W skrócie
W jakim celu badanie jest wykonywane?
Badanie jest wykonywane w celu oceny zaburzeń wydzielania aldosteronu lub reniny. Jest ono pomocne w rozpoznaniu hiperaldosteronizmu (nadmiernej produkcji aldosteronu) lub hipoaldosteronizmu (niedostatecznej syntezy aldosteronu).
Kiedy badanie jest wykonywane?
Badanie jest wykonywane, gdy występują objawy związane z hiperaldosteronizmem, takie jak podwyższone ciśnienie tętnicze krwi, osłabienie mięśni i niskie stężenie potasu.
Jak się pobiera próbkę do badania?
Próbka krwi pobierana jest z żyły łokciowej i w takiej próbce można ocenić stężenie aldosteronu i/lub reniny. Niektórzy lekarze wolą oceniać wydzielanie aldosteronu na podstawie wyniku badania stężenia tego hormonu w próbce moczu pozyskanej z dobowej zbiórki moczu.
Stężenie aldosteronu zmienia się w ciągu dnia ze względu na jego wrażliwość na szereg czynników m.in. pozycja ciała ma wpływ na poziom tego hormonu. Warto więc porozmawiać z lekarzem na temat sposobu pobrania próbki. Aby ocenić stężenie aldosteronu w surowicy, lekarz może poprosić pacjenta o pozostanie w pozycji pionowej lub leżącej przez jakiś czas (np. 15-30 min.)przed pobraniem krwi. Najlepiej jeśli pobranie krwi nastąpi rano w pozycji leżącej zanim pacjent wstanie z łóżka.
Czy do badania trzeba się przygotować?
Aby ocenić stężenie aldosteronu w surowicy, lekarz może poprosić pacjenta o pozostanie w pozycji pionowej lub leżącej przez jakiś czas (np. 15-30 min.) przed pobraniem krwi.
Informacja o próbce
Co się oznacza?
Aldosteron jest hormonem należącym do mineralokortykosteroidów, czyli hormonem który bezpośrednio warunkuje zatrzymywanie sodu (soli) przez nerki, a pośrednio wpływa na wydalanie potasu. Odgrywa on istotną rolę w kontrolowaniu objętości krwi i ciśnienia tętniczego. Synteza aldosteronu zachodzi w korze nadnerczy i zwykle do jej pobudzenia potrzeba całego łańcucha zdarzeń. Renina jest enzymem wytwarzanym w nerkach gdy wzrasta we krwi stężenie potasu, maleje stężenie sodu, zmniejsza się objętość krwi w krążeniu, obniża się ciśnienie tętnicze, i/lub gdy zmniejsza się przepływ krwi przez nerki. Renina przekształca angiotensynogen (białko syntetyzowane przez wątrobę) do angiotensyny I. Następnie enzym konwertujący angiotensynę przekształca angiotensynę I w angiotensynę II. Angiotensyna II wpływa na zwężenie naczyń krwionośnych i pobudza syntezę aldosteronu. U zdrowych ludzi, wzrostowi aktywności reniny towarzyszy wzrost stężenia aldosteronu; kiedy aktywność reniny jest niska, maleje też stężenie aldosteronu.
Uwaga
Jeżeli przeprowadzenie badania jest dla Ciebie, lub kogoś Ci bliskiego przyczyną niepokoju czy zawstydzenia, przeczytaj artykuły:
Artykuły zamieszczone w dziale Laboratorium dostarczą Ci ogólnych informacji na temat obróbki pobranej krwi, wymazu z gardła oraz krwiodawstwa i krwiolecznictwa.
Badanie
W jakich przypadkach badanie jest wykonywane?
Chociaż niektórzy lekarze oceniają tylko stężenie aldosteronu w surowicy lub w moczu, w większości przypadków konieczna jest oznaczenie stężenia zarówno reniny, jak i aldosteronu (i sporadycznie kortyzolu), by otrzymać pełny obraz odzwierciedlający syntezę hormonu. Badania te mogą być pomocne w rozpoznawaniu i ocenie przebiegu chorób związanych z nadmiarem lub niedoborem aldosteronu. W tabeli poniżej przedstawiono występujące w różnych chorobach zmiany stężeń aldosteronu, reniny i kortyzolu.
Pierwotny hiperldosteronizm jest spowodowany nadmierną syntezą aldosteronu zazwyczaj w przebiegu łagodnego gruczolaka zlokalizowanego w jednym z nadnerczy. Wysokie stężenie aldosteronu zwiększa wtórne wchłanianie sodu (soli) i utratę potasu przez nerki, co powoduje zaburzenia elektrolitowe.
Pierwotny hiperaldosteronizm jest czasami nazywany zespołem Conna. Objawy są niecharakterystyczne, ale może wystąpić osłabienie mięśniowe spowodowane zbyt małym stężeniem potasu. Obecność hipokalemii (niskiego poziomu potasu) u osoby z nadciśnieniem tętniczym sugeruje przeprowadzenie diagnostyki w kierunku hiperaldosteronizmu.
Znacznie częściej występuje wtórny hiperaldosteronizm w wyniku zmniejszenia przepływu krwi przez nerki, spadku ciśnienia tętniczego czy zmniejszenia stężenie sodu. Najważniejszą przyczyną jest zwężenie naczyń krwionośnych, zaopatrujących nerki, nazywane zwężeniem tętnic nerkowych, co wywołuje nadciśnienie tętnicze z powodu wysokiego stężenia reniny i aldosteronu. Schorzenie to leczy się operacyjnie lub poprzez wykonanie zabiegu angioplastyki (z użyciem cewnika wprowadzonego przez pachwinę, by poszerzyć zwężone naczynie).
