Badanie wykonywane jest w celu wykrywania wielu różnych chorób, które mają wpływ na krwinki białe, takich jak zakażenia, stany zapalne lub też choroby wpływające na wytwarzanie i czas życia leukocytów; w celu monitorowania leczenia chorób krwi lub monitorowania leczenia, o którym wiadomo, że ma wpływ na WBC.

Badanie jest wykonywane jako część badania morfologii krwi w ramach badań okresowych lub w przypadku występowania objawów zaburzeń, które mogą zmieniać liczbę WBC, takich jak zakażenia, stany zapalne lub choroba nowotworowa, a także u osób z rozpoznaną chorobą lub poddawanych leczeniu, które ma wpływ na liczbę WBC.

Krew do badania jest pobierana najczęściej z żyły łokciowej, a także z nakłucia opuszki palca lub pięty (u noworodków).

Nie.

‍

Krwinki białe (leukocyty) to komórki obecne we krwi, układzie chłonnym i tkankach, które stanowią ważną część systemu obronnego organizmu. Wspomagając odpowiedź immunologiczną organizmu uczestniczą w jego ochronie przed infekcją, a w przypadku wtargnięcia bakterii do ustroju, biorą udział w ich niszczeniu. Odgrywają także istotną rolę w zapaleniach, reakcji alergicznej i obronie przed nowotworzeniem. Liczba białych krwinek (WBC) to całkowita liczba wszystkich typów krwinek białych obecnych w próbce krwi pacjenta. WBC jest jednym z parametrów badania morfologii krwi, które jest często wykonywane w ramach ogólnej oceny stanu zdrowia pacjenta.
W skład krwi wchodzi kilka typów komórek zawieszonych w płynnej części krwi, czyli osoczu. W skład krwi wchodzi kilka typów komórek zawieszonych w płynnej części krwi, czyli RBC) i płytki krwi (PLT). Komórki są wytwarzane głównie w szpiku kostnym i stopniowo uwalniane do krążenia. Wyróżnia się pięć głównych typów leukocytów, a każdy z nich pełni inną funkcję.

Trzy z tych typów komórek to granulocyty. Są tak nazywane ze względu na zawartość w cytoplazmie ziarnistości, które zawierają różne substancje wykorzystywane w reakcjach obronnych. Do granulocytów należą neutrofile (granulocyty obojętnochłonne), które stanowią większość WBC krążących we krwi oraz eozynofile (granulocyty kwasochłonne) i bazofile (granulocyty zasadochłonne). Dwa inne typy WBC to monocyty i limfocyty. Te ostatnie dzielą się dodatkowo na: limfocyty B, które wytwarzając przeciwciała (nazywane także immunoglobulinami), limfocyty T i komórki NK (nature killers).

W przypadku zakażenia lub gdy w organizmie toczy się proces zapalny do krążenia uwalniana jest zwiększona liczba WBC, które dzięki skomplikowanym mechanizmom docierają do zmienionych chorobowo tkanek. Po wygaśnięciu choroby wytwarzanie leukocytów stopniowo się zmniejsza i liczba WBC we krwi ulega normalizacji.

Oprócz zakażenia i zapalenia także inne zaburzenia wpływają na wzrost lub spadek liczby leukocytów we krwi. Są to m.in. nowotwory i zaburzenia odporności. Liczba WBC, tak jak inne parametry morfologii krwi, są sygnałem ostrzegającym o możliwym procesie chorobowym. Wyniki są interpretowane często łącznie z wynikami innych badań, m.in.automatycznego różnicowania WBC oraz oceny rozmazu krwi obwodowej. Wynik różnicowania automatycznego wskazuje na to, których typów leukocytów jest zbyt mało lub zbyt dużo, a ocena mikroskopowa rozmazu służy do weryfikacji różnicowania automatycznego oraz pozwala wykryć we krwi obecność komórek nieprawidłowych i/lub niedojrzałych WBC.

Jeśli wynik badania jest nieprawidłowy w celu określenia przyczyny zaburzenia wykonuje się szereg badań dodatkowych. Lekarz przeprowadza wywiad medyczny, zbierając informacje na temat objawów chorobowych oraz przeszłości medycznej pacjenta. Ponadto przeprowadza badanie fizykalne. Biorąc pod uwagę zebrane wiadomości decyduje, które badania laboratoryjne trzeba dodatkowo wykonać. Może na przykład uznać za konieczne przeprowadzenie badania szpiku kostnego w celu oceny jego czynności.

