Aby wykryć uszkodzenie i/lub chorobę wątroby.

Kiedy lekarz stwierdza u pacjenta objawy uszkodzenia wątroby.

Próbka krwi pobierana jest z żyły łokciowej.

Nie.

Aminotransferaza asparaginianowa (AST) jest enzymem obecnym w największych ilościach w komórkach mięśnia sercowego i wątroby, a w mniejszych ilościach także w nerkach i mięśniach szkieletowych. U zdrowych osób aktywność ASTwe krwi jest niska. W przypadku uszkodzenia komórek wątroby lub mięśni dochodzi do uwolnienia AST do krwi. To sprawia, że oznaczanie AST jest badaniem przydatnym w wykrywaniu uszkodzenia wątroby.

Wątroba znajduje się w prawym górnym obszarze jamy brzusznej. Spełnia w organizmie wiele istotnych funkcji. Bierze udział w metabolizmie składników odżywczych, wytwarza żółć ułatwiającą trawienie tłuszczów, wytwarza wiele istotnych białek, takich jak czynniki krzepnięcia oraz przekształca potencjalnie toksyczne substancje w takie związki, które mogą być wykorzystane ponownie lub wydalone z organizmu.

W wielu stanach chorobowych może dojść do uszkodzenia komórek wątroby, co prowadzi do wzrostu aktywności AST. Badanie to ma największe zastosowanie w wykrywaniu uszkodzeń spowodowanych zapaleniem wątroby, lekami szkodliwymi dla wątroby, marskością i alkoholizmem. Jednak AST nie jest enzymem swoistym tylko dla wątroby, dlatego nieznacznie lub umiarkowanie podwyższona aktywność może towarzyszyć chorobom innych narządów..

Badanie AST służy najczęściej do wykrywania uszkodzenia wątroby. Badanie łączy się zwykle z oznaczaniem ALT i innych wskaźników funkcji wątroby w celu wykrywania i diagnostyki różnicowej chorób wątroby. AST i ALT są uważane za dwa najważniejsze wskaźniki uszkodzenia wątroby, ale ALT jest bardziej swoisty. Czasem oblicza się stosunek AST/ALT, gdyż może to pomóc w różnicowaniu przyczyn uszkodzenia wątroby.

Aktywność AST porównuje się zwykle z poziomem innych wskaźników, np. fosfatazy alkalicznej (ALP), białka całkowitego i bilirubiny aby ustalić rodzaj choroby wątroby.

Oznaczenia AST są też używane do oceny skuteczności leczenia u pacjentów z chorobami wątroby (jako jedyne badanie lub razem z innymi).

Niekiedy oznaczanie AST bywa wykorzystywane w monitorowaniu leczenia lekami potencjalnie niebezpiecznymi dla wątroby. Kiedy aktywność AST wzrasta zmienia się podawane leki na inne.

Oznaczenie AST w połączeniu z innymi badaniami zleca się u pacjentów z objawami uszkodzenia wątroby. Do objawów tych zaliczamy:

• Osłabienie, zmęczenie
• Utratę apetytu
• Nudności i wymioty
• Puchlinę brzuszną i/lub bóle brzucha
• Zażółcenie skóry i błon śluzowych (żółtaczka),
• Ciemny mocz, odbarwiony stolec,
• Świąd skóry

AST można zlecić, jako jedyne badanie lub w połączeniu z innymi badaniami, u osób z czynnikami ryzyka chorób wątroby, w tym:

• u osób, które mogły zostać zakażone wirusem zapalenia wątroby
• w przypadku nadużywania alkoholu
• jeśli w rodzinie występowały przypadki chorób wątroby
• u osób zażywających leki, które mogą uszkodzić wątrobę
• u osób z nadwagą i/lub z cukrzycą.

Badanie AST można zlecić u osób z łagodnymi objawami, np. ogólnym osłabieniem, aby upewnić się, że objawy te nie są spowodowane przewlekłą chorobą wątroby. Można też wykorzystać oznaczanie AST do oceny skuteczności leczenia u pacjentów z chorobami wątroby.

‍

UWAGA: Dla tego oznaczenia nie ustalono standardowych przedziałów referencyjnych. Ze względu na to, że wartości referencyjne zależą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wynik powinien zawierać przedział referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat przedziałów referencyjnych są dostępne w rozdziale Przedziały referencyjne i ich znaczenie.

