Inne określenia: Zapalenie opon mózgowych, Meningokokowe zapalenie opon mózgowych

 
Zapalenie opon mózgowych to stan zapalny trzech błon (opon) otaczających mózg i rdzeń kręgowy. Zapalenie mózgu to stan zapalny obejmujący tkanki mózgu. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu obejmuje jednocześnie obydwa te organy. Stany te wywołane są zakażeniem o podłożu bakteryjnym, wirusowym, grzybiczym lub pasożytniczym. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz zapalenie mózgu może być ostre lub przewlekłe. Nasilenie choroby waha się od łagodnego i samoistnie ustępującego, po przypadki śmiertelne. Towarzyszący jej stan zapalny i obrzęk wzmaga ucisk na mózg i tkankę nerwową. Stan ten może spowodować upośledzenie czynności lub nieodwracalnie uszkodzenie nerwów oraz układów przez nie kontrolowanych.

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenie mózgu może spowodować uszkodzenie bariery krew-mózg, która oddziela mózg od krążącej krwi i kontroluje wymianę substancji pomiędzy krwią i płynem mózgowo-rdzeniowym. Bariera krew-mózg zapobiega przedostawaniu się dużych cząsteczek, toksyn oraz krwinek do mózgu. Jej uszkodzenie powoduje, że do płynu mózgowo-rdzeniowego przedostać się mogą krwinki białe i czerwone, substancje z układu odpornościowego, toksyny, zwiększona ilość białek oraz mikroorganizmy powodujące stany zapalne.
Płyn mózgowo-rdzeniowy (PMR) to bezbarwna, wodnista ciecz, która w prawidłowych warunkach swobodnie opływa mózg i rdzeń kręgowy. W przebiegu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenia mózgu przepływ PMR może zostać spowolniony lub utrudniony, co powoduje wzrost jego ciśnienia, zwiększony ucisk na mózg i rdzeń kręgowy oraz zmniejszenie dopływu krwi do mózgu.

‍

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

Większość przypadków zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych spowodowana jest infekcją bakteryjną lub wirusową. Infekcja może być pierwotna - czyli rozpocząć się w oponach mózgowych, lub wtórna - czyli rozprzestrzenić się z pierwotnego ogniska zakażenia znajdującego się w innej części ciała. Według amerykańskiego Narodowego Instytutu Zaburzeń Neurologicznych i Udaru (NINDS), w USA najczęściej występuje zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych o podłożu wirusowym. Ma ono zazwyczaj przebieg łagodny lub umiarkowany i ustępuje samoistnie. Zazwyczaj wywołują je enterowirusy lub wirus opryszczki (HSV), wirus Epsteina-Barra (EBV), grypy, świnki, odry, ospy wietrznej i półpaśca (VZV), a także przyczyną mogą być również arbowirusy (patrz zapalenie mózgu). Wirusa opryszczki pospolitej (HSV)

Bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych to stan wymagający natychmiastowej interwencji lekarskiej. Ostre przypadki mogą wystąpić nagle, a objawy nasilają się w ciągu kilku godzin do kilku dni. Bardzo istotne jest natychmiastowe rozpoznanie choroby i rozpoczęcie leczenia. Nieleczone bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych zazwyczaj kończy się śmiercią pacjenta. Może być spowodowane przez różne gatunki bakterii. Najczęściej występujące to:

• Dwoinka zapalenia płuc (Streptococcus pneumoniae) -wywołuje pneumokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, które obecnie jest najczęściej występującym typem bakteryjnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych w USA. Najbardziej narażone są dzieci poniżej 2. roku życia oraz osoby z upośledzoną funkcją układu odpornościowego.
• ‍Dwoinka zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (Neisseria meningitidis) - wywołuje meningokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Najczęściej występuje ono u studentów, niemowląt, dzieci, osób podróżujących za granicę oraz osób z upośledzoną odpornością. Jest wiodącą przyczyną bakteryjnego zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci i młodzieży. Odmiana ta jest wysoce zakaźna.
• ‍HIB (Haemophilus influenzae typu b) - jedna z najczęstszych przyczyn bakteryjnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Dzięki wprowadzonemu programowi szczepień u dzieci, odmiana ta występuje coraz rzadziej.
• ‍Paciorkowiec grupy B (Streptococcus), bakterie E. coli (Escherichia coli) oraz listeria (Listeria monocytogenes) to najczęstsze przyczyny zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych u noworodków, które mogą zostać zarażone przez matkę.

