fiberoskopu), prześwietlenie klatki piersiowej, badanie z zastosowaniem galu (radioaktywny gal wykorzystany zostaje do oceny stanów zapalnych). Niezbędne mogą okazać się biopsje skóry, płuc, węzłów chłonnych i czasami wątroby oraz dokładne badanie oczu przy pomocy lampy szczelinowej.
2. Co powoduje sarkoidozę?
Przyczyny choroby nie zostały do końca poznane. Nie jest ona zakaźna. Sarkoidoza jest uogólnioną chorobą zapalną. Wydaje się mieć uwarunkowania genetyczne i środowiskowe. Jej występowanie odnotowano u osób spokrewnionych i obcych mieszkających w tym samym środowisku. W USA choruje na nią około 10 - 40 na 100,000 osób. Dotyka głównie osoby w wieku 20 - 40 lat. W USA i na Karaibach częściej występuje u osób pochodzenia afrykańskiego, lecz na całym świecie około 80% chorych to osoby rasy białej. Choroba ta dosyć często występuje w Skandynawii i Irlandii Północnej, a rzadko w Chinach, Japonii i Afryce. Zazwyczaj jej ryzyko wzrasta u osób, które mieszkały w części świata, w której ryzyko zachorowania jest niskie i przeprowadziły się do kraju, w którym ryzyko zachorowania jest wysokie.
3. Jakie są długoterminowe rokowania dla pacjentów z sarkoidozą?
U większości chorych choroba ustępuje po okresie kilku miesięcy do kilku lat, lecz w niektórych przypadkach pozostawia trwałe zwłóknienia w płucach. Wcześnie wykryta jest łatwiejsza w leczeniu. W wielu przypadkach ustępuje samoistnie.