Prawidłowo aktywność AST we krwi jest niska.
Bardzo wysoka aktywność AST (ponad 10-krotnie wyższa od górnej granicy przedziału referencyjnego) jest zwykle związana z ostrym zapaleniem wątroby, często spowodowanym infekcją wirusową. W ostrym zapaleniu wątroby wysoka aktywność AST utrzymuje się zwykle ok. 1-2 miesięce, ale może upłynąć 3-6 miesięcy zanim aktywność AST wróci do wartości prawidłowych. Aktywność AST może również znacznie wzrosnąć w przypadku ekspozycji na leki lub inne substancje toksyczne dla wątroby oraz w stanach powodujących niedokrwienie wątroby.

W przewlekłym zapaleniu wątroby aktywność AST nie jest zazwyczaj tak wysoka, często nie przekracza czterokrotności górnej granicy przedziału referencyjnego. Ponieważ aktywność AST często waha się pomiędzy prawidłową a nieznacznie podwyższoną, lekarze powtarzają badanie, aby sprawdzić, czy zmiany wykazują określoną prawidłowość. Inne przypadki umiarkowanego wzrostu aktywności AST to niedrożność przewodów żółciowych, marskość wątroby oraz nowotwory wątroby. Aktywność AST może wzrastać też w zawale mięśnia serca i przy uszkodzeniu mięśni, zwykle znacznie bardziej niż ALT.

W większości chorób wątroby aktywność ALT jest wyższa niż AST, a stosunek AST/ALT jest niski. Istnieje jednak kilka wyjątków. Wskaźnik AST/ALT jest zazwyczaj wysoki w alkoholowym zapaleniu wątroby, marskości wątroby i pierwszym lub drugim dniu ostrego zapalenia lub uszkodzenia wątroby spowodowanego zamknięciem odpływu żółci.
Oznaczenie AST często wykonuje się razem z ALT, jako element panelu wątrobowego. Więcej informacji na temat wyników AST w odniesieniu do innych oznaczeń wątrobowych znajduje się w artykule dotyczącym wskaźników funkcji wątroby.

Aktywność AST może spadać w ciąży.
Zastrzyki domięśniowe, a nawet duży wysiłek fizyczny mogą powodować wzrost AST.
W rzadkich przypadkach niektóre leki mogą uszkadzać wątrobę lub mięśnie powodując także wzrost poziomu AST. Dotyczy to zarówno leków wydawanych na receptę, jak i produktów dostępnych bez recepty. Osoba, u której aktywność AST jest podwyższona powinna poinformować lekarza o przyjmowaniu jakichkolwiek leków lub parafarmaceutyków

1. Jakie schorzenia oprócz chorób wątroby mogą powodować wzrost AST?

Przyczyną wzrostu aktywności AST mogą być choroby innych narządów, takich jak mięsień serca i mięśnie szkieletowe. Niewielki wzrost AST występuje po intensywnych ćwiczeniach fizycznych i uszkodzeniu mięśni, a także w ostrym zapaleniu trzustki i zawale mięśnia sercowego.

do góry

2. Jakie inne badania służą do ustalenia przyczyny uszkodzenia wątroby?

Po dokładnym badaniu fizykalnym i zapoznaniu się z historią choroby pacjenta można wykonać wiele różnych testów, w zależności od przypuszczalnej przyczyny uszkodzenia wątroby. Niektóre z nich to:

• badanie w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu A, B i C
• badanie w kierunku ekspozycji na leki i inne substancje szkodliwe dla wątroby (wykrywanie narkotyków i pilne badanie przedawkowania leków)
• stężenie etanolu
• miedź i ceruloplazmina w kierunku choroby Wilsona
• ocena gospodarki żelazem oraz badania genetyczne w kierunku dziedzicznej hemochromatozy
• biopsja wątroby.

‍

Linki do polskich stron:

Medycyna Praktyczna: Choroby wątroby:
http://gastrologia.mp.pl/choroby/watroba.html

‍

Linki do stron obcojęzycznych:

MedlinePlus Medical Encyclopedia: Liver Diseases
MayoClinic.com: Liver disease
American Liver Foundation
‍KidsHealth from Nemours: Aspartate aminotransferase

‍