Za przewlekłe uważa się zapalenie opon mózgowych trwające ponad cztery tygodnie. Może być ono wywołane przez bakterie takie jak wywołujące gruźlicę prątki (Mycobacterium tuberculosis), wywołujące kiłę krętki blade (Treponema pallidum) lub przez grzyby. Grzybicze zapalenie opon mózgowych występuje zazwyczaj u pacjentów z upośledzoną odpornością (np. osób zakażonych HIV lub chorych na AIDS), lecz dotyka również innych osób. Najczęściej wywołuje je grzyb Cryptococcus neoformans, który znajduje się w ptasich odchodach. Inne przyczyny to między innymi Coccidioides immitis, Histoplasma capsulatum oraz grzyby z klasy drożdżaków.
Amebowe zapalenie opon mózgowych występuje rzadko i może być śmiertelne. Wywołuje je pierwotniak o nazwie Naegleria fowleri - jednokomórkowy pasożyt występujący w ciepłych jeziorach i rzekach. Innym przykładem jest infekcja spowodowana przez pasożyta Schistosoma (przyrwa). Ten typ zakażenia nie występuje w USA, ale jest powszechy w innych częściach świata, takich jak Afryka, Ameryka Południowa i na południu Chin.

‍

‍Zapalenie mózgu

Jest to ostra infekcja mózgu, charakteryzująca się gorączka, bólami głowy i zaburzeniami świadomości. Mogą jej również towarzyszyć napady padaczkowe. Większość przypadków spowodowana jest wirusami. Zapalenie mózgu może być ogniskowe (dotyka jednej jego części) lub uogólnione (obejmuje cały organ). Co roku w USA odnotowuje się kilka tysięcy przypadków choroby, jednak według NINDS statystyki te nie obejmują nieudokumentowanych przypadków o łagodnym przebiegu.
Wirusowe zapalenie mózgu może być wywołane różnego rodzaju wirusami, takimi jak wirus opryszczki pospolitej, enterowirusy, wirus wścieklizny (od ugryzienia zwierzęcia) lub arbowirusy, które przenoszą się głównie poprzez ugryzienia komara lub kleszcze.
Ludzie nie są preferowanymi ani pierwotnymi żywicielami arbowirusów. Objawy u większości zakażonych osób są łagodne lub umiarkowane. Zapalenie mózgu rozwija się jedynie u niewielkiego odsetka osób. W USA najczęstszą przyczyną zapalenia mózgu wywołanego przez arbowirusy jest choroba Zachodniego Nilu. Inne, rzadsze odmiany arbowirusów występują w konkretnych obszarach geograficznych i z tego powodu niektóre rodzaje zapalenia mózgu spowodowanego przez arbowirusy mogą częściej występować na danych terenach.
Wirusowe zapalenie mózgu może być również stanem wtórnym, występującym kilka tygodni po przebytej infekcji wirusowej.
Bakteryjne, grzybicze i pasożytnicze zapalenie mózgu jest bardzo rzadkie. Jednoczesne bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu może być wywołane przez bakterie powodujące zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Inną przyczyną może być przenoszona przez kleszcze borelioza. Pasożytnicze zapalenie mózgu u osób z osłabionym układem odpornościowym może być wywołane przez Toxoplasma gondii - pasożyta występującego u kotów. Inne bakterie, grzyby i pasożyty bardzo rzadko są przyczyną zapalenia mózgu.

‍

Z początku zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenie mózgu może dawać objawy podobne do grypy, które wzmagają się w ciągu kilku godzin do kilku dni. Charakterystyczne objawy tych dwóch chorób mogą być podobne. Są to:

• gorączka
• silny i uporczywy ból głowy
• sztywność karku
• światłowstręt
• zmiany psychiczne
• apatia

Inne objawy to między innymi splątanie, mdłości, wymioty, czerwona lub purpurowa wysypka i napady padaczkowe. U osób starszych choroba może objawiać się przede wszystkim apatią. U chorych z upośledzoną odpornością objawy mogą być nietypowe. Objawem choroby u niemowląt może być rozdrażnienie, płacz podczas noszenia na rękach, wymioty, sztywność ciała, napady padaczkowe, jadłowstręt i wypukłe ciemiączko.
Zapalenie mózgu może również dawać objawy neurologiczne - problemy ze słuchem lub mową, częściowy paraliż, napady padaczkowe, omamy, osłabienie mięśni, zmiany osobowości i śpiączkę.

