Inne określenia: broń biologiczna

‍

Bioterroryzm polega na użyciu czynników biologicznych (środków bioterrorystycznych), takich jak bakterie, wirusy, grzyby lub toksyny w celu spowodowania choroby lub śmierci. Środki te są wykorzystywane przez terrorystów po części ze względu na psychologiczne oddziaływanie na społeczeństwo, lecz również z uwagi na to, że są śmiercionośne, łatwe w dystrybucji i trudno wykrywalne. Działania bioterrorystyczne, takie jak nasączanie strzał toksynami, zatruwanie pożywienia i wody czy celowe rozprzestrzenianie zakażeń, są podejmowane od tysięcy lat. Służące tym celom czynniki biologiczne przenoszone są w pożywieniu, rozpylane w powietrzu czy dodawane do wody pitnej. Zaraża się nimi roślinność i zwierzęta hodowlane, lub nawet przesyła pocztą, jak miało to miejsce w roku 2001.

Większość potencjalnych czynników biologicznych to substancje naturalne lub mikroorganizmy, które w normalnych warunkach są przyczyną nielicznych zgonów i/lub okresowych epidemii. Przedostają się one do organizmu poprzez płuca, układ pokarmowy, rany na ciele lub śluzówkę oczu i nosa. Terroryści niejednokrotnie modyfikują te czynniki – zagęszczają je, przygotowują w formie aerozolu (co pozwala na ich łatwiejszą dystrybucję), zwiększają ich infekcyjność i/lub oporność na leczenie. Niektóre czynniki wywołują infekcje, które rozprzestrzeniają się w bardzo łatwy sposób i w związku z tym wymagają natychmiastowego opanowania, z kolei inne, takie jak wąglik, zazwyczaj powodują zakażenie tylko osób, które miały z nim styczność, lecz w przypadku braku natychmiastowej interwencji medycznej powodują zgon.

Amerykańskie Centra Zapobiegania i Kontroli Chorób (CDC) klasyfikują czynniki biologiczne zgodnie z ryzykiem dla społeczeństwa. Czynniki znajdujące się w grupie najwyższego ryzyka z uwagi na łatwość rozprzestrzeniania i wysoką śmiertelność znajdują się w kategorii A. W kategorii B znajdują się czynniki stanowiące umiarkowane ryzyko z uwagi na średnią zdolność rozprzestrzeniania się i zagrożenie zdrowia oraz niewielką śmiertelność. Kategoria C to nowopowstałe patogeny, które należy monitorować ponieważ w zależności od sposobu ich modyfikacji mogą być one wykorzystane jako broń, są łatwo dostępne i mogą spowodować duże straty.

W tabeli poniżej podane są przykłady czynników biologicznych i grup, do których należą:

Dalsze informacje w języku angielskim dotyczące czynników biologicznych wykorzystywanych w celach terrorystycznych oraz planów działania w wypadku ataku bioterrorystycznego dostępne są na stronie internetowej CDC dotyczącej bioterroryzmu

Oprócz czynników biologicznych, terroryści mogą używać substancji chemicznych lub radioaktywnych. CDC dzieli środki chemiczne zależnie od aktywności, na uszkadzające skórę, płuca, przewód pokarmowy lub układ nerwowy. Jedyne znane akty terroru z użyciem środków chemicznych miały miejsce w 1994 i 1995 r. w Japonii, kiedy członkowie sekty Aum Shinrikyo rozpylili sarin (gaz działający na układ nerwowy) w Matsumoto i Tokio; w wyniku tych zdarzeń 19 osób straciło życie, a tysiące wymagały hospitalizacji lub leczenia ambulatoryjnego.