Czasami, aby ocenić w której nerce doszło do zwężenia naczyń, wprowadza się cewnik przez pachwinę i próbkę krwi pobiera się bezpośrednio z żyły nerkowej (poziom reniny w żyle nerkowej). Podobnie krew może być pobrana z obydwu żył nadnerczowych, by ocenić czy jest różnica w stężeniu aldosteronu (czasem również i kortyzolu) wydzielanego przez każde nadnercze. Wtórny hiperaldosteronizm może występować również w zastoinowej niewydolności serca, marskości wątroby, chorobach nerek i w zatruciu ciążowym.
Hipoaldostronizm (obniżona produkcja aldosteronu) zwykle występuje jako składowa niewydolności nadnerczy, powoduje odwodnienie, niskie ciśnienie tętnicze, hiperkalemię (wysokie stężenie potasu) i hiponatremię (niskie stężenie sodu).
W jakich przypadkach badanie jest zlecane?
Stężenie aldosteronu w surowicy i/lub w próbce moczu pozyskanej z dobowej zbiórki moczu oraz stężenie reniny w surowicy mogą być zlecone, gdy pacjent ma wysokie ciśnienie krwi i niskie stężenie potasu. Oznaczenie stężenia aldosteronu jest czasami zlecane razem z innymi badaniami, gdy lekarz podejrzewa u pacjenta niedoczynność nadnerczy. Ponieważ pierwotny hiperaldosteronizm jest potencjalnie wyleczalną przyczyną nadciśnienia tętniczego, często opornego na konwencjonalne leczenie przeciwnadciśnieniowe, niektórzy lekarze zlecają oznaczenie stężeń aldosteronu i reniny, celem ustalenia rodzaju leczenia, jakie prawdopodobnie może być skuteczne u pacjentów z bardzo wysokim ciśnieniem.
Co oznacza wynik?
Zmiany stężenia aldosteronu, kortyzolu i reniny w surowicy przedstawiono w tabeli powyżej. Wysokie stężenia aldosteronu w surowicy i moczu, z towarzyszącym niskim poziomem reniny, wskazują na pierwotny hiperaldosteronizm. Natomiast wtórny hiperaldosteronizm cechuje się zarówno wysokim stężeniem aldosteronu, jak i reniny.
Niskie stężenie aldosteronu zazwyczaj występuje w niedoczynności nadnerczy lub chorobie Addisona. Przyczyną zmniejszonej syntezy aldosteronu w przypadku niektórych noworodków z wrodzonym przerostem nadnerczy, jest brak enzymu niezbędnego do syntezy kortyzolu. Wrodzony przerost nadnerczy jest rzadką przyczyną hipoaldosteronizmu.
Uwaga
Dla wielu oznaczeń nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości te zależą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w artykule:
Co jeszcze należy wiedzieć?
Na wynik badania stężenia aldosteronu mogą wpływać: zawartość soli w diecie, leki, zwłaszcza sprzedawane bez recepty przeciwbólowe niesteroidowe leki przeciwzapalne (takie jak ibuprofen), diuretyki (leki moczopędne), beta blokery, steroidy, inhibitory enzymu konwertującego (ACE) i doustne leki antykoncepcyjne. Wiele z wymienionych leków stosuje się w leczeniu nadciśnienia tętniczego. Przed badaniem lekarz powinien poinformować pacjenta o ewentualnej potrzebie zmiany zawartości sodu (soli) w diecie, stosowanych diuretyków i innych leków, czy też zmiany dotyczącej aktywności fizycznej.
Stężenie aldosteronu zmniejsza się do bardzo niskich wartości podczas ciężkiej choroby, dlatego też jego oznaczenia nie powinno się wykonywać w tym czasie. Stres i intensywny wysiłek fizyczny mogą okresowo zawyżać wyniki stężenia aldosteronu.
Pytania i odpowiedzi
1. Czy są jeszcze inne środki ostrożności, jakie należy uwzględnić przed badaniem?
Lukrecja może naśladować właściwości aldosteronu i powinno się jej unikać przynajmniej dwa tygodnie przed badaniem, ponieważ może zaniżać wyniki badania aldosteronu. Odnosi się to do prawdziwych produktów z lukrecji (o dużej zawartości lukrecji). Większość produktów zawierających niewielką ilość lukrecji i innych form tej rośliny sprzedawanych w Północnej Ameryce w rzeczywistości nie zawiera lukrecji. Należy sprawdzić na opakowaniu, gdy nie jest się pewnym, lub przynieść pudełko na wizytę i zapytać lekarza.
2. Skoro postawa ciała ma wpływ na wyniki badań, to jak można ją kontrolować?
Można zostać poproszonym o przybycie dużo wcześniej przed badaniem, by pozostać w pozycji leżącej lub stojącej wystarczająco długo, aby ustalić podstawowe warunki przed badaniem.
3. Czy są inne schorzenia związane z nieprawidłowymi stężeniami aldosteronu?
Długie stosowanie sterydów, dieta bogata w sól, niektóre leki obniżające ciśnienie, choroba Addisona mogą być przyczyną obniżonego poziomu aldosteronu.