‍

Powikłania i rokowania

Rokowania zależą od przyczyny choroby, jej natężenia, stanu zdrowia i układu odpornościowego pacjenta oraz jak szybko choroba została rozpoznana i kiedy rozpoczęto leczenie. Pacjenci, u których choroba miała łagodny przebieg mogą całkowicie powrócić do zdrowia w ciągu kilku tygodni, lecz choroba może też spowodować przewlekłe powikłania.

Nawet w przypadku szybkiego podjęcia prawidłowego leczenia, na bakteryjne zapalenie opon mózgowych umiera 15-25% chorych noworodków i 15% pozostałych pacjentów. U 15 - 25% osób, które przeżyją wystąpić mogą powikłania neurologiczne takie jak wodogłowie, utrata słuchu lub wzroku, okresowe napady padaczkowe i/lub spowolnienie procesów myślowych. Wprawdzie powikłania te mogą wystąpić u pacjenta w każdym wieku, jednak w grupie największego ryzyka znajdują się noworodki.

‍

‍

W pierwszej kolejności lekarz zbiera wywiad i przeprowadza badanie fizykalne. Może to nastąpić w izbie przyjęć, ponieważ objawy u pacjenta mogą pojawić się nagle i gwałtownie nasilić się w ciągu kilku godzin do kilku dni. Lekarz musi ustalić, jakie choroby ostatnio przeszedł pacjent, czy miał kontakt ze zwierzętami, był narażony na ukąszenia komarów lub kleszczy, miał kontakt z osobami chorymi lub podróżował za granicę. Lekarz bada również chorego pod kątem obecności objawów często towarzyszących zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych i zapaleniu mózgu. Można również przeprowadzić badania neurologiczne w celu oceny układu nerwowego pacjenta, jego funkcji motorycznych i czuciowych, koordynacji, wzroku, słuchu, siły i stanu psychicznego.

BADANIA LABORATORYJNE

W celu wykrycia, oceny i kontrolowania przebiegu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenia mózgu wykonuje się również badania laboratoryjne. Mają one na celu:

• diagnostykę różnicową tych chorób i stanów klinicznych o podobnych objawach.
• jak najszybsze wykrycie przyczyny zakażenia (bakterie, wirusy, grzyby, pasożyty lub inne), co pozwoli na podjęcie leczenia.
• ocenę ogólnego stanu zdrowia pacjenta, jego układu odpornościowego, towarzyszących objawów oraz powikłań, w celu ich łagodzenia oraz zredukowania stanu zapalnego i zminimalizowania uszkodzeń mózgu i uszkodzeń neurologicznych.
• ustalenie źródła zakażenia - o ile jest to możliwe. Jest to szczególnie istotne, jeżeli zachodzi podejrzenie, że czynnik wywołujący chorobę może stanowić zagrożenie zdrowia publicznego.
  

Wykonywane w takich przypadkach badania laboratoryjne to między innymi:

Analiza płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR). Jest to podstawowe narzędzie diagnostyczne w przypadku zapalenia mózgu i zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Polega ona na wykonaniu kilku badań podstawowych oraz koniecznych badań dodatkowych z szerokiego zakresu oznaczeń możliwych do wykonania w próbce PMR. Próbkę uzyskuje się na drodze nakłucia lędźwiowego.

Wstępna analiza płynu mózgowo-rdzeniowego polega na wykonaniu zestawu badań podstawowych, stanowiących element procesu diagnostycznego w przypadku podejrzenia chorób ośrodkowego układu nerwowego. Są to między innymi:

• Ocena cech fizycznych. Prawidłowy PMR jest przejrzysty i bezbarwny. Próbkę pobraną od pacjenta porównuje się zazwyczaj z próbką wody. W przypadku infekcji, ciśnienie PMR podczas pobierania próbki może być większe, a próbka może być mętna z powodu obecności białych krwinek lub mikroorganizmów.
  