Substancje radioaktywne są bezbarwne, bezzapachowe i niewidoczne gołym okiem. Zanieczyszczenie żywności, wody lub przedmiotów tymi środkami może prowadzić do choroby lub śmierci ludzi i zwierząt i może być trudne do wyśledzenia. Ekspozycja na promieniowanie może powodować nudności, wymioty, biegunkę oraz, zależnie od dawki, krwawienie z dziąseł, nosa, siniaczenie i wypadanie włosów. Do napromieniowania może dojść w przypadku połknięcia, wdychania lub zanieczyszczenia otwartej rany substancją radioaktywną. Przykładem jest polon 210, który w 2006 r. spowodował śmierć rosyjskiego dysydenta Aleksandra Litwinienki.

‍

Obecnie nie istnieją wiarygodne testy do przesiewowego badania osób bezobjawowych, które mogły zostać narażone na kontakt z czynnikami bioterrorystycznymi. U osób z objawami zakażenia wykonuje się szybkie badania molekularne, które umożliwiają wykrycie czynników bioterrorystycznych kategorii A.

Nie każde laboratorium ma możliwość wykonywania badań w kierunku czynników biologicznych. W roku 1999 CDC wraz z FBI i Stowarzyszeniem Laboratoriów Zdrowia Publicznego ustanowiło zintegrowaną sieć laboratoriów klinicznych, zdrowia publicznego, środowiskowych, testujących żywność i wodę, weterynaryjnych, wojskowych i rolniczych, które mogą zapewnić szybką reakcję w przypadku ataku biologicznego, chemicznego oraz innych zagrożeń zdrowia publicznego.

Sieć obejmuje tysiące rutynowych laboratoriów klinicznych, wykonujących badania wstępne oraz przesiewowe na obecność potencjalnych czynników biologicznych. W skład sieci wchodzą również regionalne laboratoria referencyjne, które pozwalają na potwierdzenie rodzaju mikroorganizmów przesłanych przez laboratoria rutynowe oraz określić rodzaj nieznanych mikroorganizmów z grupy ryzyka określonej przez służby ochrony zdrowia oraz organy ścigania. Laboratoria na poziomie ogólnokrajowym mają możliwość bezpiecznego zbadania wysoce zakaźnych czynników biologicznych, wykrycia ich cech oraz zapewnienia wystandaryzowanych odczynników, protokołów, szkoleń oraz bezpiecznych systemów komunikacji elektronicznej.  

Obecnie trwają wytężone prace (bierze w nich udział rząd USA, środowisko naukowe i firmy komercyjne) nad szybkimi i skutecznymi metodami ochrony przed czynnikami takimi jak laseczka wąglika, które mogłyby zostać użyte w kolejnym ataku bioterrorystycznym. Naukowcy dążą również do opracowania i/lub ulepszenia szczepionek, które stanowić będą skuteczną metodę zapobiegania chorobom.

W USA badania takie dostępne są w laboratoriach stanowych publicznej służby zdrowia. Szybki test do rozpoznania wąglika został opracowany już w miesiąc po pierwszych atakach z użyciem przetrwalników wąglika. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) wstępnie zatwierdziła ten test do badania próbek od pacjentów.

Obecnie laboratoria są przygotowane na szybką reakcję na ataki bioterrorystyczne, dzięki odpowiednim testom, możliwości identyfikacji przyczyn choroby oraz koordynacji działań z lokalnymi i krajowymi służbami ochrony zdrowia, organami ścigania, CDC oraz innymi agencjami rządowymi. Pozwoli to na szybkie opanowanie ataku i rozpoczęcie leczenia.

Linki do stron obcojęzycznych:
‍CDC Information on Bioterrorism
CDC's List of Biological Diseases/Agents Listing
CDC's List of Chemical Warfare Agents
CDC Information on Radiation Emergencies
U.S. Food and Drug Administration: Building a Stronger Defense Against Bioterrorism
National Institute of Allergy and Infectious Diseases: Biodefense Related Disease Topics
eMedicinehealth: Biological Warfare
Occupational Safety and Health Administration: Bioterrorism
INTERPOL: About bioterrorism
Ready.gov: Personal & Family Emergency Protection