Oznaczanie WBC, stanowiące część badania morfologii krwi, przeprowadza się:

• Jako badanie przesiewowe w celu wykrywania wielu zaburzeń i chorób
• Pomocniczo w celu wykrywania zakażenia lub stanu zapalnego, może służyć także do wykrywania innych chorób wpływających na liczbę WBC, w tym alergii, białaczki lub zaburzeń odporności
• W celu monitorowania przebiegu wymienionych wyżej schorzeń, monitorowania odpowiedzi organizmu na niektóre sposoby leczenia i/lub monitorowania czynności szpiku kostnego; wiadomo, że niektóre rodzaje terapii m. in. radioterapia i chemioterapia wpływają na funkcje szpiku kostnego, więc w ocenie przebiegu leczenia wykorzystuje się pomiar liczby WBC.

Są choroby, które wyzwalają odpowiedź układu odpornościowego i powodują wzrost liczby WBC. Inne wpływają na wytwarzanie WBC przez szpik kostny lub czas życia WBC w krążeniu, co przejawia się spadkiem lub wzrostem liczby WBC. Nieprawidłowa liczba WBC może wskazywać na obecność zaburzenia, ale nie pozwala na określenie jego przyczyny. Oprócz badania morfologii krwi wykonuje się dodatkowe badania, równocześnie lub po uzyskaniu wyniku morfologii, które mogą pomóc w ustaleniu podłoża zaburzenia. Są to m. in. różnicowanie WBC i ocena rozmazu krwi obwodowej, a w niektórych poważnych schorzeniach badanie szpiku kostnego.Wynik różnicowania automatycznego wskazuje na to, których typów leukocytów jest zbyt mało lub zbyt dużo, a ocena mikroskopowa rozmazu służy do weryfikacji różnicowania automatycznego oraz pozwala wykryć we krwi obecność komórek nieprawidłowych i/lub niedojrzałych WBC.

‍

Badanie liczby krwinek białych jest na ogół zlecane jako część morfologii krwi, która jest jednym z podstawowych badań laboratoryjnych. Może być także przeprowadzone w przypadku występowania objawów wskazującyh na zakażenie i/lub zapalenie, takich jak:

• gorączka, dreszcze
• ból różnych części ciała
• ból głowy
• i wiele innych, zależnych od miejsca zakażenia lub zapalenia.

Badanie może być zlecone gdy objawy wskazują na możliwość występowania chorób krwi, zaburzenia autoimmunologicznego lub niedoboru odporności.
Badanie może być powtarzane regularnie u osób z rozpoznanym zakażeniem, chorobą krwi lub układu odpornościowego lub innym zaburzeniem wpływającym na leukocyty. Może być także wykonywane okresowo w celu monitorowania skuteczności leczenia, a także w czasie stosowania terapii, która wpływa na leukocyty, na przykład radioterapii i chemioterapii.

‍

Wynik liczby WBC interpretuje się łącznie z innymi parametrami morfologii krwi, biorąc również pod uwagę szereg innych czynników, w tym wynik badania fizykalnego, historię medyczną, obserwowane objawy chorobowe. Liczba WBC wskazuje na zwiększenie lub zmniejszenie całkowitej liczby leukocytów, ale nie pozwala powiedzieć, której subpopulacji białych krwinek dotyczą zmiany. Konieczne jest różnicowanie leukocytów. Różnicowanie krwinek białych jest częścią automatycznego badania morfologii krwi. Dodatkowo można wykonać rozmaz krwi i ocenić komórki pod mikroskopem, co pozwala na weryfikację automatycznego różnicowania komórek oraz wykrywanie nieprawidłowych komórek i/lub niedojrzałych WBC.