• Oznaczenie stężenia białka w PMR. W prawidłowym PMR obecne są jedynie niewielkie ilości białka, z uwagi na to, że cząsteczki białka są duże i z trudnością przekraczają barierę krew-mózg. Stężenie białka często wzrasta w zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych, ropniu mózgu i kile układu nerwowego.
  
• Oznaczenie stężenia glukozy w PMR. Prawidłowo stężenie glukozy w PMR to około 2/3 stężenia glukozy we krwi. Poziom glukozy może się obniżać, jeżeli jest ona metabolizowana przez komórki, które w prawidłowych warunkach nie występują w PMR - mogą to być bakterie lub białe krwinki obecne w PMR w wyniku procesu zapalnego.
  
• Całkowita liczka komórek PMR. W przypadku infekcji ośrodkowego układu nerwowego liczba białych krwinek może być zwiększona.
  
• Różnicowanie krwinek białych w PMR. W prawidłowym płynie mózgowo-rdzeniowym może znajdować się niewielka liczba limfocytów i monocytów (a u noworodków również neutrofili). Może wystąpić:
• wzrost liczby neutrofili w przypadku infekcji o podłożu bakteryjnym
• wzrost liczby leukocytów w przypadku infekcji wirusowej
• czasami wzrost liczby eozynofili w przypadku infekcji pasożytnicze
  
• Barwienie PMR metodą Grama, w celu bezpośredniej obserwacji mikroorganizmów
  
• Posiew PMR i wrażliwość bakterii, grzybów i wirusów

Badania dodatkowe lub wykonywane, jeżeli wyniki badań wstępnych odbiegają od normy, to między innymi:

• Wykrycie wirusów metodą PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy) - ma na celu wykrycia materiału genetycznego (DNA, RNA) takiego jak wirusa opryszczki i enterowirusów.
• Oznaczenie antygenu Cryptococcus w PMR - w celu wykrycia danej infekcji grzybiczej
• Oznaczenie innych antygenów w PMR - wykonywane w zależności od podejrzenia przyczyny zakażenia
• Oznaczenia danych przeciwciał w PMR - w zależności od podejrzeń przyczyny zakażenia
  

Rzadziej wykonywane oznaczenia PMR w kierunku chorób zakaźnych:

• Rozmaz i posiew PMR (w przypadku podejrzenia gruźlicy) - wynik dodatni w przypadku obecności prątków niegruźliczych
• Badania molekularne PMR - wykonywane w celu wykrycia prątków gruźlicy
• Badania PMR w kierunku kiły (VDRL) - wynik dodatni w przypadku kiły układu nerwowego, wynik ujemny nie wyklucza obecności choroby.
  

Czasami zleca się również inne badania płynu mózgowo-rdzeniowego, w celu pomocy w rozróżnieniu pomiędzy wirusowym i bakteryjnym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych:

• Oznaczenie kwasu mlekowego w PMR-badanie często wykonuje się w celu rozróżnienia pomiędzy wirusowym i bakteryjnym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych. Stężenie kwasu mlekowego zazwyczaj wzrasta w przypadku infekcji bakteryjnej lub grzybiczej. W przypadku infekcji wirusowej jest on prawidłowy lub jedynie nieznacznie podwyższony.
  
• Oznaczenie dehydrogenazy mleczanowej (LDH) w PMR-badanie ma na celu rozróżnienie pomiędzy wirusowym i bakteryjnym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych.
  
• Oznaczenie białka C-reaktywnego (CRP) w PMR. CRP to białko ostrej fazy, którego stężenie  wzrasta w stanach zapalnych. Stężenie CRP znacznie wzrasta w przypadku bakteryjnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Oznaczenie to wykonuje się często w celu rozróżnienia pomiędzy wirusowym i bakteryjnym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, ponieważ jest ono bardzo czułe, nawet we wczesnym stadium infekcji bakteryjnej.
  

W procesie diagnostycznym zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenia mózgu można również wykonać badania laboratoryjne w próbkach innych niż PMR. Są to między innymi:

• Stężenie glukozy i białka we krwi, morfologia krwi - w celu porównania z wynikami uzyskanymi w PMR.
• Stężenie prokalcytoniny- uważa się, że badanie stężenia prokalcytoniny we krwi jest użyteczne dla odróżnienia bakteryjnego od  wirusowego zapalenia opon mózgowych; wysokie stężenie prokalcytoniny  we krwi wskazuje na bakteryjne zapalenie opon mózgowych.
• Badania krwi na obecność przeciwciał przeciwko różnym wirusom, np. wirusowi Zachodniego Nilu. Czterokrotny wzrost miana przeciwciał pomiędzy dwoma badaniami wykonanymi w odstępie około miesiąca wskazuje na niedawno przebyte zakażenie danym mikroorganizmem.
• Posiew krwi - badanie to można wykonać w celu wykrycia i identyfikacji bakterii we krwi.
• Posiew z innych części ciała można wykonać w celu określenia źródła zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub zapalenia mózgu.
• Zestaw badań mający na celu ocenę pracy narządów wewnętrznych.
  

BADANIA POZA LABORATORIUM 

W poszukiwaniu oznak stanu zapalnego lub zaburzeń pracy mózgu można wykonać badania obrazowe. Wprawdzie nie zawsze pozwalają one na wykrycie zapalenia mózgu, jednak zazwyczaj umożliwiają wykrycie uszkodzenia mózgu, guzów, krwawienia lub ropni. Badania obrazowe, o których mowa to między innymi:

• Tomografia komputerowa (CT)
• Rezonans magnetyczny (MRI)
• Ultrasonografia
• Elektroencefalografia (EEG) - w celu wykrycia nieprawidłowych fal mózgowych.

‍

Celem leczenia zapalenia mózgu, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych oraz jednoczesnego zapalenia opon mózgowych i mózgu jest dotarcie do źródła choroby, nie dopuszczenie do uszkodzenia tkanek i wystąpienia powikłań oraz leczenie objawów. Zaleca się leżenie w łóżku w cichym, ciemnym pokoju, przyjmowanie płynów, środków przeciwbólowych (ból głowy i ciała), środków przeciwzapalnych, leków przeciwpadaczkowych, uspokajających oraz przeciwwymiotnych. W niektórych przypadkach podaje się również kortykosteroidy w celu zmniejszenia obrzęku mózgu.

Leczenie zakażeń o podłożu bakteryjnym

Ostre bakteryjne i grzybicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz zapalenie mózgu to stany wymagające natychmiastowej interwencji medycznej. Zakażenia bakteryjne najczęściej leczy się przy pomocy antybiotyków o szerokim spektrum działania. Leczenie rozpoczyna się niezwłocznie po postawieniu rozpoznania, a czasami nawet w trakcie procesu diagnostycznego. Sposób leczenia koryguje się w zależności od wyniku posiewów bakteriologicznych, które dostarczają informacji o konkretnych typach bakterii obecnych w organizmie oraz ich podatności na środki przeciwbakteryjne. Podawane antybiotyki muszą mieć możliwość przedostania się przez barierę krew-mózg i osiągnięcia stężenia leczniczego w płynie mózgowo-rdzeniowym. Mogą być one podawane dożylnie i osiągać wysokie stężenie we krwi. W trakcie leczenia pacjenta kontroluje się pod kątem toksyczności leku oraz czynności organów wewnętrznych. W zależności od bakterii wywołującej zakażenie oraz układu odpornościowego pacjenta, leczenie trwać może kilka tygodni, miesięcy lub nawet lat.

W niektórych przypadkach niezbędne jest jedno- lub wielokrotne drenowanie ropnia lub punkcja zatok nosowych.

Leczenie zakażeń o podłożu wirusowym

U wielu pacjentów zapalenie mózgu i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych o podłożu wirusowym może mieć łagodny lub umiarkowany przebieg, ustąpić samoistnie i wymagać jedynie kontrolowania przebiegu choroby, wypoczynku i leczenia objawów. Choroba o cięższym przebiegu może wymagać hospitalizacji pacjenta. W przypadku zapalenia mózgu wywołanego przez wirus opryszczki lub półpaśca (Varicella zoster), lekarz może przepisać lek antywirusowy, np. Acyclovir. U chorych z wirusem HIV może zaistnieć konieczność aktywnego leczenia przeciwretrowirusowego.

Leczenie zakażeń o podłożu grzybiczym

Zakażenia grzybicze leczy się zazwyczaj przy pomocy leków przeciwgrzybiczych podawanych dożylnie. Leczenie może być długotrwałe. Po zakończeniu leczenia u pacjentów z osłabionym układem odpornościowym może zachodzić konieczność przyjmowania leków doustnych, zapobiegających nawrotowi choroby.