Podwyższona liczba WBC, nazywana leukocytozą, może być spowodowana wieloma schorzeniami, w tym:

• Zakażeniami, najczęściej spowodowanymi przez bakterie i niektóre wirusy, rzadziej zakażenia grzybicze lub zarażenie pasożytami
• Chorobami o podłożu zapalnym, takimi jak reumatoidalne zapalenie stawów, zapalenie naczyń, nieswoiste zapalne choroby jelit
• Białaczkami, nowotworami mieloproliferacyjnymi
• Zdarzeniami powodującymi martwicę tkanek (nekrozę), takimi jak uraz, oparzenie, zabieg chirurgiczny lub zawał serca
• Reakcjami alergicznymi (np. alergią, astmą)
• Intensywnymi ćwiczeniami fizycznymi
• Ciężkim stresem emocjonalnym lub fizycznym
• Ostatnimi miesiącami ciąży i porodem.

Obniżona liczba WBC, nazywana leukopenią, może być spowodowana:

• Uszkodzeniem szpiku kostnego (np. przez toksyny, chemioterapię, promieniowanie jonizujące, leki)
• Zaburzeniami czynności szpiku kostnego, gdy szpik nie może wytwarzać dostatecznej liczby WBC (np. zespół mielodysplastyczny, niedobór witaminy B12 lub kwasu foliowego)
• Chłoniakiem lub innym nowotworowem tworzącym przerzuty do szpiku kostnego
• Zaburzeniami autoimmunologicznymi, w których organizm niszczy własne leukocyty (np. w układowym toczniu rumieniowatym)
• Uogólnionym zakażeniem (np. sepsa)
• Chorobami układu odpornościowego, takimi jak zakażenie wirusem HIV, który niszczy limfocyty T.
  

Dalszy wzrost nieprawidłowo wysokiej lub dalszy spadek nieprawidłowo niskiej liczby leukocytów u chorego z rozpoznaną chorobą wskazuje na jej postęp i pogorszenie stanu pacjenta, natomiast powrót liczby WBC do wartości prawidłowych przemawia za poprawą i/lub skutecznością leczenia.

‍

Spożywanie posiłków, wysiłek fizyczny, stres, a także ostatni miesiąc ciąży i poród mogą powodować wzrost liczby leukocytów. Występuje on również w miernym stopniu u osób, którym usunięto śledzionę. Liczba krwinek białych jest niższa rano, a wyższa w godzinach popołudniowych. Jest również uzależniona od wieku.
Noworodki i niemowlęta na ogół mają wyższą liczbę krwinek białych. U osób starszych można spotkać brak wystąpienia wyraźnej leukocytozy w odpowiedzi na infekcję. Wiele leków wpływa na podwyższenie lub obniżenie liczby leukocytów.

1. Czy liczbę WBC można oznaczać w innym materiale niż krew?

Tak, badanie WBC można przeprowadzić w innych płynach ustrojowych zależnie od miejsca możliwej infekcji lub stanu zapalnego. Na przykład przy podejrzeniu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych badanie liczby WBC i różnicowanie leukocytów przeprowadza się w płynie mózgowo-rdzeniowym.

‍

2. Jakie badania dodatkowe zleca się w przypadku nieprawidłowej liczby WBC?

Może to być poszerzony panel metabolitów. Wybór dalszych badań jest zależny od objawów, historii medycznej, wyniku badania fizykalnego. Przykłady testów zlecanych przy podejrzeniu wybranych schorzeń to:

• Zakażenie bakteryjne: posiew materiału z odpowiedniego obszaru ciała (np. posiew moczu, plwociny, krwi), szybkie testy paciorkowcowe
• Zakażenia wirusowe: badania w kierunku mononukleozy, wykrywanie zakażenia EBV
• Stan zapalny: CRP, OB
• Choroby autoimmunizacyjne: ANA
• Alergia: alergenowo-swoiste IgE
• Białaczka: biopsja aspiracyjna szpiku kostnego, immunofenotypowanie, analiza chromosomów.

‍

UWAGA: Wymienione poniżej adresy stron internetowych, są źródłami uzupełniającymi. W celu obejrzenia kompletnej listy źródeł wykorzystanych w tworzeniu tej strony, kliknij tu.

Linki do stron obcojęzycznych:

‍American Society of Hematology: Blood Disorders
KidsHealth.org: Immune System
National Institute of Allergy and Infectious Diseases: Immune System
MedlinePlus Medical Encyclopedia: Immune Response
Mayo Clinic: High White Cell Count
Mayo Clinic: Low White Cell Count
National Cancer Institute: Leukemia