Leczenie zakażeń o podłożu pasożytniczym

Ostre pasożytnicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych spowodowane przez amebę Naegleria fowleri często prowadzi do śmierci pacjenta, ponieważ dotychczas nie opracowano skutecznego środka zwalczającego tego pierwotniaka. W przypadku zakażenia pierwotniakiem Toxoplasma lub innymi pasożytami można zastosować leczenie środkami przeciwpasożytniczymi.

‍

‍Leczenie zapobiegawcze

Obecnie dostępne są szczepienia przeciwko Haemophilus influenzae typu b, dwoince zapalenia płuc oraz dwoince zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Zakrojona na szeroką skalę akcja szczepienia dzieci w USA spowodowała znaczny spadek występowania zakażenia Haemophilus influenzae typu b.

U osób, które przebywają w najbliższym otoczeniu z pacjentem chorym na meningokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, można zastosować kilkudniową kurację antybiotykową, mającą na celu zmniejszenie ryzyka rozwoju zakażenia.

Ryzyko zarażenia arbowirusem zminimalizować można poprzez unikanie kontaktu z komarami - unikanie przebywania na zewnątrz po zmierzchu, zakładanie ubrań z długim rękawem, stosowanie repelentów oraz likwidowanie zbiorników z wodą stojącą w sąsiedztwie.

‍

‍

1. Czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenie mózgu zawsze spowodowane są zakażeniem?

W większości przypadków choroby te są skutkiem zakażenia. Bardzo rzadko zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub zapalenie mózgu może być wynikiem choroby autoimmunizacyjnej, która atakuje elementy układu nerwowego, reakcji na podawane leki lub niektórych nowotworów.

2. Czy inne stany kliniczne mogą powodować podobne objawy?

Inne poważne stany kliniczne mogą dawać objawy takie same jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub zapalenie mózgu, lecz ich przyczyny i sposoby leczenia są inne. Podobne objawy mogą wystąpić w przypadku ropnia lub uszkodzenia mózgu, w wyniku przyjmowanych leków, urazu lub ropniaka podtwardówkowego - ropy nagromadzonej w przestrzeni pomiędzy oponą twardą i oponą pajęczą.

3. Czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenie mózgu mają swój początek bezpośrednio w mózgu?

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych może być wywołane zakażeniem krwi, lub infekcją powstałą w okolicy mózgu (np. zapalenie ucha), kiedy mikroorganizmy mają możliwość przedostania się do płynu mózgowo-rdzeniowego. Inną przyczyną może być uraz głowy, w wyniku którego bakterie z zatok nosowych przekraczają barierkę krew-mózg. Zapalenie mózgu może być wynikiem zakażeń mających początek w układzie oddechowym, przewodzie pokarmowym lub we krwi i które mogą rozprzestrzenić się na ośrodkowy układ nerwowy.

4. Czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych jest zaraźliwe?

To zależy od mikroorganizmu będącego przyczyną choroby. U osób, które miały kontakt z pacjentem chorym na meningokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych można profilaktycznie przeprowadzić kilkudniową kurację antybiotykową, aby zapobiec ewentualnemu rozwojowi choroby. Dostępne są również szczepienia przeciwko dwoince zapalenia płuc, HIB oraz dwoince zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych - czyli przeciwko najczęstszym przyczynom bakteryjnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Bakterie te przenoszone są poprzez wydzieliny z dróg oddechowych osoby zakażonej.

5. Czy po przejściu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub zapalenia mózgu można zachorować ponownie?

Ponowne zachorowanie nie jest wykluczone. Niektórzy pacjenci z osłabionym układem odpornościowym do końca życia muszą zapobiegawczo przyjmować leki przeciwko drobnoustrojom, aby zapobiegać nawrotom choroby.

‍

Linki do stron obcojęzycznych:

‍KidsHealth.org: Meningitis
KidsHealth.org: Encephalitis
MedlinePlus: Meningitis
MedlinePlus: Encephalitis
National Institute on Neurological Disorders and Stroke: Meningitis and Encephalitis
Meningitis Foundation of America
National Meningitis Association
The Encephalitis Society